تبیین مبانی و اصول تربیت اخلاقی در آراء و اندیشه های علامه فیض کاشانی
محورهای موضوعی : اخلاق و تربیت اسلامیخدیجه علیپور مقدم 1 , حسن ملکی 2 * , سید صدرالدین شریعتی 3 , صغری ابراهیمی قوام 4 , علیرضا صادقی 5
1 - دانشگاه علامه طباطبایی
2 - دانشگاه علامه طباطبائی
3 - دانشگاه علامه طباطبایی
4 - دانشگاه علامه طباطبایی
5 - دانشگاه علامه طباطبایی
کلید واژه: مبانی, اصول, تربیت اخلاقی, فیض کاشانی,
چکیده مقاله :
ﻫﺪف اﯾﻦ ﭘﮋوﻫﺶ تبیین ﻣﺒﺎﻧﯽو اﺻﻮل ﺗﺮﺑﯿﺖ اﺧﻼﻗﯽ در آراء و اندیشه های علامه فیض کاشانی است. ﻧﻮع اﯾﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﮐﯿﻔﯽ اﺳت. ﺑﺮاي رﺳﯿﺪن ﺑﻪ ﻫﺪف ﭘﮋوﻫﺶ از روش ﺗﺤﻠﯿﻠﯽ ـ اﺳﻨﺎدي اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ . ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺟﻤﻊ آوري اﻃﻼﻋﺎت در ﻣﻮرد ﺗﺮﺑﯿﺖ ، ﻋﻮاﻣﻞ ﭘﮋوﻫﺶ ﯾﻌﻨﯽ اﺧﻼق ، اﺻﻮل و ﻣﺒﺎﻧﯽ از اثر مهم تربیتی ملامحسن فیض کاشانی(ره) یعنی «محجّة البَیضاء فی تهذیب الإحیاء» و ﭘﮋوﻫﺸﻬﺎ در اﯾﻦ زﻣﯿﻨﻪ ﺑﻬﺮه ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ؛ ﺑﺪﯾﻦ ﻣﻌﻨﯽ ﮐﻪ اﺑﺘﺪا ﺑﻪ ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ و ﮔﺮدآوري ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز ﻫﻤﺮاهﺑﺎ ﻓﯿﺶ ﺑﺮداري و ﺛﺒﺖ ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ پرداخته ﺷﺪ. ﺳﭙﺲ داده ﻫﺎ ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻨﺪي و در ﻧﻬﺎﯾﺖ ﻣﻮرد ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ. یافته ﻫﺎ نشان داد که مبانی تربیت اخلاقی شامل (تغيير پذيري اخلاق ،در هم تنيدگي دين و اخلاق ،اعتدال جامع ، ذو مراتب بودن اخلاق ، انگيزه فاعل و نيت) و اصول تربیت اخلاقی از منظر علامه فیض کاشانی شامل( اصل محافظت و مراقبت بر نماز، اصل محافظت و مراقبت برروزه داري ،اصل انفاق مالي ،اصل توجه به حقوق ديگران ،اصل اصلاح شرايط ،اصل تعالي تدريجي ،توسل و ارتباط معنوي با معصومان (ع) )بود. بر این اساس مسئولین و برنامه ریزان تربیتی در سطوح مختلف با عنایت به نتایج پژوهش حاضر، نسبت به تهیه دستور العمل ها، کتابها و... که بتوان در آموزه های تربیتی استفاده کرد، اقدام کنند.
The purpose aims to explain the basis and principles of ethical education in Allameh Faiz Kashani's ideas and thoughts. This research is qualitative and for achieving the research goals, documentary analytical method has been used.In order to collect information about education, the factors of research, namely, ethics, principles and foundations of the important work of education of Malahmansen Feyz Kashani (RA), namely, "Mahajat al-Bayaza Fi Tazzib al-Huhia", and other research in this field have been used; this means that first identification and collection of required resources along with snapping and recording the desired topics have been done;Then the data was categorized and finally analyzed. The findings showed that the foundations of ethical education included (moral variability, interconnectedness of religion and ethics, comprehensive moderation, ethics hierarchicality, motivation of the subject and intention), and the principles of moral education from the perspective of Allameh Faiz Kashani (the principle of protection and care for Prayer, the principle of protection and care for fast, the principle of financial dedication, the principle of paying attention to the rights of others, the principle of reforming the conditions, the principle of gradual excellence, the resort and spiritual relationship with Imams (AS).Accordingly, officials and educational planners at different levels, according to the results of the present study, have to take steps towards the provision of instructions, books that can be used in educational instruction.
آموزگار، محمد حسن( 1395). اخلاق وتربیت اسلامی(1). تهران: انتشارات انجمن اولیاء و مربیان.
بهشتی، محمد، (1392). تربیت اخلاقی از نظر فیض کاشانی، فصلنامه تربیت اسلامی/1 .
باقري، خسرو. ( ۱۳۸۵ ). نگاهي دوباره به تربيت اسلامي. تهران: سازمان تبليغات اسلامي. تهران: انتشارات مدرسه.
بناری، علی همت(1379)تربیت اخلاقی و ضرورت نگاهی دوباره به آن.ج 2. تهران:نشر اسلامی
بهشتي، محمد. ( ۱۳۸۷ ). آراي دانشمندان مسلمان در تعليم و تربيت، ج ۵، تهران: پژوهشگاه حوزه و
پورافكاري، نصرت الله. ( ۱۳۷۹ ). فرهنگ جامع روانشناسي، تهران: انتشارات نشر معاصر.
داودي، محمد .( ۱۳۸۸ ). تربيت اخلاقي. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
دهقانی، مرضیه (1388). تحلیل محتوای کتابهای تعلیمات اجتماعی دوره ابتدایی بر اساس مهارتهای اجتماعی با توجه به دیدگاه آموزگاران، فصلنامه نوآوری های آموزشی، شماره 31، سال هشتم: 148-121.
سلحشوری، احمد(1392) مراحل رشد تربیت اخلاقی از دیدگاه امام علی(ع). فصلنامه پژوهشنامه نهج البلاغه، سال اول شماره3 صص15- 32.
ساعي، مير محمود. ( ۱۳۶۹ ). اخلاق اسلامي. تهران: انتشارات پيام نور.
سلطانی رنانی، سید مهدی(1391) دوری از رزائل اخلاقی و نیل به جامعه مطلوب انسانی از دیدگاه علامه -طباطبائی. فصلنامه علمی و ترویجی اخلاق، سال 2،شماره 6صص87-110.
صمدی، معصومه؛دوایی، مهدی، اقبالیان، طاهره(1392) ﻣﺒﺎﻧﯽ، اﺻﻮل و روﺷﻬﺎي ﺗﺮﺑﯿﺖ اﺧﻼﻗﯽ در ﺳﯿﺮه ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ(ص )و اهل بیت(ع). پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی، سال بیستم، شماره 16ص37-64.
-فيض كاشاني، محسن. ( ۱۳۷۳ ). ترجمه محمدباقر ساعدي . اخلاق حسنه .تهران : انتشارات بيام عدالت
فيض كاشاني، محسن. ( ۱۳۷۲ ). محجه البيضاء. ترجمه عبدالعلي صاحبي، ج ۵، تهران: انتشارات به نشر.
فيض كاشاني ،محسن. ( ۱۳۷۱ ). آداب معاشرت، ترجمه مهدي شمس الذين، قم: انتشارات شفق.
فيض كاشاني ،محسن. ( 1380 ). منهاج النجات، ترجمه رضا رجب زاده، تهران: انتشارات پيام آزادي.
فيض كاشاني ،محسن. (1380). محجه البيضا. تصحيح علي اكبر غفاري، قم: شفق.
فيض كاشاني ،محسن. ( ۱۳۷۲ ). محجه البيضاء، (ج ۱). ترجمه محمد صادق عارف، قم: شفق.
فيض كاشاني ،محسن. ( 1383 ). شرح منازل السائرين، تهران: انتشارات الزهراء.
مصباح يزدي، محمدتقي. ( 1380 ). فلسفه اخلاق. تهران: انتشارات اطلاعات.
مصباح يزدي، محمدتقي. ( ۱۳۷8 ). اخلاق در قرآن. قم: مؤسسه پژوهشي امام خميني.
ملکی، حسن(1395). برنامه ریزی درسی(راهنمای عمل). تهران: انتشارات سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی، چاپ دوازدهم.
مهرمحمدی، محمود (1393) .برنامه درسی: نظرگاهها، رویردها و چشم اندازها. تهران: به نشر.
وجدانی، فاطمه (1394) مولفهه ها،ابعاد و مدارج تحول اخلاقی در قران کریم. دو فصلنامه علمی و پژوهشی تربیت اسلامی، سال 10 شماره 21 صص145-166.
نقیب زاده، میر عبدالحسین(1384). نگاهی به فلسفه آموزش و پرورش. تهران: طهوری. Joseph, C. (2012). Internationalizing the Curriculum: Pedagogy for Social Justice. Current Sociology. 60(2) 239-257.
Woolfolk, A. (2007). Educational psychology (10th ed.). Boston: Pearson Education.