بررسی آفت‌ها و موانع فردی سلامت روح و روان از دیدگاه اسلام
محورهای موضوعی : اخلاق و تربیت اسلامی
کلید واژه: اسلام, موانع‌فردی, سلامت, روح و روان,
چکیده مقاله :
با توجه به آیات قرآن و روایات معصومین(ع) خداوند همه‌ی انسان‌ها را با فطرت و روانی سالم آفریده و به آن سوگند یاد کرده است «وَنَفْسٍ وَمَا سَوَّاهَا» (شمس/7). اما در اثر علل و عوامل گوناگون دنیوی نقص و عیب پیدا می‌کنند. همان‌طور که در صدد پیشگیری و درمان آسیب‌های مادی برمی‌آییم باید به آفت‌ها‌ی روانی نیز توجه نموده و نسبت به پیشگیری و درمان آن اقدام نماییم. هدف این مقاله بررسی و شناسایی آفت‌ها و موانع فردی سلامت روح و روان از دیدگاه اسلام و ارائه راهکارهای نظری و عملی در جهت زدودن این آسیب‌ها و موانع می‌باشد. این مقاله با بهره‌گیری از روش توصیفی – تحلیلی و با مراجعه به منابع دست اول همچون قرآن کریم و روایات معصومین(ع) تدوین شده است. بر اساس یافته‌های این پژوهش برخی از این موانع و آفت‌ها عبارتنداز: خودخواهی و منیت‌ها، پیروی ازظن، تعصب، نفس اماره، تنبلی وتن پروری، غرایز سرکش، زنگاردل، کوری‌قلب، قساوت قلب، دلبستگی به دنیا، حسادت، پایبندی به شهوات، تسویل، تزئین، تلبیس. از میان بر داشتن این موانع و آسیب‌ها از نظر اسلام به استناد آیه 9 سوره شمس «قَدْ أَفْلَحَ مَنْ زَکّیها» منجر به پالایش روح و سلامت روان می‌شود
According to the verses of the Qur'an and the infallibles’ narrations, Allah has created all human beings with a healthy spirit and soul “By the Soul, and the proportion and order given to it” (Shams/7). But due to various mundane causes and factors will become defective. As we try to prevent and overcome material needs and problem, we should pay attention to psychological problems and try to prevent or treat them. The purpose of this study is to investigate and identify the problems and individual barriers of mental health from Islam perspective and present theoretical and practical solutions in order to remove these barriers and problems. The research method is descriptive-analytical and it is organized by referring to the Qur'an and the infallibles’ narrations. Some of the barriers and problems according to this study are as following: Selfishness and egotism, suspicion, prejudice, self-esteem, laziness and gluttony, rogue instincts, hatred, blindness, cruelty of heart, attachment to the world, jealousy, lusts, insincerity, duplicity, hypocrisy. According to Islam, removing these barriers and problems (according to verse 9 of Shams Surah) “whose work on his ego, can become a good person” leads to better soul and mental health
قرآن کریم
نهج البلاغه حضرت علی(ع)، ترجمه محمد دشتی (1386)، مشهد:انتشارات سنبله، چاپ دوم
صحيفه سجاديه حضرت سجاد(ع)، ترجمه الهی قمشه ای و محمد نبی فربودی (1390)، قم: نشر بقیة الله
امام خمینی(ره)، روح‌الله خمینی. (1372)، کلمات قصار، تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره)
ابن‌ابی‌الحدید، عبدالحمیدبن هبه الله. (1404ق)، شرح نهج البلاغه، قم: مکتب آیه الله مرعشی نجفی
الحداد، احمدبن عبدالعزیز.(1412.ق)، اخلاق النبی فی القرآن والسنه،بیروت: دارالغرب السلامی
ابن منظور، محمد بن مکرم. (1414ق)، لسان العرب، ج 11، بیروت: دار صادر
بیهقی، احمدبن علی. (1376 ش)، تاج المصادر، مصحح هادی عالم‌زاده، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی
پاینده، ابوالقاسم. (۱۳۸۳)، نهج الفصاحه، تصحیح: عبدالرسول پیمانی و محمدامین شریعتی، اصفهان: خاتم‌الانبیاء
تمیمی آمدی، عبد الواحد. (1366 )، تصنیف غررالحکم و درر الکلم، محقق مصطفی درایتی، قم: دفتر تبلیغات اسلامی
جوادی آملی، عبدالله. (1392)، فطرت در قرآن، قم: مرکزنشر اسراء
حسيني، سيد مصطفي. (1385)، معارف ومعاريف، ج6، تهران: آرایه
حسینی، سید ابو القاسم. (1364)، بررسی مقدماتی اصول روان شناسی اسلامی، مشهد:آستان قدس رضوی
حسينی، ابوالقاسم. (1379) اصول بهداشت روانی، چاپ دوم، مشهد: آستان قدس رضوی
`حرانی، حسین. (1384 ق)، تحف العقول، تهران: انتشارات کتابفروشی اسلامی
حائری شیرازی، محمدصادق. (1372)، تمثیلات، جلد دوم، چاپ اول، قم: انتشارات شفق،
حویزی، عبدعلی‌بن‌جمعه. ( 1382)، نور الثقلین، مصحح سیدهاشم رسولی‌محلاتی، جلد 5، قم: دار التفسیر حر عاملی، محدبن الحسن. (1104ق)، وسائل الشیعه، قم: مؤسسه آل البیت علیهم السلام
خادم الذاکرین، اکبر.(۱۳۸۲)، اخلاق اسلامی در نهج البلاغه، ج۱ ، قم: مدرسه الامام علی بن ابی طالب (ع)
دستغیب شیرازی، سید عبدالحسین.(1384)، قلب سلیم، جلد اول، قم: دفتر انتشارات اسلامی
ديماتئو، ام. رابين. (1378ش)، روان‌شناسی سلامت، ترجمه: سيدمهدی موسوی اصل و ديگران، تهران: سمت
راغب اصفهانی، حسین بن محمد. (1412)، المفردات فی غریب القرآن، دمشق دارالعلم الدار الشامیه
صدرحاج سيد جوادي، احمد. کامران و بهاالدین خرمشاهی. (1383)، دايرة المعارف تشيع، تهران: شهيد سعيد محبي
شریفی، احمد حسین. (1387)، اخلاق کاربردی، قم: دفتر نشر معارف
عمید، حسن. (1389)، فرهنگ فارسی عمید، تهران:رهیاب نوین هور
علامه مجلسی، محمد باقر.(1404ه.ق)، بحارالانوار، لبنان، بیروت: موسسه الوفاء
قائمی، علی. (1362)، زمینه تربیت، چاپ اول، تهران: انتشارات شفق،
کلینی، محمدبن یعقوب. (1407ق)، تصحیح على اکبر غفارى، محمد آخوندى، ، تهران : دار الکتب الإسلامیة
محمدی‌ری‌شهری، محمد. (1378)، میزان الحکمه، جلد 11، ترجمه حمیدرضا شیخی، قم: دار الحدیث
مصطفوی، حسن. (1380)، تفسیر روشن، ج 11، چاپ اول، تهران: مرکز نشر کتاب
مکارم شیرازی، ناصر. (1389)، حکومت جهانی مهدوی، تهران: انتشارات بنیاد مهدوی موعود (ع)
مكارم شيرازی، ناصر و ديگران. (1353)، تفسير نمونه، تهران: دارالكتب الاسلاميه
نراقی، ملا احمد. (1393)، معراج السعاده، چاپ سوم، قم: پیام مقدس