اصول اخلاقی پیامبر(ص) در جنگها بر اساس سیره تاریخی پیامبر(ص) و قرآن
محورهای موضوعی : اخلاق و تربیت اسلامی
مهدی عابدی
1
(دانشگاه پیام نور، قم)
سید محمدرضا حسینی
2
(دانشیار گروه تاریخ و فرهنگ و تمدن اسلامی،دانشگاه پیام نور،تهران،ایران. )
محمد طاهر یعقوبی
3
( استادیار گروه تاریخ و فرهنگ و تمدن اسلامی، دانشگاه پیام نور،تهران، ایران.)
کلید واژه: اصول اخلاقی, پیامبر, جنگ, قرآن, تاریخ.,
چکیده مقاله :
اخلاق و اصول اخلاقی یکی از جنبه های مهم دین اسلام و از اهمیت زیادی برخوردار است. از این رو در قرآن کریم یکی از اهداف بعثت پیامبر (ص) تربیت و آموزش حکمت معرفی شده است و پیامبر(ص) چون حاکمیت دین اسلام را بر عهده داشتند بنابراین در مواقع مختلف با اخلاق مداری و پایبندی به اصول اخلاقی رفتار می نمودند. از جمله صحنه هایی که پیامبر در آن قرار می گرفتند زمان های جنگ بود که سعی در رعایت اصول اخلاقی داشتند. آنچه در این نوشتار مدنظر قرار دارد این است پیامبر (ص) هنگامی که در صحنه های مختلف جنگ قرار می گرفتند چه نوع برخوردی داشتند و درواقع این موضوع از طریق قرآن و سیره تاریخی پیامبر(ص) مورد بررسی قرار می گیرد. آنچه از این پژوهش به دست می آید این است که بر خلاف نظر مستشرقان که غزوات پیامبر را بر پایه خشونت و کسب غنیمت تفسیر نموده اند، پیامبر در جنگهای خود به اصول اخلاقی پایبند بوده و تمام تلاش خود را می کردند که مکارم اخلاقی از جمله عطوفت و مهربانی، وفای به عهد و صبر و استقامت و..... را به مسلمانان آموزش بدهند.
Ethics and moral principles are one of the important aspects of Islam and are of great importance. Therefore, in the Holy Qur'an, one of the goals of the mission of the Prophet (PBUH) is to educate and teach wisdom, and since the Prophet (PBUH) was in charge of the sovereignty of the Islamic religion, he behaved ethically and adhered to moral principles at various times. Among the scenes in which the Prophet was placed were times of war when they tried to observe moral principles What is considered in this article is what kind of behavior the Prophet (pbuh) had when he was in different scenes of war, and in fact, this issue is examined through the Qur'an and the historical biography of the Prophet (pbuh). What is obtained from this research is that, contrary to the opinion of the Orientalists who interpreted the Prophet's campaigns based on violence and gaining booty, the Prophet adhered to moral principles in his wars and tried his best to perform moral actions such as They should teach Muslims compassion and kindness, keeping promises, patience and perseverance, etc.
ابن الأثير، عزالدین(1385ق)، الکامل فى التاریخ، تهران، دار صادر
ابن حنبل، احمد(1416ق)، مسند، تحقیق عبدالمحسن ترکی، بیروت، موسسه الرساله
ابن هشام، عبدالملک(1369ش)، السیره النبویه، بی جا، ادیب مصطفوی.
ابوزهره، امام محمد(1979ق) ، خاتم النبیین، بی جا، دارالفکر العربی.
احمدی میانجی، علی( 1387)، الاسیر فی الاسلام، تهران، دادگستر
اصفهانی،عبدالله(1998)، عوالم العلوم، تحقیق محمد باقر موحد، قم، موسسه الامام المهدی
بخاری، محمد(1410)، صحیح بخاری، قاهره، بی نا
بلاذری،احمدبن یحیی( 1998)، انساب الاشراف، بیروت، دارالفکر
بلاغی، محمد جواد(1352ق)، الرحله المدرسیه، کربلا، موسسه الاعلمی.
بیهقی، احمدبن حسین(1405ق )، دلائل النبوه، تهران، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
بیهقی، محمدبن حسین(1344ش)، تاریخ بیهقی، مترجم: خطیب رهبر، تهران، مهتاب.
حلبی، علی بن ابراهیم(1427ق)، السیره الحلبیه، بیروت، دارالکتب العلمیه
رشیدرضا، محمد(بی تا)، تفسیر المنار، بیروت، دارالمعرفه.
زحیلی،وهبه ( 1988 )، آثار الحرب فی الفقه الاسلامی، دمشق، دارالفکر
سبحانی، جعفر(1398ش)، فروغ ابدیت، قم، بوستان کتاب.
سعد بغدادی، محمد(1390ش)، طبقات ابن سعد، ترجمه: محمود مهدوی‌دامغانی، تهران، فرهنگ و اندیشه.
شمس شامی، محمدبن یوسف(1993م)، سبل الهدی و الرشاد، بیروت، دارالکتب العلمیه.
طباطبايى، سيد محمد حسين(1417ق) ، الميزان فى تفسير القرآن، قم، دفتر انتشارات اسلامى جامعهى مدرسين حوزه علميه قم.
طبرسى، فضل بن حسن(1372ش)، مجمع البيان فى تفسير القرآن، تهران، انتشارات ناصر خسرو.
طبری، محمدبن جریر(1375ش)، تاریخ طبری، ترجمه ابوالقاسم پاینده، تهران، انتشارات اساطیر.
قطب، سيد(1408ق)، في ظلال القرآن، بيروت، دارالشروق.
لسانی فشارکی، محمد علی(1380ش)، رسائل النبی و الوصی، تهران، دانشگاه تربیت مدرس.
مسلم، مسلم حجاج بن قشیری نیسابوری(2006)، صحیح مسلم، مصر، دار ابن رجب.
مقدسي،مطهر(بی تا)، البدء والتاریخ، بی جا، مکتبة الثقافة الدينية
مهدوی دامغانی، محمود(1361)، ترجمه دلائل النبوة، قم، انتشارات علمی و فرهنگی
نسائی،احمد( 1421 ق)، سنن نسائی، بیروت، شیخ الاسلامی
نمیری، ابن شبه(1410ق)، تاریخ ابن شبّه، قم، دارالفکر.
واقدی، محمدبن عمر(1989)، مغازی، بیروت، موسسه الاعلمی.
یعقوبی، احمدبن ابی یعقوب(1389)، تاریخ یعقوبی، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی.