جایگاه عدالت و جلوه‌های نقد اجتماعی در پند سیاسی سعدی
محورهای موضوعی : اخلاق و تربیت اسلامی
کلید واژه: عدالت, نقد, جامعه, پند سیاسی, کلیات سعدی,
چکیده مقاله :
سعدی (606 ـ 692 هـ. ق.) را باید به یقین از موفق‌ترین سخنورانی دانست که از پند و اندرز جهت انتقاد سیاسی به عنوان جنگی نرم در زورآزمایی و برخورد با سوء رفتارهای صاحبان دین و دنیا در عصر خویش بهره می‌گیرد. او با آمیختگی طنز و پند و استفاده از هنر ایجاز، تشبیهات غافلگیرکننده، تضاد موجود در جامعه و... فاصله‌ی میان حقیقتِ زندگی و واقعیت حاکم را چنان زیبا بیان می‌کند که از یک حادثه‌ای جدی یک فانتزی خنده‌دار به وجود می‌آورد. در این پژوهش نخست درمی‌یابیم که برقراری عدالت اجتماعی یکی از مهمترین دغدغه‌های سعدی است. سپس با تحلیل و بررسی شواهد و نمونه‌های از کلام وی آشکار می‌سازیم که از منظر شیخ اجل، صاحب منصبانی چون قاضیان، کارگزاران حکومتی، بزرگان دینی به ویژه حاکمان و امیران، خود بیشترین جلوه‌های بی عدالتی در جامعه‌ی آشفته و آلوده‌ی دوران اویند.
Saadi (1210-1291/1292) must certainly be deemed as one of the most successful orators who employs aphorism and maxims for political criticism, and as a great weapon in his soft war and verbal battle against the abuses of religious and worldly leaders in his era. He combines humour and advice and uses the art of brachiology as well as surprising metaphors to uncover the contradictions of his society, and the distance between the truth of the life and prevailing reality so eloquently that make a serious event seems to be fun and fantastic. In this study, first, it is established that social justice is one of the important concerns for Saadi. Then, by analysis and review of evidences and some excerpts from his works, it is revealed that Saadi considers authorities such as judges, government officials, religious leaders and specially rulers and sultans as the most apparent symbols of injustice in the chaotic and corrupt society of his own era.
اوحدی مراغه‌ایی، رکن‌الدین. (1391). کلیات اشعار، به تصحیح سعید نفیسی، تهران: انتشارات سنایی.
براون، ادوارد. (1357). تاريخ ادبي ايران (از سنايي تا سعدي)، ترجمه غلامحسين صدري افشار، چاپ دوم، تهران: انتشارات مرواريد.
پطروشفسكي، ايليا پاولويچ. (1357). كشاورزي و مناسبات ارضي در ايران عهد مغول، ترجمه كريم كشاورز، چاپ سوم؛ ج 1، تهران: انتشارات نيل.
جويني، عطا ملك. (1367). تاريخ جهانگشا، تصحيح محمد قزويني، تهران: انتشارات بامداد.
ريپكا، يان. (1364). ادبيات ايران در زمان سلجوقيان و مغولان، ترجمه ی يعقوب آژند، تهران: نشر گستره.
زرین¬کوب، عبدالحسین. (1355). با کاروان حله، تهران: انتشارات جاویدان.
سعدی، مُصلِح‌الدین بن عبدالله. (1377). کلیات سعدی، به تصحیح محمدعلی فروغی، تهران: نشر هستان.
همو. (1378). کلیات سعدی، تهران: نشر محمد.
صفا، ذبيح الله. (1367). تاريخ ادبيات در ايران، ج3، تهران: انتشارات فردوس.
ماسه، هانری. (1364). تحقیق درباره¬ی سعدی، ترجمه محمدحسن مهدوی اردبیلی ـ دکتر غلامحسین یوسفی، تهران: توس.