حریم خصوصی، عرصه اخلاق اجتماعی
محورهای موضوعی : اخلاق و تربیت اسلامی
کلید واژه: اخلاق اجتماعی, حریم خصوصی, حکومت اسلامی, فقه سیاسی ,
چکیده مقاله :
حریم خصوصی به عنوان عرصه تحقق و جلوه گاه بارز اخلاق اجتماعی، از مهمترین مباحث حقوق شهروندی است که از سوی متفکران سیاسی و اجتماعی دارای گرایش به مکاتب فکری مختلف مورد توجه قرار دارد. این حریم، از یکسو به عنوان مرزی برای دخالت شهروندان در امور یکدیگر، و از سوی دیگر به عنوان مرزی برای دخالت کارگزاران حکومتی در امور رعایای تحت حاکمیّت، مورد مناقشه و بررسی قرار می گیرد. در این مقاله با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی به این مسأله پرداخته، و با بهره گیری از آیات قرآن کریم و روایات معصومینعلیهم السّلام، نگاه مکتب اسلام نسبت به جایگاه حریم خصوصی به عنوان مصداق بارزی از اخلاق اجتماعی اسلامی ارائه گردیده است. در این مقاله اثبات شده است که حریم خصوصی امری لازم الرّعایه، هم از سوی سایر شهروندان و هم از سوی عمّال حکومت بوده، و تنها آنگاه که با مصلحتی اهمّ تزاحم پیدا کند قابل هتک خواهد بود، و البتّه هنگامی که اهمّ بودن مصلحت مزاحِم مردّد باشد، اصاله الحظر جاری بوده و مانع هتک حریم خصوصی مزاحَم خواهد گشت.
Private territory, in manifestation of social ethics, is the foremost important issues in civil right which has been taken into attention by many political and social thinkers who are in different school. This territory is discussed, in one hand, is a border for intervention of citizens in each other’s life affairs, and on the other hand is a border for intervention of authorities in citizens’ affairs. This issue, in this article, is approached by descriptive-analytic method by employing Quran’s verses and narrations of infallibles (peace be upon them). The viewpoint of school of Islam toward private territory is stated as obvious example of Islamic social ethics. In this article it is proven that private territory should be kept from other citizens and government, but can be broken only if faced by more important issue. If there is a doubt in importance of other issues, the private territory can’t be invaded or broken.
قرآن کریم، ترجمه فولادوند
نهجالبلاغة(صبحيالصالح)، (بی¬تا)؛ قم: مؤسسۀ دار الهجرة، بی-چا
إبن هشام الحميرى المعافرى، عبدالملك(بى‌تا.)، السيرة النبوية، تحقيق مصطفى السقا و ابراهيم الأبيارى و عبد الحفيظ شلبى، بيروت: دارالمعرفة، بی¬چا، ج1، 2
احسائى، إبن أبى جمهور (1405 ق.)؛ عوالي اللآلي، قم: انتشارات سيد الشهداء (ع)، بی¬چا، ج1
تمیمی آمدی، عبدالواحد بن محمد(1366 ش.)؛ غرر الحكم و درر الكلم، قم: انتشارات دفتر تبليغات اسلامى، بی-چا
حِمیَری قمی، عبدالله بن جعفر(بی تا.)؛ قرب الإسناد، تهران: انتشارات كتابخانه نينوى، بی چا
رازى، فخر الدين(1420ق.)؛ مفاتيح الغيب (التفسير الكبير)، بيروت: دار إحياء التراث العربي، چاپ سوم، ج8
زحيلى، وهبة بن مصطفى(1422 ق.)؛ التفسیر الوسيط، دمشق: دار الفكر، چاپ اول، ج2
صدوق، محمد بن علی(1413 ق.)ٰ من لا يحضره الفقيه، قم: انتشارات جامعه مدرسين، بی چا، ج4
طالقانى، سيد محمود(1362 ش.)ٰ پرتوى از قرآن، تهران: شركت سهامى انتشار، چاپ چهارم، ج4
طباطبائى، سيد محمد حسين(1417 ق.)ٰ الميزان في تفسير القرآن، قم: مؤسسة النشر الإسلامى، بی¬چا، ج1، 15، 17، 18
طبرسی،حسن‌بن‌فضل(فرزندشيخ‌طبرسى)،(1370ش.)؛ مكارم الأخلاق، قم: شريف رضى، چاپ چهارم
طبرسی، فضل بن‌حسن(1406ق.)؛ مجمع البيان في تفسير القرآن، بيروت: دار المعرفة، چاپ اول، ج7
طوسى، محمد بن حسن(بی¬تا)؛ التبيان في تفسير القرآن، بيروت: دار إحياء التراث العربي، بی چا، ج8
فاضل لنکرانی، محمّد(1366 ش.)؛ آئین کشورداری از دیدگاه امام علی (ع)، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی، چاپ اوّل
فضل الله، سيد محمد حسين(1419 ق.)؛ تفسیر من وحي القرآن، بيروت: دار الملاك للطباعة و النشر، چاپ دوم، ج13
كلينى، محمد بن یعقوب(1365 ش.)، الكافي، تهران: دار الكتب الإسلامية، بی چا، ج2
مدرّسی، سيد محمد تقى(1419 ق.)؛ تفسیر من هدى القرآن، تهران: دار محبي الحسين، چاپ اول، ج5، 9
مفتّح، محمد هادی(1390 ش.)؛ نظریّۀ قدرت برگرفته از کتاب و سنّت، قم: بوستان کتاب، چاپ سوّم
مكارم شيرازى، ناصر(1374ش.)؛ تفسیر نمونه، تهران: دار الكتب الإسلامية، چاپ اول، ج1، 14، 15، 22، 24، 27
منتسکیو(1355ش.)؛ روح القوانین، ترجمه علی اکبر مهتدی، تهران: انتشارات امیرکبیر، چاپ هفتم
منتظری، حسینعلی(1408ق.)؛ دراسات فی ولایة الفقیه و فقه الدّولة الإسلامیّة، قم: المرکز العالمی للدّراسات الإسلامیّة، چاپ اول، ج2
ميبدى، ابوالفضل(1363 ش.)؛ تفسیر كشف الأسرار و عدة الأبرار، تهران: انتشارات امير كبير، چاپ اول، ج7
واقدی، محمد بن عمر(1409ق.)؛ كتاب المغازى، تحقيق مارسدن جونس، بيروت: مؤسسة الأعلمى، چاپ سوم، ج1، 2