ادله نقلی به نفع یا علیه نظریه حدوسط ارسطوئی
محورهای موضوعی : اخلاق و تربیت اسلامی
کلید واژه: حد وسط, اعتدال, اخلاق, ارسطو, حکمای مسلمان ,
چکیده مقاله :
حد وسط یا اعتدال طلایی ارسطو که به عنوان معیار فعل اخلاقی مطرح شده است و این نظریه ارسطو تأثیر زیادی بر حکمای اسلامی و برخی از علمای اخلاق گذاشته است؛ به گونه ای که اگر اخلاق اسلامی را اخلاق ارسطویی بنامیم حرفی به گزاف نگفته ایم. ارسطو در تبیین حد وسط برهان علمی اقامه نکرد و آن را ارتکازی و شهودی گرفت، ولی حکمای مسلمان و علمای اخلاق در صدد اقامه برهان بر حد وسط برآمدند و برای آن از آیات و روایات برهان اقامه کردند. در بررسی دلایل مشخص گردید که آیات و روایات به طور کلی حد وسط ارسطو را تأیید نمی کنند؛ همان گونه که علمای متأخر اخلاق در آثار خود این مسئله را مطرح کرده اند وآنرا کاملا مطابق اسلام نیافته‌اند. ما در بررسی ادله متوجه این نکته می شویم که نظریه حدوسط ارسطوئی از نظر آیات و روایت قابل تأیید نیست و چه بسا مخالف حدوسط هستند
Centrality or Golden moderation of Aristotle which posed as a landmark for ethics, has a lot of effect on Islamic scholars and some of clergies of ethics to the extent that if we name Islamic Ethics to Aristotle Ethics. Aristotle didn’t suffice to explanation of scientific argument and took it for granted, but Muslim scholars and clergies of ethics wanted to say more about Centrality and brought reason from Quran and Narrations. After consideration it was understood that Centrality of Aristotle wasn’t approved by Quran and Narrations and neither did clergies of ethics. We will understand that Quran and Narrations not only approve it but also oppose it.
"القرآن الکریم.
نهج البلاغه.
آملی، عزّالدین جعفرابن شمس الدین، (1355)، ترجمه وشرح نهج البلاغه، چاپ اول، آستان قدس.
ابن ابی الحدید عزِّالدین ابوحامد، (1377)،شرح‌نهج البلاغه،20جلدی،اول،کتابخانه آیةالله مرعشی ،قم.
ابن سینا ابوعلی محمد، (1400)، رسائل، انتشارات بیدار، قم.
______المباحثات، محقق: محسن بیدارفر، (1371)، چاپ اول، انتشارات بیدار.
ابن مسکویه، احمدابن محمد، (1381)، تهذیب الاخلاق وتطهیرالا عراق، ششم، انتشارات بیدار، قم.
إربلی علی بن عیسی، (1381ق)، کشف الغمه، مکتبة بنی هاشمی، تبریز.
ارسطو، اخلاق نیکوماخوس، (1381)، ترجمه ابولقاسم پورحسینی، دانشگاه تهران، تهران.
استر آبادی محمدبن علی، (بی‌تا)، آیات الأحکام، ج1، چاپ اول، مکتبة المعراجی، تهران.
بحرانی میثم بن علی، (بی‌تا)، ترجمه وشرح نهج البلاغه، مترجم:قربانعلی محمدی مقدم، اول، آستان قدس، مشهد،
جصاص احمدبن علی، (1405ق)، احکام القرآن، محقق:محمد صادق قمحاوی، دار احیاء التراث العربی، بیروت.
جعفری محمد تقی، (1376)، ترجمه وتفسیر نهج البلاغه، چاپ هفتم، دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
ـــــــــــــ، (1366)، تفسیر و نقد و تحلیل مثنوی، انتشارات اسلامی،تهران.
حسینی جرجانی، سید امیر ابوالفتوح، (1404ق)، آیات الأحکام، چاپ اول، انتشارات نوید، تهران.
صدوق، محمد بن علی بن بابویه، (1414ق)، اعتقادات الإمامیة، چاپ دوم، ناشر کنگره شیخ مفید، قم.
طباطبایی محمد حسین، (1417ق)، المیزان فی تفسیر القرآن، مؤسسه النشر الاسلامی، قم.
طوسی خواجه نصیرالدین، (بی‌تا)، اخلاق ناصری انتشارات علمیه اسلامیه، بیجا.
طوسی محمد حسن، (بی‌تا)، التبیان فی تفسیر القرآن، تحقیق:احمد قصیر عاملی، داراحیاء التراث العربی، بیروت.
عیاشی، ابونصر محمد بن مسعود، (1380)، تفسیر عیاشی، چاپ خانه علمیه تهران.
غزالی محمد ابوحامد، (بی‌تا)، احیاءعلوم الدین، دارالکتاب العربی، بیروت. _____، (1416)، مجموعة رسائل الإالغزالی، چاپ اول، دارالفکر، بیروت.
______، (1376)، میزان العمل ترجمه علی اکبر کسمای، چاپ اول، مرکز نشر وانتشارات، بی جا.
قمی علی بن ابراهیم، (1367)، تفسیر قمی، تحقیق: سید طیّب موسوی جزایری، چاپ چهارم، دارالکتاب قم.
قونوی صدرالدین محمد، (1381)، اعجاز البیان فی تفسیر القرآن تحقیق: جلال الدین آشتیانی، اول، دفتر تبلیغات.
کلینی محمد بن یعقوب، (1388)، اصول کافی، تصحیح:نجم الدین آملی، المکتبة الاسلامیة،قم.
مدرسی سید محمد رضا، (1376)، فلسفه اخلاق، چاپ دوم، انتشارات سروش، تهران.
مصباح محمد تقی، (1384)، اخلاق در قرآن، با کوشش محمد حسین اسکندری، چاپ اول، مؤسسه امام (ره) قم.
_____، (1386)، فلسفه اخلاق، تحقیق، احمد حسین شریف، چاپ سوم، امام خمینی (ره)،قم.
______، (1384)، نقد وبررسی مکاتب اخلاقی، تحقیق: احمد حسین شریف، اول، مؤسسه، قم.
مصطفوی حسن، (1360)، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، بنگاه ترجمه ونشرکتاب، تهران.
مطهری مرتضی، (1387)، مجموعه آثار (27جلد)، انتشارات صدرا، قم،چاپ.
مکارم ناصر و دیگران، (1385)، اخلاق در قرآن، چاپ سوم، مدرسة امام علی(ع)، قم.
_______، (1385)، پیام امام امیرالمؤمنین(ع)، چاپ دوم، دارالکتب الإسلامیة، قم.
________، (1374)، تفسیر نمونه، چاپ اول، دارالکتب الاسلامیة، تهران.
موسوی الخمینی روح الله، (1382)، شرح حدیث جنود عقل وجهل، مؤسسه تنظیم ونشر آثار.
مولوی جلادالدین محمد، مثنوی معنوی، (1349)، مقدمه، بدیع الزمان فروزان فر، انتشارات جاویدان.
نراقی ملامهدی، (بی‌تا)، جامع السعادات، انتشارات اعلمی، بیروت، چاپ چهارم.
هاشمی خوی میرزا حبیب الله، (1356)، منهاج البراعة فی شر ح نهج البلاغه، سوم، مکتبة الإسلامیه، تهران.
جوادی محسن ، (1382)، تحلیل ونقد سعادت فارابی، نامه مفید، شماره 39.
سبحانی جعفر، (1379)، تحلیل ونقد چهار مکتب اخلاقی، مجله تخصصی کلام اسلامی، شماره 35،سال.