اخلاق مداری در شخصیت های مطرح در منظومه خسرو و شیرین
محورهای موضوعی : اخلاق و تربیت اسلامی
سهیلا لویمی
1
(دانشگاه آزاد اسلامی اهواز)
کلید واژه: اخلاق مداری, منظومه خسرو و شیرین, شخصیت شناسی.,
چکیده مقاله :
بی تردید منظومه خسرو و شیرین یکی از غنی ترین منظومه های برجسته زبان و ادبیات فارسی است. نظامی این داستان را به سفارش شاه سلجوقی، سلطان ارسلان سروده است. نظامی داستان خسرو و شیرین را که در همان ناحیه محل زندگی او رخ داده بود، و تا حدودی بر طبق رویدادهای تاریخی واقعی بود برگزید. نظامی گنجوی در داستان خسرو و شیرین، و ارزش والای زن و ازدواج در ایران باستان را بیان می‌کند. در این داستان، اصلالت‌های اخلاقی و انسانی ایران باستان و نقش والای فکر و کرامت‌های انسانی در آن زمان نشان داده شده است، مثلاً شیرین ضمن داشتن عشقی شدید و سوزناک به خسرو، در برابر تمایلات و خواسته‌های هوس‌انگیز خسرو از خود استقامت نشان می‌دهد و گوهر خویش را حفظ می‌کند. هدف از این مقاله، بررسی بُعد اخلاق مداری شخصیت های منظومه به ویژه خسرو و شیرین است. روش تحقیق در این پژوهش از نظر هدف کاربردی و از نظر ماهیت تحلیلی و توصیفی است و روش گردآوری اطلاعات به صورت مطالعات کتابخانه ای و بررسی اسناد تاریخی است.
Certainly, Khosrow va Shirin epopee, is one of the richest poem of Persian Language and Literature outstanding. this story commissioned by Shah Seljuk Sultan Arslan. Nezami chose the story of Khosrow and Shirin, which occurred in the same area where he lives, and partly based on real historical events. Nezami's story of Khosrow and Shirin, says the value of women and marriage in ancient Persia. Nezami's story of Khosrow and Shirin, value of women and marriage in ancient Persia says. In this story, the authenticity of ancient Persia and the role of the supreme creative human thought and human dignity at the time shown. For example, Shirin, in addition to having a strong and plaintive love to Khosrow, but she was against Khosrow's lustful desires and demands. The purpose of this article is to explore the psychological character poem is especially Khosrow and Shirin. The method in this research is an applied research and the quiddity is analytical, and data collection for studies is Libraries and historical documents.
1. اخوت، احمد، دستور زبان داستان، نشر فردا، 1371، ص 125.
2. ارسطو، فن شعر، ترجمه و تحشیه عبدالحسین زرین کوب، امیر کبیر، 1357،ص 123
3. اقبالی، ابراهیم، قمری گیوی، حسین، 1383، مقاله اخلاق مداریسه منظومه غنایی (خسرو و شیرین، شیرین و فرهاد، ویس و رامین)، دوفصلنامه پژوهش زبان و ادبیات فارسی، شماره دوم
4. پناهی، نعمت الله، 1384، نگاهی به خسرو و شیرین، نامه پارسی، سال دهم، شماره 4
5. ثروت، منصور، یادگار گنبد دوار، امیرکبیر، تهران، 1370، ص 54.
6. جرجي، زيدان، تاريخ تمدن اسلام، ترجمه علي جواهر کلام، تهران، 1352،ص99
7. جعفری، طیبه؛ 1391، پایان نامه تحلیل سه منظومه خسرو و شیرین، لیلی و مجنون و هفت پیکر نظامی از دیدگاه روان شناسی یونگ، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه اصفهان
8. حمیدیان، سعید، آرمانشهر زیبایی، نشر قطره، 1373،صص 161-160
9. رادفر، ابوالقاسم، 1392، پایان نامه بررسی مقایسه ای تصویر و ساختار خسرو و شیرین نظامی با شیرین و خسرو هاتفی جامی، پژوهشگاه علوم و انسانی و مطالعات فرهنگی، پژوهشکده زبان و ادبیات فارسی، گروه زبان و ادبیات فارسی
10. رضایی، فرزانه؛ 1392، پایان نامه بررسی مقایسه ای تصویر وساختارخسرو و شیرین نظامی با شیرین و خسرو هاتفی جامی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، پژوهشکده زبان و ادبیات فارسی، گروه زبان و ادبیات فارسی
11. ریاحی، لیلی (۱۳۵۸). قهرمانان خسرو و شیرین. تهران: انتشارات امیرکبیر
12. سرانو، ميگوئل (1376) با يونگ و هسه، ترجمه سيروس شميسا، چاپ چهارم، تهران، بديهه
13. سهراب نژاد، علی حسن، 1388، پایان نامه بررسی تطبیقی خسرو و شیرین نظامی با منظومه های غنایی کردی جنوبی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرس.
14. سیاسی، علی اکبر، نظریه های شخصیت یا مکاتب روان شناسی، انتشارات دانشگاه تهران، 1374، ص 7.
15. سيدحسيني، رضا (1376) مکتبهاي ادبي، جلد دوم، چاپ دهم، تهران، نگاه
16. شميسا، سرويس (1378) انواع ادبي، چاپ نهم، تهران، فردوس
17. شهرامی و همکاران، 1392، مقاله بررسی اطناب بسط در دو منظومة خسرو و شیرین نظامی و امیر خسرو دهلوی، پژوهشنامة نقد ادبی و بلاغت، سال 2، شمارة 2
18. صالحی، امین؛ 1390، پایانامه رابطه عشق مجازی و حقیقی با تکیه بر سه اثر نظامی (لیلی و مجنون، خسرو و شیرین، هفت پیکر)، دانشگاه سیستان و بلوچستان
19. صدیق، حسین محمدزاده، 1352، کتاب واقف، شاعر زيبايي و حقيقت، نشر گوتنبرگ، تهران، ایران.
20. صفری، جهانگیر، حسینی، سید مجتبی، 1388، سيماي شاپور در منظومه خسرو و شيرين، نشريه دانشكده ادبيات و علوم انساني كرمان، شماره 26
21. طبری، محمدبن حریر، 1392، تاریخ بلعمی، نشر زوار
22. طغیانی، اسحاق، جعفری، طیبه؛ 1388، مقاله رويكردي اساطيري و روان شناختي به تولد نمادين شبديز در خسرو و شيرين نظامي، مجله بوستان ادب دانشگاه شيراز، شماره اول
23. فاطمی، سید حسین، درپر، مریم؛ 1388، مقاله بررسی ساز و کار شخصیت ها در خسرو و شیرین نظامی، مجله علمی پژوهشی جستارهای ادبی، شماره 67
24. فورستر، ای ام، جنبه های رمان، ترجمه ی ابراهیم یونسی، حبیبی، 1357، ص 59
25. قنبری، فرزانه؛ 1394، مقاله تحليل شخصيت زن با دیدگاهی برگرفته از روان شناسی تحلیلی (منظومه خسرو و شیرین نظامی)، فصلنامه علمی پژوهشی زن و فرهنگ، ش 24
26. کشفی، اکرم و احمد رضا یلمه ها، 1359، معرفی نسخه خطی «مثنوی خسرو شیرین» عبدالوهاب بن محمد معموری (قرن.11.ه) ، همایش ملی ادبیات غنایی، اصفهان، گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد نجف اباد
27. میر صادقی، جمال، عناصر داستان سخن، 1376، صص 84-83
28. نصر، زهرا، 1382، تحلیلی بر جایگاه و موقعیت زن در منظومه های غنایی و تعلیمی و عرفانی، مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه اصفهان، شماره 32
29. نظامي گنجوي، الياس بن يوسف. (1385). خسرو و شيري ن. به كوشش سعيد حميديان. چاپ هفتم، تهران، قطره.
30. نظامي گنجوي، کليات خمسه نظامي، تصحيح وحيد دستگردي، انتشارات نگاه، 1372،ص146
31. یونگ، کارل گوستاو، آیون. ترجمه پروین فرامرزی و فریدون فرامرزی، 1383،چاپ اول، مشهد، آستان قدس رضوی.