مدلسازی ساختاری تفسیری نقش تعهد به ارزشهای اسلامی در بهبود اخلاق کسب و کار و مسئولیت های اجتماعی شرکتی (مورد مطالعه: صنعت مواد غذایی)
محورهای موضوعی : اخلاق و تربیت اسلامیکلید واژه: اخلاق کسب و کار, تعهد به ارزشهای اسلامی, مسئولیت های اجتماعی سازمان, مدلسازی ساختاری تفسیری, صنعت مواد غذایی.,
چکیده مقاله :
هدف این تحقیق بررسی نقش تعهد به ارزشهای اسلامی در بهبود اخلاق کسب و کار و مسئولیت های اجتماعی در شرکتهای تولید کننده مواد غذایی است. منظور از اخلاق اسلامی کسب وکار رعایت اخلاقیات مبتنی بر اصول و مبانی است که دین مبین اسلام در قبال همه ذی نفعان (اعم از کارکنان، مشتریان، شرکای تجاری و جامعه) به صاحبان کسب و کار تکلیف می نماید. از سوی دیگر، انجام مسئولیتهای اجتماعی سازمانها از تبعات پایبندی آنها به اخلاقیات در حوزه کسب و کار است. در این تحقیق از روش مدلسازی ساختاری تفسیری استفاده شد. بدین منظور از نظر ۲۱ نفر از خبرگان استفاده شد. نتایج نشان داد که بین ده عامل تعهد به ارزشهای اسلامی (تعهد به رعایت عدالت با کارکنان، تعهد به توانمند سازی کارکنان، تعهد به حفظ ایمنی و بهداشت کارکنان، تعهد به پرهیز از کم فروشی و گران فروشی، تعهد به پرهیز از تقلب، تعهد به پرهیز از احتکار، تعهد به وفای به عهد با شرکا، تعهد به صداقت با شرکا، تعهد به حفظ و ارتقای فرهنگ، تعهد به حفظ محیط زیست) با رعایت اخلاقیات مبتنی بر قانون و مبتنی بر ارزشهای درونی سازمان رابطه وجود دارد. همچنین رعایت اخلاقیات با انجام مسئولیت های اجتماعی سازمان در قبال اجتماع، اقتصاد و محیط زیست رابطه دارد.
The main purpose of this study is to investigate the role commitment to Islamic values in improving business ethics and social responsibility in food manufacturing companies. Business ethics are all of those principles and norms that determine the behavior of the organization. Islamic values and principles represent the way of a perfect and sublime life. Therefore, a business organization can not be separated from these lofty principles. Islamic ethics in is based on the principles are assigned by Islam to business owners towards all stakeholders (including employees, customers, partners and society). Corporate social responsibilities are the consequences of business ethics. If an organization from any kind industry has sufficient commitment to ethics in their activities, it could not forget its social responsibility. With purpose of investigating the role commitment to Islamic values in improving business ethics and social responsibility Interpretive Structural Modelling (ISM) was applied. The results indicated the 10 factors related to commitment of the organizations to Islamic value could be considered as the valuable infrastructure for business ethics and corporate social responsibility
1. قرآن کریم
2. نهج‌البلاغه
3. ابراهیمی نژاد، مهدی، و تقوی، علی (۱۳۹۴). بررسی و سنجش رابطه اخلاق کسب و کار و رضایت مشتری، پژوهشهای مدیریت عمومی، سال هشتم شماره بیست و هشتم، صص ۷۸-۱۰۸.
4. احمدی، فریدون، الوداری، حسن، توره، ناصر، مرادی، مرتضی (۱۳۹۵). اﺑﻄﮥ اﺧﻼق ﮐﺴﺐ وﮐﺎر ﺑﺎ ﺷﻬﺮوﻧﺪي ﺷﺮﮐﺘﯽ: ﻧﻘﺶ ﻣﯿﺎﻧﺠﯿﮕﺮ ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و ﺣﮑﻤﺮاﻧﯽ، ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ اﺧﻼق در ﻋﻠﻮم و ﻓﻨّﺎوري، ﺳﺎل ﯾﺎزدﻫﻢ ﺷﻤﺎره دوم، صص ۸۵-۹۴.
5. آذر، عادل، رمضانیان، رحیم، فرخی، هادی، دولت خواهی، کسری (۱۳۹۵). ﻃﺮاﺣﯽ ﻣﺪل ارزﯾﺎﺑﯽ ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻫﺎي اﺧﻼق ﮐﺴﺐ وﮐﺎر، ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ اﺧﻼق در ﻋﻠﻮم و ﻓﻨّﺎوري، ﺳﺎل ﯾﺎزدﻫﻢ ﺷﻤﺎره یکم، صص ۶۳-۷۴.
6. اصغری‌زاده، عزت‌اله، بهروز، محمد صادق، معصومی، عارفه، پنجعلی، زهرا (۱۳۹۴). مطالعه اخلاق حرفه اي بر اساس شاخص هاي بار كاري ذهني كاركنان و فرهنگ ايمني سازمان با به كارگيري MADM فازي(مطالعه موردي: آزمايشگاه ژنتيك)، نشريه علوم و فنون ايمني ايران، سال دوم، شماره یکم، صص ۲۲-۳۸.
7. آقاجانی، معصومه، خیری دوست، زهرا (۱۳۹۴). توسعه اخلاق در کنار عدالت و اخلاق در اقتصاد اسلامی، فصلنامه بانکداری و اقتصاد اسلامی، شماره دهم، صص ۱۱۱-۱۴۶.
8. افراسیابى، على (۱۳۸۰). ترجمه جهاد النفس وسائل الشیعة، قم: نشر نهاوندی. 9. اکبری، علی، فهام، الهام (۱۳۹۵). ﺑﺮرﺳﯽ ﻧﻘﺶ ارزشﻫﺎي ﻓﺮدي و اﺧﻼق ﮐﺴﺐ وﮐﺎر در ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖﭘﺬﯾﺮي اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺷﺮﮐﺘﯽ در ﺑﻨﮕﺎهﻫﺎي ﺑﺨﺶ ﮐﺸﺎورزي، ﻣﺠﻠﻪ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت اﻗﺘﺼﺎد و ﺗﻮﺳﻌﻪ ﮐﺸﺎورزي اﯾﺮان، شماره یکم، صص ۱۹۷-۲۰۵.
10. پور فرج، علیرضا، بافنده ایمان دوست، صادق، اقدس طینت، جواد (۱۳۹۵). بررسی تأپیر اخلاق و حقوق در تحقق حداکثر کارایی اقتصادی در چارچوب قضیه کوز، فصلنامه بانکداری و اقتصاد اسلامی، شماره شانزدهم، صص ۳۷-۵۹.
11. حر عاملی، محمد بین حسن (۱۴۰۹ ق). تفصیل وسائل الشیعة صلی تحصیل مسائل الشریعة، قم: موسسه آل البیت.
12. حقیقی کفاش، مهدی، الماسی فرد، رسول (۲۳۹۳). ﻇﺮﻓﻴﺖﻫﺎي اﺧﻼﻗﻲ ﻓﻨّﺎوري: ﺑﺎزﺧﻮاﻧﻲ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻃﺮح دورﻛﺎري در ﭘﻴﻮﻧﺪ ﺑﺎ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺳﺎزﻣﺎن ﻫﺎ، ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ اﺧﻼق در ﻋﻠﻮم و ﻓﻨﺎورّ ي، ﺳﺎل ﻧﻬﻢ ﺷﻤﺎره سوم، صص ۱-۱۰.
13. حسنی، محمد، شاهین مهر، بهار (۱۳۹۴). مدل ﯾﺎﺑﯽ رواﺑﻂ ﺑﯿﻦ اﺧﻼق ﺣﺮﻓﻪ اي و ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﺎ ﭘﺎﺳﺨﮕﻮﯾﯽ ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ، ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ اﺧﻼق در ﻋﻠﻮم و ﻓﻨّﺎوري، ﺳﺎل دﻫﻢ ﺷﻤﺎره یکم، صص ۲۹-۳۹.
14. خدیوی رفوگر، سعید (۱۳۹۲). سنجش و ارزیابی شاخص صداقت در بازار صنایع لبنی مشهد، سال پنجم شماره نهم، صص ۱۲۹-۱۵۶.
15. خیاطی مقدم، سعید، طباطبایی نسب، مهدیه (۱۳۹۵). مؤلفه هاي اخلاق حرفهاي در مدیریت، فصلنامه اخلاق در علوم و فنّاوري، سال یازدهم شماره ۱، صص ۱۲۷-۱۳۶.
16. رحیم نیا، فریبرز، خراسانی طرقی، حامد (۱۳۹۴). حساسیت محیط زیستی، مسایل اخلاقی و مسئولیت های اجتماعی در شرکتهای برتر، ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ اﺧﻼق در ﻋﻠﻮم و ﻓﻨّﺎوري، ﺳﺎل دﻫﻢ ﺷﻤﺎره سوم، صص ۶۷-۷۴.
17. ساطع، نفیسه (۱۳۹۴). ت بيين تطبيقي وفاداري در نظام اخلاقي اسلام و اخلاق غير ديني، مجله پژوهش هاي اخلاقي، سال پنجم، سال پنجم شماره چهارم، صص ۲۳-۴۰.
18. سید جوادین، رضا، هاشمی، مهدی، محمودیان، امید (۱۳۹۵). راﺋﺔ ﻣﺪﻟﻲ ﺑﻪﻣﻨﻈﻮر ﺗﺒﻴﻴﻦ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ در ﺷﺮﻛﺖ ﻫﺎي ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﺪل ﺳﺎزي ﺳﺎﺧﺘﺎري ﺗﻔﺴﻴﺮی، مدیریت دولتی، سال هشتم شماره یکم، صص ۷۵-۹۲.
19. سیدی، امیر، پاک نژاد، الهام (۱۳۹۴). راﺑﻄﮥ ﻣﻌﯿﺎرﻫﺎي اﺧﻼﻗﯽ ﺗﻮﻟﯿﺪﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﺎ رﻓﺘﺎر ﻣﺼﺮفﮐﻨﻨﺪﮔﺎن، ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ اﺧﻼق در ﻋﻠﻮم و ﻓﻨّﺎوري، ﺳﺎل دﻫﻢ ﺷﻤﺎره دوم، صص ۱۰۰-۱۰۹.
20. صادقی، حسین، آسایش، حمید (۱۳۹۴). عدم تقارن و فقدان اطلاعات در بازار کالا لزوم آموزش مبانی اقتصاد اسلامی، فصلنامه بانکداری و اقتصاد اسلامی، شماره یازدهم، صص ۷-۳۶.
21. فاضل، امین، کمالایان، امین رضا، عقیلی روشن، سید (۱۳۹۵). رابطۀ رهبري اخلاقیبا توانمند سازي دانشجویان، فصلنامه اخلاق در علوم و فنّاوري، سال یازدهم شماره ۳، صص ۵۹-۶۷.
22. قاسم زاده، ابولفضل، زوار، تقی، مهدیون، روح اله، رضائی، ادیبه (۱۳۹۳). راﺑﻄﺔ اﺧﻼق ﺣﺮﻓﻪاي ﺑﺎ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ و ﭘﺎﺳﺨﮕﻮﻳﻲ ﻓﺮدي: ﻧﻘﺶ ﻣﻴﺎﻧﺠﻲ ﮔﺮ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺧﺪﻣﺘﮕﺰاري، ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ اﺧﻼق در ﻋﻠﻮم و ﻓﻨﺎوري، ﺳﺎل ﻧﻬﻢ ﺷﻤﺎره دوم، صص ۱-۸.
23. قوامی، صمصام الدین، قریب، غلامرضا (۱۳۹۲). بررسی نظام جبران خدمات در اسلام، اسلام و پژوهشهای مدیریتی، سال سوم شماره اول، صص ۷۷-۹۰.
24. عبدالله زاده، غلامحسین، شریف زاده، محمد شریف، عربیون، ابولقاسم (۱۳۹۴). ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﻣﺆﻟﻔﻪ ﻫﺎي ﻣﻔﻬﻮﻣﯽ اﺧﻼق ﮐﺴﺐ وﮐﺎر در ﮐﺸﺎورزي: ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺧﻮﺷﻪ اي ﺑﺮداﺷﺖ ﻫﺎ، توسعه کارآفرینی، دوره هشتم شماره دوم، صص ۲۵۳-۲۷۱.
25. علی اکبری، حسن، رمضانی، حسین (۱۳۹۱). بررﺳﯽ ﭘﺎﯾﻪ ﻫﺎي ﻧﻈﺮي ﻣﻮﺿﻮع ﺗﺼﻤﯿﻢ ﮔﯿﺮي ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ اﺧﻼق اﺳﻼﻣﯽ، مدیریت اسلامی، سال بیستم شماره یکم، صص ۱۴۹-۱۷۴.
26. کلانتری، ابراهیم، کلانتری، اسماعیل، محمودی، فاطمه، مقامی، حمید (۱۳۹۴). ارائه چارچوب مفهومی سبک کسب و کار اسلامی، مدیریت اسلامی، سال بیست و سوم شماره سوم، صص ۱۲۳-۱۴۲.
27. ﻣﺠﻠﺴﯽ، ﻣﺤﻤﺪﺑﺎﻗﺮ (۱۴۰۳ ق). ﺑﺤﺎر اﻷﻧﻮار اﻟﺠﺎﻣﻌﮥ ﻟﺪرر اﺧﺒﺎر اﻻﺋﻤﮥ اﻻﻃﻬﺎر جلد ۱۸، ﺑﯿﺮوت: دار اﺣﯿﺎء اﻟﺘﺮاث اﻟﻌﺮﺑﯽ، اﻟﻄﺒﻌﮥ اﻟﺜﺎﻟﺜﮥ.
28. ﻣﺠﻠﺴﯽ، ﻣﺤﻤﺪﺑﺎﻗﺮ (۱۴۰۳ ق). ﺑﺤﺎر اﻷﻧﻮار اﻟﺠﺎﻣﻌﮥ ﻟﺪرر اﺧﺒﺎر اﻻﺋﻤﮥ اﻻﻃﻬﺎر جلد ۹۷، ﺑﯿﺮوت: دار اﺣﯿﺎء اﻟﺘﺮاث اﻟﻌﺮﺑﯽ، اﻟﻄﺒﻌﮥ اﻟﺜﺎﻟﺜﮥ.
29. ﻣﺠﻠﺴﯽ، ﻣﺤﻤﺪﺑﺎﻗﺮ (۱۴۰۳ ق). ﺑﺤﺎر اﻷﻧﻮار اﻟﺠﺎﻣﻌﮥ ﻟﺪرر اﺧﺒﺎر اﻻﺋﻤﮥ اﻻﻃﻬﺎر جلد ۱۰۳، ﺑﯿﺮوت: دار اﺣﯿﺎء اﻟﺘﺮاث اﻟﻌﺮﺑﯽ، اﻟﻄﺒﻌﮥ اﻟﺜﺎﻟﺜﮥ.
30. محمدی، مسلم، گل وردی، مهدی (۱۳۹۲). مولفه های اخلاق حرفه ای در سازمان با الگو گرفتن از مبانب دینی، دو فصلنامه اسلام و مدیریت، سال دوم شماره سوم، صص ۱۶۱-۱۸۰.
31. محمدی ری شهری، محمد (۱۳۸۹). ترجمه شیخی، حمید رضا، میزان الحکمه (با ترجمه فارسی)، قم: موسسه علمی فرهنگی دارالحدیث.
32. مشبکی، اصغر، شجاعی، وهاب (۱۳۸۹). بررسي رابطه فرهنگ سازماني و مسئوليت اجتماعي سازمان ها (وزارت نيرو به عنوان مورد)، سال بیست و یکم شماره چهارم، صص ۳۷-۵۶.
33. مشایخی پور، مهدی (۱۳۹۰). مبانی اخلاق کار از دیدگاه امام علی علیه السلام، مدیریت اسلامی، سال ۱۹ شماره ۱، صص ۳۷-۶۵.
34. مهرگان، نادر، نعمتی، همین (۱۳۹۴). بررسی مخاطرات اخلاقی هنگام احتکار و تحلیل آن توسط نظریه بازیها، فصلنامه بانکداری و اقتصاد اسلامی، شماره یازدهم، صص ۳۷-۵۲
35. نقوی، علی، اسعدی، میر محمد، میر غفوری، حبیب الله (۱۳۹۴). تحلیل عوامل مؤثر بر معنویت سازمانی، فصلنامه اخلاق در علوم و فنّاوري، سال دهم شماره ۱، صص ۱۰۵-۱۳۸.
36. Adam, A. M. and Shavit, T. (2008). How Can a Ratings-based Method for Assessing Corporate Social Responsibility (CSR) Provide an Incentive to Firms Excluded from Socially Responsible Investment Indices to Invest in CSR?, Journal of Business Ethics, 82:899–905.
37. Arnaudov, K. and Koseska, E. (2012). Business ethics and social responsibility in tourist, Procedia - Social and Behavioral Sciences,44: 387-397. 38. organizations in terms of changing environment, Procedia - Social and Behavioral Sciences 44: 387 – 397.
39. Bahaudin, G. Mujtaba, R. Tajaddini, L. Chen, Y. (2011). Business Ethics Perceptions of Public and Private Sector Iranians, Journal of Business Ethics,104:433–447.
40. Bavec, C. (2012). Social Responsibility and Professional Ethics in Management: Some Empirical Evidences at Country Levels, Managing Global Transitions, 10 (4): 361–377.
41. Berrone, P. Surroca, J. Tribo, J. (2007). Corporate Ethical Identity as a Determinant of Firm Performance: A Test of the Mediating Role of Stakeholder Satisfaction, Journal of Business Ethics, 76:35–53.
42. Beekun, R. and Badawi, J. (2005). Balancing Ethical Responsibility among Multiple Organizational Stakeholders: The Islamic Perspective, Journal of Business Ethics, 60: 131–145.
43. Farooq, O. Payaud, M. Merunka, D. Valette-Florence, P. (2013). The Impact of Corporate Social Responsibility on Organizational Commitment: Exploring Multiple Mediation Mechanisms, Journal of Business Ethics, DOI 10.1007/s10551-013-1928-3.
44. Grbac, B. and Loncˇaric´, D. (2009). Ethics, social responsibility and business performance in a transition economy, EuroMed Journal of Business, 4(2):143-158.
45. Hitt, M. and Collins, J. (2007). Business ethics, strategic decision making, and firm performance, Business Horizons, 50: 353–357
46. Huimina, G. and Ryan, C. (2011). Ethics and corporate social responsibility – An analysis of the views of Chinese hotel managers, International Journal of Hospitality Management, 30: 875–885
47. Jo, H. and Harjoto, M. (2011). Corporate Governance and Firm Value: The Impact of Corporate Social Responsibility, Journal of Business Ethics, 103:351–383.
48. Jo, H. Na, H. (2012). Does CSR Reduce Firm Risk? Evidence from Controversial Industry Sectors, Journal of Business Ethics, DOI 10.1007/s10551-012-1492-2.
49. Kumar, D., Palaniappan, M., Kannan, D. and Shankar, K. (2014), “Analyzing the CSR issues behind the supplier selection process using ISM approach”, Resources, Conservation and Recycling, Vol. 92, pp. 268–278.
50. Laouisset, D. E. (2009). Organizational Commitment to Ethics and International Ethical Perspectives: United Arab Emirates (UAE) Banks as a Case Study, Employ Respons Rights J, 21:333–339.
51. Mijatovic, I. and Stokic, D. (2010). The Influence of Internal and External Codes on CSR Practice: The Case of Companies Operating in Serbia, Journal of Business Ethics, 94:533–552.
52. Mishra, S and Suar, D. (2010). Does Corporate Social Responsibility Influence Firm Performance of Indian Companies?, Journal of Business Ethics, 95:571–601.
53. Panahifar, F. Byrne, P. Heavey, C. (2014), “ISM analysis of CPFR implementation barriers”, International Journal of Production Research, Vol. 52 No.18, pp. 5255-5272.
54. Perez, A. and Bosque, I. (2012). The Role of CSR in the Corporate Identity of Banking Service Providers, Journal of Business Ethics, 108:145–166.
55. Perez-Batres, L. Doh, J. Miller, V. Pisani, M. (2012). Stakeholder Pressures as Determinants of CSR Strategic Choice: Why do Firms Choose Symbolic Versus Substantive Self-Regulatory Codes of Conduct? Journal of Business Ethics, 110:157–172.
56. Poduval, P. Pramod, V. Raj, J. (2015), “Interpretive Structural Modeling (ISM) and its application in analyzing factors inhibiting implementation of Total Productive Maintenance (TPM)”, International Journal of Quality & Reliability Management, Vol. 32 No. 3, pp.308-331.
57. Rettab, B. Brik, A. Mellahi, K. (2009). A Study of Management Perceptions of the Impact of Corporate Social Responsibility on Organisational Performance in Emerging Economies: The Case of Dubai, Journal of Business Ethics, 89:371–390.
58. Roman, S. and Munuera, J. (2005). Determinants and consequences of ethical behaviour: an empirical study of salespeople, European Journal of Marketing, 39 (5/6): 473-495.
59. Sen, S. and Cowley, J. (2013). The Relevance of Stakeholder Theory and Social Capital Theory in the Context of CSR in SMEs: An Australian Perspective, Journal of Business Ethics, 118:413–427.
60. Shafer, W. (2013). Ethical Climate, Social Responsibility, and Earnings Management, Journal of Business Ethcs, DOI 10.1007/s10551-013-1989-3.
61. Tian, Z. Wang, R. Yang, W. (2011). Consumer Responses to Corporate Social Responsibility (CSR) in China, Journal of Business Ethics, 101:197–212.
62. Torugsa, N. A. O’Donohue, W. Hecker, R. (2012). Capabilities, Proactive CSR and Financial Performance in SMEs: Empirical Evidence from an Australian Manufacturing Industry Sector, J Bus Ethics, 109: 483–500.
63. Wu, C. F. (2002). The Relationship of Ethical Decision-Making to Business Ethics and Performance in Taiwan, Journal of Business Ethics, 35: 163–176.