رویکرد عدم تعهد دکترمصدق به کشورهای خارجی و حمایت از تولید داخلی
محورهای موضوعی : اخلاق و تربیت اسلامیعباسعلی امنی رئوف 1 , منیژه صدری 2 * , رحیم شهرتی فر 3 , منیره کاظمی راشد 4
1 - گروه تاریخ، واحد شبستر، دانشگاه آزاد اسلامی، شبستر، ایران
2 - گروه تاریخ، واحد شبستر، دانشگاه آزاد اسلامی، شبستر، ایران
3 - گروه تاریخ، واحد ابهر، دانشگاه آزاد اسلامی، ابهر، ایران
4 - گروه تاریخ، واحد شبستر، دانشگاه آزاد اسلامی، شبستر، ایران
کلید واژه: ملی شدن صنعت نفت, سیاست عدم تعهد, محمد مصدق.,
چکیده مقاله :
هدف ازاین تحقیق رویکرد سیاست عدم تعهد وبیطرفی مصدق در زمان ملی شدن صنعت نفت وپیامدهای ان می باشد.روش تحقیق در این پژوهش توصیفی -تحلیلی وبرپایه مطالعات کتابخانه ای استوار است. مصدق برمنافع انگلیسیها آسیبهای جدی وارد کرده وآنها درصدد ازمیان برداشتن وی بودند. وی برمخالفت سرسختانه با قدرت های استعماری و تلاش در قطع هر نوع نفوذ خارجی بر همکاری همه جانبه با ملت های استعمار زده خاورمیانه، شمال آفریقا و جنوب آسیا، بویژه با مسلمانان جداً تاکید می ورزید و تا شرکت نفت انگلیس و ایران و قدرت بلا منازع انگلستان در ایران فعال هستند، نمی توان از استقلال سخن راند. دولت مصدق برای آزادی و استقلال کشور تلاش میکند واگر احساس کند که نمی تواند به این هدف برسد میبایست کنار رود. اگر مصدق پس از سالها مبارزه با دولت انگلستان بر سر مهمترین مسأله سیاسی و اقتصادی کشور با آنها مصالحه میکرد ضرورتی به نهضت ملی نبود.یافتههای این پژوهش نشان میدهد که سیاست عدم تعهد در تلاش برای بهره گیری از رقابت کشورهای بزرگ در جهت تأمین حداکثر منافع ایران بود . پس از آنکه توانست در مرحله همراهی تا انسجام موفق به خلع ید از قدرت استعماری انگلستان گردد، به اقداماتی در جهت ایجاد تعادل میان دو ابر قدرت نوظهور ایالات متحد آمریکا و اتحاد جماهیر شوروی دست زد .از نظر مصدق برای دست یابی به تعادل در درجه اول باید جلوی رقابت آشکار قدرتها در ایران را گرفت و در صورت لزوم با به جان هم انداختن آن دو، منافع ایران را تامین نمود بی آنکه ایران با هیچ یک از آنها متحد شود
The aim of this research is the approach of Mossadegh's policy of non-alignment and neutrality during the nationalization of the oil industry and its consequences. The research method in this research is descriptive-analytical and based on library studies. Mossadegh caused serious damage to the interests of the British, and they sought to eliminate him. He strongly opposed the colonial powers and tried to cut off any kind of foreign influence, and emphasized comprehensive cooperation with the colonized nations of the Middle East, North Africa and South Asia, especially with Muslims, and as long as the Anglo-Iranian Oil Company and the undisputed power of England are active in Iran, we cannot talk about independence. Mossadegh's government strives for the freedom and independence of the country, and if it feels that it cannot achieve this goal, it must step down. If Mossadegh had compromised with the British government after years of fighting over the country's most important political and economic issue, there would have been no need for a national movement. The findings of this research show that the policy of non-alignment was an attempt to take advantage of the competition of the great powers in order to secure maximum Iranian interests. After he succeeded in dispossessing the colonial power of England in the phase of accompaniment to cohesion, he took steps to create a balance between the two emerging superpowers, the United States of America and the Soviet Union. In Mossadegh's view, in order to achieve balance, the first thing to do was to prevent the open competition of powers in Iran and, if necessary, to secure Iran's interests by pitting the two against each other without Iran uniting with any of them.
آبراهامیان، یرواند(۱۳۷۸): ایران بین دو انقلاب ترجمه احمد گل محمدی و محمد ابراهیم فتاحی، ج چهارم، تهران، نشر نی
آوری، پیترو گارین همبلی و چارلز ملویل(۱۳۷۱): سلسله پهلوی و نیروهای مذهبی به روایت تاریخ کمبریج، ترجمه عباس مخبر تهران انتشارات طرح نو
ازغندی، علیرضا(۱۳۸۴): روابط خارجی ایران، تهران، نشرقومس
احمدراسخی لنگرودی (1386):موج نفت: تاریخ نفت ایران از امتیاز تا قرارداد، تهران: انتشارات اطلاعات، ص47
اسناد نفت (۱۳۳۰): انتشارات دولت مصدق، تهران، پویان
افشار، ایرج ومصدق، محمدوغلامحسین(۱۳۶۵): خاطرات وتالمات دکتر محمدمصدق، تهران، انتشارات علمی
اکبری، محمد رضا (۱۳۷۲): رشد اقتصادی و تجارت خارجی در ایران، اطلاعات سیاسی، اقتصادی ۶۸ - ۶۷ فروردین و اردیبهشت
بزرگمهر، جلیل (۱۳۶۳): مصدق در محکمه نظامی، تهران، نشر تاریخ ایران، ج دوم
بیل، جیمز و راجرز لویس، ویلیام(۱۳۷۲): مصدق، نفت ناسیونالیسم ایرانی، ترجمه عبدالرضا هوشنگ مهدوی و کاوه بیات نشر گفتار، تهران
پوپر، کارل(۱۳۷۶): درس این قرن ترجمه علی پایا، تهران: انتشارات طرح نو
حق جو، ناصر (۱۳۸۲):رویارویی مصدق با چالشهای اقتصادی، نشریه نامه، مورخ ۲۵ مرداد
خامه ای، أنور(۱۳۷۵): اقتصاد بدون نفت ابتکار بزرگ دکتر مصدق، تهران، انتشارات ناهید
راجرلویس، ویلیام(بی تا): مصدق ودوراهی امپریالیسم بریتانیا، مصدق، نفت، ناسیونالیسم ایرانی،
رزاقی، ابراهیم(۱۳۷۶): آشنایی با اقتصاد ایران، تهران، نشر نی
رضاقلی، علی(۱۳۷۷): جامعه شناسی نخبه کشی، تهران، نشر نی
روحانی، فواد(1353):تاریخ ملی شدن صنعت نفت ایران، تهران، انتشارات فرانکلین، چ دوم
ذبیح، سپهر(۱۳۷۰):ایران در دوره دکتر مصدق، ترجمه محمد رفیعی مهرآبادی، تهران، نشرعطایی،
سفری، محمدعلی(۱۳۷۹): قلم وسیاست، تهران، نشر نامک، چ دوم
شایگان، داریوش(۱۳۷۴): زیر آسمانهای جهان گفتگوی رامین جهانبگلو با شایگان ترجمه نازی عظیما تهران، نشر فرزان
صداقت کیش، جمشید(بی تا): روابط ایران وامریکا، تهران، دهخدا
عاقلی، باقر (۱۳۷۴): نخست وزیران ایران ج ۲ تهران انتشارات جاویدان
عظیمی، فخر الدین (۱۳۷۲): بحران دموکراسی در ایران ترجمه عبدالرضا هوشنگ مهدوی و بیژن نوذری، ج ۲، تهران، انتشارات البرز
علم، مصطفی(۱۳۷۱): نفت، قدرت واصول ملی شدن نفت وپیامدهای آن، ترجمه غلامحسین صالحیار، تهران، اطلاعات،
فری یر، رونالد(۱۳۷۲): اختلاف ایران وانگلیس برسرنفت، رابطه سه جانبه، درمصدق، نفت وناسیونالیسم ایرانی، گردآورنده جیمزبیل وویلیام راجر لویس، ترجمه عبدالرضا هوشنگ مهدوی وکاوه بیات، تهران، نشر گفتار،
کاتم، ریچارد(۱۳۷۸): ناسیونالیسم در ایران ترجمه احمد تدین، ج ۲، تهران، انتشارات کویر
کاتوزیان، همایون(۱۳۷۱): مصدق و نبرد قدرت ترجمه احمد تدین تهران انتشارات رسا
کدی، نیکی آن (۱۳۶۹): ریشههای انقلاب ایران ترجمه عبدالرحیم گواهی تهران، قلم
کی استوان، حسین(۱۳۵۵): سیاست موازنه منفی در مجلس چهاردهم تهران، مصدق، ج اول
مدنی، سیدجلال الدین(۱۳۶۹): تاریخ سیاسی معاصر ایران، قم، انتشارات اسلامی، ج اول،
مصدق، محمد(۱۳۶۵):خاطرات و تألمات مصدق، چ دوم، انتشارات علمی
مکگی، جرج و ورنون والترز (بی تا):سه گزارش ترجمه غلامرضا نجانی، تهران
مورتی، کریشنا (۱۳۷۰): نارضایتی خلاق ترجمه مرسده لسانی تهران انتشارات به نگار
میلانی، جمیل(1393): چرخش در سیاست خارجی ایران در دهه بعد از کودتای 28 مرداد 1332 )از موازنه منفی تا وابستگی(، فصلنامه سیاست، سال اول، شماره چهارم
نجاتی، غلامرضا(۱۳۶۸): جنبش ملی شدن صنعت نفت ایران وکودتای ۲۸مرداد۱۳۳۲، تهران، شرکت سهامی انتشار، چ پنجم
نصر الله، شیفته(۱۳۶۴): زندگی نامه و مبارزات سیاسی دکتر فاطمی، تهران، نشر آفتاب حقیقت
نطقهای دکتر مصدق(۱۳۴۶): ج اول دفتر اول، انتشارات مصدق، اسفندماه
نویمان، فرانتس(۱۳۷۳): آزادی و قدرت و قانون ترجمه عزت الله فولادوند تهران انتشارات خوارزمی
هوشنگ مهدوی، عبدالرضا(۱۳۷۵): سیاست خارجی ایران در دوره پهلوی، تهران، نشر البرز.