نسبت سنجی رابطه فقه و اخلاق با تأکید بر آموزه زکات در پرتوآیات و روایات

چکیده مقاله :

چکیده

دین اسلام  با ارائه آموزه­هایی در حوزه عقاید، فقه واخلاق،  برنامه هدایت را با فرستادن پیامبر خاتم کلید زده است. سازگاري میان اخلاق و فقه علاوه بر فراهم نمودن زمینه­ای برای تربيت انسان، به عدم ناسازگاری و بروز زمينه مشكلات و معضلاتي براي نيل به اهداف كمالي او نيز منجر مي­­گردد؛ بنابراين اخلاق، علاوه بر توجه ويژه واهتمام به مسئوليت­هايي كه بر عهده دارد؛ زمينه مناسبي به منظور اجراي تكاليف فقهي، مسلمانان را نیز فراهم نموده است.

در این مقاله نگارنده به هدف پاسخ به این سؤال است که «رابطه فقه و اخلاق با تأکید بر آموزه زکات چگونه است؟»، با استفاده از آیات و روایات معصومین(علیهم­السّلام)، به تبیین این رابطه با محوریت زکات پرداخته است.

یافته های این تحقیق در دو سطح مبانی و فضیلت های اخلاقی آموزه زکات بیان شده است. این پژوهش از نظر هدف، پژوهش کاربردی و از نظر جمع آوری داده­ها، یک پژوهش کیفی مبتنی بر منابع کتابخانه­ای است. از نظر روش پژوهش نیز توصیفی، تحلیلی می­باشد.

چکیده انگلیسی :

Abstract

The religion of Islam, by presenting teachings in the field of beliefs, jurisprudence and ethics, has keyed the program of guidance by sending the final prophet. Compatibility between ethics and jurisprudence, in addition to providing a basis for human education, also leads to incompatibility and the emergence of problems and dilemmas to achieve his perfect goals; Therefore, ethics, in addition to special attention and attention to the responsibilities that he is responsible for; It has also provided Muslims with a suitable environment for the implementation of jurisprudential duties. In this article, the author aims to answer the question, "What is the relationship between jurisprudence and ethics with an emphasis on the doctrine of zakat?", using the verses and traditions of the innocents (peace be upon them), he explained this relationship with the centrality of zakat. The findings of this research are expressed on two levels, the foundations and moral virtues of the teaching of zakat. In terms of purpose, this research is applied research and in terms of data collection, it is a qualitative research based on library resources. In terms of the research method, it is descriptive and analytical.

 

منابع و مأخذ:

منابع قرآن كريم
ابن شعبه حرانى‏، ابو محمدالحسن بن علي، تحف العقول عن آل الرسول(صلي¬الله عليه وآله وسلم)، قم:جامعه مدرسين‏، چاپ دوم‏، 1404ق.
ابن شهر آشوب مازندرانى، محمد بن على، ‏مناقب آل أبي طالب عليهم¬السّلام، قم:علامه، 1379ق.
ابن منظور، محمدبن‌مكرم، لسان العرب، بيروت: دارصادر، چاپ سوم، 1414ق.
انصاري، مرتضي، كتاب الزكاة‌، محقق: گروه پژوهش در كنگره‌، قم:كنگره جهانى بزرگداشت شيخ اعظم انصارى، چاپ اول، 1415ق‌.
پاينده‏، ابو القاسم، نهج الفصاحه مجموعه كلمات قصار حضرت رسول(صلي¬الله عليه وآله وسلم)‏، ‏تهران:دنياى دانش، چاپ چهارم‏، 1382ش.
جوادی، محسن، چشم اندازي به اخلاق در قرآن، ن‍ق‍د و ن‍ظر، س‍ال‌ ۴، ش‌۱، ۲ ، (زم‍س‍ت‍ان‌ ۱۳۷۶، ب‍ه‍ار ۱۳۷۷)
حق شناس وديگران، فرهنگ معاصر هزاره، تهران:فرهنگ معاصر، 1384ش.
حكيمى،محمد وهمكاران، الحياة، مترجم:احمد آرام‏، تهران:دفتر نشر فرهنگ اسلامى‏، 1380ش.
خرمشاهي، بهاء الدين و انصاري، مسعود، پيام پيامبر، تهران:منفرد،چاپ اول، 1376ش.
دهخدا، علي اكبر، لغت‌نامه، زير نظر دكتر معين و دكتر شهيدي، تهران:مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران، 1373ش.
ديلمى‏، شيخ حسن، إرشاد القلوب إلى الصواب‏، قم:شريف رضى‏، چاپ‏ اول‏، 1412 ق.
شيخ مفيد، ابو عبد الله، محمد بن محمد بن نعمان عكبرى‏، امالي، قم:كنگره شيخ مفيد، چاپ اول‏، 1413ق.
صابرى يزدى، على‌رضا و محمدرضا انصارى محلاتى‏، الحكم الزاهرة، مترجم:انصارى‏، قم:مركز چاپ و نشر سازمان تبليغات اسلامى‏، چاپ‏ دوم‏، 1375ش.
صدوق، محمّد بن على(ابن بابويه)، ثواب الأعمال و عقاب الأعمال‏، قم:دار الرضى‏، چاپ اول، 1406ق‏‏.
. صدوق، محمّد بن على(ابن بابويه)،معاني الأخبار، قم:جامعه مدرسين، چاپ اول‏،‌ ‏1403ق.
صدوق، محمّد بن على(ابن بابويه)،من لا يحضره الفقيه، قم:جامعه مدرسين‏، چاپ دوم، 1404ق‏.
طباطبايى، سيد محمدحسين‏،الميزان فى تفسير القرآن‏، قم:انتشارات اسلامى، جامعه‏ مدرسين حوزه علميه قم‏، چاپ ‏پنجم‏، 1417ق.
طباطبايى، سيد محمدحسين‏،سنن النبى صلى¬الله عليه وآله، مترجم:‏محمدهادى فقهى‏، تهران: كتاب فروشى اسلاميه‏، چاپ هفتم‏، 1378ش.
طوسى، ابو جعفر محمد بن حسن، تهذيب الأحكام، تهران:دار الكتب الإسلامية‌، چاپ چهارم، 1407ق.
طوسي، خواجه نصيرالدين،اخلاق ناصري، تصحيح:مجتبي مينوي و عليرضا حيدري، تهران: خوارزمي، 1356ش.
عاملى، زين العابدين و كاظمى خلخالى‏،الجواهر السنية-كليات حديث قدسى‏، تهران: انتشارات دهقان‏، چاپ سوم‏، 1380ش.
فيض كاشانى، محمد محسن بن شاه مرتضى،‏الوافي‏، اصفهان:كتابخانه امام أمير المؤمنين على عليه¬السّلام‏، چاپ اول، 1406ق‏.
كلينى، محمد بن يعقوب‏، گزيده كافى‏، مترجم: بهبودى، محمد باقر، تهران:مركز انتشارات علمى و فرهنگى‏، چاپ اول، 1363ش‏.
مجلسى‏، محمدباقر، بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار، تهران:انتشارات اسلاميه‏، چاپ مكرر.
مصباح يزدي، مجتبي، بنياد اخلاق، روشي نو در آموزش فلسفه، قم:مؤسسه آموزشي و پژوهشي امام خميني، 1384ش.
مکارم شيرازي، ناصر، تفسير نمونه‏، تهران:دار الكتب الإسلامية، چاپ اول‏، 1374ش.
موسوي خميني، سيد روح الله، تحرير الوسيلة‌، قم: مؤسسه مطبوعات دار العلم‌، چاپ اول، 1425ق‌.