سرچشمه های اندیشه در منظومه های اخلاقی فارسی
محورهای موضوعی : اخلاق و تربیت اسلامی
کلید واژه: اخلاق, حدیقة الحقیقة, مخزن الاسرار, بوستان , مطلع الانوار ,
چکیده مقاله :
"در دوره های مختلف ادب فارسی به دلایل اجتماعی ،فرهنگی و سیاسی معطوف کردن نگاه جامعه به سمت اخلاق و رعایت قاعده های آن از موضوعات مورد توجه اندیشمندان خصوصا شاعران و نویسندگان بوده است ومجموعه فاخر ادبیات فارسی سرشار از سخنان حکیمانه و پندهای روشنگرانه ای است که بزرگان و دانشمندان این سرزمین برای هدایت و اصلاح امور مردمان از سر شفقت و خیرخواهی نوشته‌اند و همواره مورد استقبال عموم واقع شده و تاثیر شگرفی بر زندگی مردم نهاده‌اند؛ اما آن که این گروه کدام اخلاق را به مردم توصیه می کرده وگزینش موضوعات و نمونه ها ی اخلاقی به چه طریق بوده، قابل تامل است هدف این پژوهش جست وجوی تاثیر گذار ترین اندیشه و روش های اخلاقی در میان آراء و اندیشه های گوناگونی است که درمهمترین منظومه های اخلاقی فارسی به چشم می خورد و برای رسیدن به آن حدیقه الحقیقه سنایی ،مخزن الاسرار نظامی ،بوستان سعدی و مطلع الانوار امیرخسرو دهلوی که هریک در دوره های گوناگون از کتب مرجع آموزش آداب سلوک اجتماعی و فردی بوده از نظر محتوای اخلاقی بررسی می شود تا مشخص گردد از میان چهار عنصر سنت های اجتماعی و بومی ،دین ،عرفان ، فلسفه و حکمت کدام یک براین منظومه ها تاثیربیشتری داشته است.
"Persian literature in different periods due to social, cultural and political, Interest and respect the rules of ethics, The subjects were thinkers and writers, especially poets and fine collection of Persian literature is full of words of wisdom and enlightened Admonitions that elders and scholars of this country to lead and reform the people of compassion and benevolence written and has been welcomed by the public and elaborated a big impact on people's lives. But the issue is one of ethics to advise people and how are examples of moral choice and this subjects? The purpose of this study was to search the most influential moral ideas and methods among diverse opinions and ideas in most ethical systems there Farsi. To achieve the moral content is checked Sanaei,s Hadighah AL Haghighah, Nezami,s Makhzan AL Asrar Saadei,s Boustan and Amir Khosro Dehlavi ,s Matlaa AL Anvar informed each of a variety of references in social behavior and individual customs training, To determine the four elements of the social and indigenous traditions, religion, mysticism, philosophy and wisdom, which is this system's efficiency.
قرآن کریم
ابن مسکویه، احمد بن محمد، (1381)، تهذیب الاخلاق و تطهیر الاعراق ، مترجم علی اصغر حلیمی،تهران:اساطیر
ارسطو، اخلاق نیکوماخوس، (1386)، مترجم: صلاح الدین سلجوقی ،تهران : عرفان
افلاطون، جمهور، (1379) ، مترجم: فواد روحانی، تهران :شرکت انتشارات علمی و فرهنگی
افلاطون، چهار رساله، (1382)، مترجم: محمود صناعی، تهران:هرمس
افلاطون، پنج رساله ، (1382)، مترجم: محمود صناعی، تهران:هرمس
خزاعی، زهرا، (1389)، اخلاق فضیلت، تهران ،حکمت
دهلوی، امیر خسرو، (1975)، مطلع‌الانور،تصحیح طاهر احمد اوغلی محرم اوف،مسکو:دانش
زرین کوب ،عبدالحسین،(1372)، پیر گنجه در جستجوی ناکجا آباد،تهران : سخن
سنایی، مجدود بن آدم ، (1382)، حدیقه الحقیقه و شریعه الطریقه، تصحیح مریم حسینی، تهران :مرکز نشر دانشگاهی
سعدی،مشرف الدین، مصلح بن عبدالله، (137)، کلیات سعدی،ازروی نسخه فروغی، تهران: افکار
شمیسا ، سیروس، (1386)، انواع ادبی، تهران: میترا
صفا، ذبیح‌الله، (1387)، تاریخ ادبیات ایران، ج3، تهران،: فردوس، چاپ هجدهم
طوسی، خواجه نصیرالدین، اخلاق ناصری، (1364)، تصحیح مجتبی مینوی و علیرضا حیدری، تهران: خوارزمی، چاپ سوم
عنصر المعالی، کیکاوس بن اسکندر، (1378)، قابوس نامه، تصحیح غلامحسین یوسفی، تهران: علمی و فرهنگی
غزالی ، ابوحامد، امام محمد، (1374)،کیمیای سعادت، به کوشش حسین خدیوجم،تهران :علمی و فرهنگی
فنایی، ابوالقاسم، (1384)، دین در ترازوی اخلاق، تهران :موسسه فرهنگی صراط
نظامی، الیاس بن یوسف، (1376)، مخزن‌الاسرار، تصحیح حسن دستگردی، به کوشش سعید حمیدیان،تهران:قطره،
مشرف ، مریم، (1389)، جستارهایی در ادبیات تعلیمی ، تهران:سخن
وارد، استفن، (1374)، درآمدی تاریخی به اخلاق، مترجم: حسن پویان،تهران: نشر مرکز
هجویویری، ابو الحسن علی ابن عثمان، (1383)، کشف المحجوب، تصحیح‌محمد عابدی، تهران: سروش
هولمز، رابرت ال، (1385)، مبانی فلسفه اخلاق، مترجم، مسعود علیا، تهران: ققنوس
خزاعی، زهرا، «حدیقه احیایی در شعر فارسی»، پائیز 76، شماره 23، مجله علمی- پژوهشی دانشگاه الزهرا