میان‌کنش عبادات و تربیت با تأکید بر ابعاد تربیتی و اخلاقی کفارات مذکور در قرآن کریم
محورهای موضوعی : اخلاق و تربیت اسلامی
محسن ملک افضلی اردکانی
1
(جامعة المصطفی العالمیه)
کلید واژه: عبادات, تربیت عبادی, کفارات, اخلاق, فقه تربیتی,
چکیده مقاله :
تأثیر گذاری عبادات، بر اخلاق و تربیت دینی بندگان موحد، غیر قابل تردید و انکار است. اینکه این کنش گری، در چه ساحت هایی از ابعاد فردی و اجتماعی زندگی انسان متعبّد محقق می شود، مسأله ای است که در این مقاله به آن پرداخته شده است. مفهوم شناسی و بیان ماهیت کفارات (به عنوان یک عبادت شرعی) و اثرگذاری ادای آن ها در اخلاق فردی و تربیت اجتماعی، موضوعات دیگری است که با روش تحلیل و توصیف متون دینی، به ویژه آیات مربوط به کفارات، مورد بررسی قرار گرفته است. این نوشتار بر این فرض استوار است که آثار متعدد تربیتی و اخلاقی بر انجام این عبادت، یعنی ادای کفارات، مترتّب است. برجسته ترین اثرهای عمل به این حکم شرعی عبارت است از: «بازگشت به درگاه ربوبی»، «استحکام پایه های ایمانی» و «تنبیه و تطهیر مرتکب فعل حرام از طریق مجازات وی» از جمله این آثار دانسته شده است.
The issue of the influence of worship on the ethics and religious education of the servants of God is undeniable. That this interaction is realized in what areas of individual and social dimensions of devout human life is the subject that is considered in this article. The conceptualization and expression of the nature of atonements and their performance effect as a religious worship is another issue which has been considered by the method of description analysis of religious texts, especially Quran verses concerning atonements. This article assumes that there are numerous educational and moral effects on this worship – the performing of atonements. Finally, with the use of divine words, "the returning to Him", "the stability of the foundations of faith" and "the punishment and purity of the perpetrator of unlawful act through punishment", are of these effects.
قرآن کریم.
نهج البلاغه، ترجمه فیض.
ابن فارس، احمد، ترتیب مقاییس اللغة، تحقیق عبدالسلام محمد، قم، مرکز دراسات الحوزة و الجامعة، چاپ دوم 1378ش.
اصفهانى، سيد ابو الحسن، وسيلة النجاة (مع حواشي الإمام الخميني)، در يك جلد، مؤسسه تنظيم و نشر آثار امام خمينى قدس سره، قم - ايران، اول، 1422 ه ق.
بحرانى، آل عصفور، يوسف بن احمد بن ابراهيم، الحدائق الناضرة في أحكام العترة الطاهرة، 25 جلد، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسين حوزه علميه قم، قم - ايران، اول، 1405 ه ق.
حلّى، مقداد بن عبد اللّه سيورى، التنقيح الرائع لمختصر الشرائع، 4 جلد، انتشارات كتابخانه آية الله مرعشى نجفى - ره، قم - ايران، اول، 1404 ه ق.
ـــــــــــــــــ، كنز العرفان في فقه القرآن، 2 جلد، انتشارات مرتضوى، قم - ايران، اول، 1425 ه ق
خمينى، سيد روح اللّه موسوى، تحريرالوسيلة،2جلد،مؤسسه مطبوعات دارالعلم،قم - ايران، اول، بی¬تا،ه ق.
خوانسارى، سيد احمد بن يوسف، جامع المدارك في شرح مختصر النافع، 7 جلد، مؤسسه اسماعيليان، قم - ايران، دوم، 1405 ه ق.
خويى، سيد ابو القاسم موسوى، منهاج الصالحين(للخوئي)،2جلد، نشرمدينة العلم، قم- ايران،2، 1410ه ق.
جمعی از نویسندگان، تعزیرات از دیدگاه فقه و حقوق جزا، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، قم، 1386.سبزوارى، سيد عبد الأعلى، مهذّب الأحكام (للسبزواري)، 30 جلد، مؤسسه المنار - دفتر حضرت آية الله، قم - ايران، چهارم، 1413 ه ق.
طباطبايى، محمدحسين، ترجمه تفسير الميزان، 20جلد، جامعه مدرسين حوزه علميه قم، دفتر انتشارات اسلامى - ايران - قم، چاپ: 5، 1374 ه.ش.
طبرسى، احمد بن على، ترجمه تفسیر مجمع البیان، مترجم حسین نوری همدانی، تهران، فراهانی بی¬تا.
طریحی، فخر الدین، مجمع البحرین، تهران، کتابفروشی مرتضوی، 1416 هـ ق.
عاملى، شهيد اول، محمد بن مكى، الدروس الشرعية في فقه الإمامية، 3 جلد، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسين حوزه علميه قم، قم - ايران، دوم، 1417 ه ق.
ـــــــــــــــــ، محمد بن مكى، اللمعة الدمشقية في فقه الإمامية، در يك جلد، دار التراث - الدار الإسلامية، بيروت - لبنان، اول، 1410 ه ق.
عاملى، شهيد ثانى، زين الدين بن على، الروضة البهية في شرح اللمعة الدمشقية (المحشّى - كلانتر)، 10 جلد، كتابفروشى داورى، قم - ايران، اول، 1410 ه ق.
ـــــــــــــــــ، زين الدين بن على، مسالك الأفهام إلى تنقيح شرائع الإسلام، 15 جلد، مؤسسة المعارف الإسلامية، قم - ايران، اول، 1413 ه ق
عاملى، محمد بن على موسوى، مدارك الأحكام في شرح عبادات شرائع الإسلام، 8 جلد، مؤسسه آل البيت عليهم السلام، بيروت - لبنان، اول، 1411 ه ق.
كيدرى، قطب الدين، محمد بن حسين، إصباح الشيعة بمصباح الشريعة، در يك جلد، مؤسسه امام صادق عليه السلام، قم - ايران، اول، 1416 ه ق.
مشکینی، علی، مصطلحات الفقه، قم، دفتر نشر الهادی، چاپ چهارم، 1384ش.
مكارم شيرازى، ناصر، تفسير نمونه، 28جلد، دار الكتب الإسلامية - ايران - تهران، چاپ: 10، 1371 ه.ش.