نقش دانشمندان لاهیجان بر گسترش فرهنگ و تمدن اسلامی در دوران صفویه
محورهای موضوعی : اخلاق و تربیت اسلامیمعصومه قربانی 1 , محمد سپهری 2 * , ستار عودی 3
1 - دانشجوی دکتری، گروه تاریخ تمدن و ملل اسلامی،واحد تهران مرکزی،دانشگاه آزاد اسلامی،تهران،ایران
2 - استاد، گروه تاریخ و تمدن اسلامی، واحد تهران مرکزی،دانشگاه آزاد اسلامی،تهران،ایران
3 - دانشیار، گروه تاریخ،واحد تهران مرکزی،دانشگاه آزاد اسلامی،تهران،ایران
کلید واژه: لاهیجان, عصر صفوی, دانشمندان, علم کلام.,
چکیده مقاله :
لاهیجان در این دوره، یکی از ادوار درخشان خود را سپری ودانشمندان لاهیجانی در عصر صفوی از فضای مستعد این دوران بهره بردند، بالیدند و توانستند تأثیرات مهمی در حوزه‌های علمی مختلفی بر فرهنگ و تمدن اسلامی عصر صفوی بگذارند. نتایج ویافته های این تحقیق نشان می دهد در بین علوم با توجه به افق اندیشه و جهان بینی غالب شیعی در عصر صفوی بسیاری از دانشمندان لاهیجان در علم کلام رشد نموده و تبحر داشته اند. حتی برخی از این مشاهیر زمانی که طبیب یا سیاستمدار و حتی شاعر بودند در کنار تخصص خود به مباحث کلامی تعلق خاطر داشته و در این زمینه آثار قابل توجهی از خود به¬جای نهاده بودند.برخی از این بزرگان حتی در عالم سیاست هم دستی مستقیم در امور داشته اند. به لحاظ سیاسی وضعیت لاهیجان عصر صفوی زمینه‌های اصلی پرورش چهره‌های فرهنگی، علمی، دینی و غیره را ممکن وزمینه مساعدی برای رشد و ارتقای علمی این دیار و دانشمندانش را فراهم ساخت. حوزه هایی همچون فقه، منطق، فلسفه و کلام در میان علوم الهیاتی، حوزه هایی مانند دانش طب، نجوم و ریاضیات و نیز دانش سیاست و البته شعر و ادبیات از زمره مهم¬ترین بسترهای فرهنگی و تمدنی‌ای بودند که دانشمندان لاهیجی در این دوران در افق آن بالیدند و نامشان در ایران پرآوازه گردید.
In this period, Lahijan passed one of its brilliant periods and Lahijani scientists in the Safavid era took advantage of the favorable atmosphere of this era, boasted and were able to make important impacts in various scientific fields on the Islamic culture and civilization of the Safavid era. The results of this research show that among the sciences, according to the dominant Shiite worldview and horizon of thought in the Safavid era, many Lahijan scholars have grown and mastered the science of theology. Even some of these celebrities were doctors or politicians and even poets In addition to their expertise, they belonged to theological topics and had made significant works in this field. Some of these elders even had a direct hand in the affairs of politics. Politically, the situation of Lahijan during the Safavid era made possible the main fields for the cultivation of cultural, scientific, religious figures, etc. Fields such as jurisprudence, logic, philosophy and theology among the theological sciences, fields such as medicine, astronomy and mathematics as well as political knowledge and of course poetry and literature were among the most important cultural and civilizational bases that Lahiji scholars in this era. They boasted in its horizon and their name became famous in Iran.
آشتیانی، جلال‌الدین(1378)، منتخباتی از آثار حکمای الهی ایران، قم، مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی.
بیگدلی، آذر، (1338)، آتشکده آذر، تهران:طبع و نشر فرهنگ.
تهرانی، آقا بزرگ، (۱۳۵۶)، الذریعه الیتصانیف الشیعه، چاپ اول، چاپ اسلامیه، تهران.
حسینی استرآبادی، سید حسین .(1366). تاریخ سلطانی از شیخ صفی تا شاه صفی، کوشش احسان اشراقی، تهران: علمی.
خواند میر، غیاث الدین بن همام‌الدین الحسینی، (1353)حبیب السیر فی اخبار افراد بشر، زیر نظر محمود دبیر سیاقی، تهران، خیام.
شاردن، ژان، (1374)، سفرنامه شاردن، ترجمه اقبال یغمایی، تهران، توس.
شیروانی، زین العابدین، (1339)، سیاحتنامه، تهران : طبع و نشر فرهنگ.
صدوق، ابوجعفر محمد بن علی بن الحسین بن بابویه قمی(1429)، الخصال، قم، مؤسسة النشر الاسلامی
طاهری، ابوالقاسم.(1347). تاریخ سیاسی و اجتماعی ایران از مرگ تیمور تا مرگ شاه عباس، تهران: حبیبی و فرانکلین.
طوسی، ابوجعفر محمد بن الحسن، (1406)الاقتصاد فیمایتعلق بالاعتقاد، بیروت، دارالاضواء، .
قربانی، محمد علی، (1396)، پیشینه تاریخیفرهنگیلاهیجان و بزرگان آن، چاپ دوم، انتشارات حوزه هنری گیلان، رشت.
قمی، حسن بن محمد بن حسن، (1363)، تاریخ قم، ترجمه حسن بن علی قمی، تصحیح سید جمال الدین طهرانی، تهران، توس.
کسروی، احمد، (1377)، شهر یاران گمنام، انتشارات امیر کبیر، چاپ دوم.
لاهیجی، عبدالرزاق، ( 1383)، گوهر مراد، قم، نشر سایه.
منجم، احمد، (1366)، دیباچه بر علمای کلام، تهران: طهوری.
یوسف جمالی، محمدکریم .(1386). تاریخ تحولات ایران عصرصفوی( شیخ صفی تا شاه عباس اول )، اصفهان: دانشگاه آزاد اسلامی نجف آباد، چاپ اول.