تبیین شاخصه‌های مثبت شخصیت انسان از منظر نهجالبلاغه
محورهای موضوعی : اخلاق و تربیت اسلامیحسن رضایی هفتادر 1 , صفر نصیریان 2
1 - دانشگاه تهران
2 - دانش آموخته دکتری مدرسی
کلید واژه: شاخصه‌های شخصیت, نهجالبلاغه, ایمان, صبر, یقین, عدالت, جهاد.,
چکیده مقاله :
رویکردهای مختلفی در تبیین شاخصه‌های مثبت شخصیت انسان وجود دارند. رویکرد دینی با محوریت نهجالبلاغه، یکی از رویکردهای مهم در شناخت شاخصه‌های مثبت شخصیت است. این رویکرد، به دلیل طرح شاخصه‌های شخصیت به صورت بنیادی، جامع و نظام‌مند مورد توجه است. بر این اساس، ایمان اصلی‌ترین شاخصه مثبت شخصیتی به شمار می‌‌آید و به عنوان رکن رکین شخصیت مورد توجه است. این شاخصه در مرحله بعد، خود به چهار شاخصه دیگر تقسیم می‌شود که پایه‌های ایمان را شکل می‌دهند. این چهار شاخصه عبارتند از: صبر، یقین، عدالت و جهاد. در مرحله نهایی نیز هر یک از این چهار شاخصه، به چهار شاخصه دیگر تقسیم می‌‌شوند و در مجموع، با احتساب ایمان به عنوان اصلی‌ترین شاخصه، 21 شاخصه شخصیتی را شکل می‌دهند.
There are different approaches to specify human personality indicators. The religious approach based on Nahjul Balagha is one of the main approaches to identification of these personality indicators. The importance of this approach is due to its essential, comprehensive, and systematic manner of suggesting the personality indicators. Accordingly, faith is the most important personality indicator and is deemed as the fundamental basis of personality. This indicator then is divided into four indicators which form the bases of faith. These four indicators include patience, certainty, justness, and Jihad. In the last stage, these four indicators are divided into four more ones, which along with faith as the main indictor form the 21 personality indicators.
قرآن کریم
نهج البلاغه. (1414ق). قم، هجرت.
ابن أبي الحديد، عبد الحميد. (¬1404ق). شرح نهج البلاغة لابن أبي الحديد، قم، مكتبة آية الله المرعشي النجفي.
ابن شعبه حرانى، حسن بن على. (1404ق). تحف العقول، تحقیق علی‌اکبر غفاری، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
ابن فارس، أحمد. (1404ق). معجم مقاييس اللغة، قم، مکتب الاعلام الاسلامی.
ابن مسکویه، احمد بن محمد. (2011م). تهذیب الاخلاق و تطهیر الاعراق، بغداد، منشورات الجمل.
ابن منظور، محمد بن مكرم. (1414ق). لسان العرب، بيروت، دار صادر.
ابن همام اسكافى، محمد. (¬1404ق). التمحيص، قم، مدرسه الامام المهدی.
ابو هلال عسکرى، حسن بن عبدالله. (¬-1400ق). الفروق في اللغة، بيروت، دار الآفاق الجدیده.
احمدپور، مهدی و دیگران. (¬1389ش). کتاب¬شناخت اخلاق اسلامی، قم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
اربلى، علی بن عیسی. (1381ش). كشف الغمة في معرفة الأئمة، تبریز، بنى هاشمى.
ارسطو. (¬1378ش). اخلاق نیکوماخوس، ترجمۀ محمدحسن لطفى تبریزى، تهران، خوارزمی.
افلاطون. (¬1367ش). دورة آثار افلاطون، ترجمۀ محمدحسن لطفی، تهران، خوارزمی.
پور¬رستمی، حامد. (¬1394ش). سبک زندگی در آموزه¬های نهج¬البلاغه، قم، معارف.
تميمى آمدى، عبد الواحد بن محمد. (¬1366ش). تصنيف غرر الحكم و درر الكلم، قم، دفتر تبلیغات اسلامی.
ثقفى، ابراهيم بن محمد. (¬1410ق). الغارات، تحقیق عبدالزهراء حسینی، قم، دار الکتاب الاسلامی.
حر عاملى، محمد بن حسن. (¬1409ق). تفصيل وسائل الشيعة إلى تحصيل مسائل الشريعة، قم، مؤسسة آل البيتعليهم¬السلام.
حسيني زبيدي، محمد مرتضى. (1414ق). تاج العروس من جواهر القاموس، بيروت، دارالفکر.
حميرى، عبد¬الله بن جعفر. (¬-1413ق). قرب الإسناد، قم، موسسه آل‌البیت¬علهیم¬السلام.
ديلمى، حسن بن محمد. (¬1412ق). إرشاد القلوب إلى الصواب، قم، الشريف الرضي.
راغب اصفهانى، حسين بن محمد. (¬1412ق). المفردات في غريب القرآن، تحقيق صفوان عدنان داودی، دمشق، دارالعلم.
زمخشرى، محمود بن عمر. (¬1979م). أساس البلاغة، بيروت، دار صادر.
شولتز، دوان. (¬1392ش). نظریه‌های شخصیت، ترجمه یوسف کریمی و دیگران، تهران، ارسباران.
صاحب بن عباد، إسماعيل بن عباد. (¬1414ق). المحيط في اللغة، بيروت، عالم الکتاب.
صدوق، محمد بن على. (¬1403ق). معاني الأخبار، تحقیق علی‌اکبر غفاری، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
طباطبايى، محمد‌حسین. (¬-1417ق). الميزان في تفسير القرآن، قم، مكتبة النشر الإسلامي.
طريحي، فخر الدين. (¬1375ش). مجمع البحرين، تهران، مرتضوی.
طوسی، خواجه نصیرالدین. (¬1413ق).اخلاق ناصری¬، بی‌جا، علمیه اسلامیه.
عروسى حويزى، عبد على بن جمعة. (¬1415¬ق). تفسير نور الثقلين، قم، اسماعیلیان.
فانی کشمیري، محسن. (1361ش).¬اخلاق عالم آرا، بی‌جا، مرکز تحقیقات فارسی ایران و پاکستان.
فرات كوفى، فرات بن ابراهيم. (¬1410ق). تفسير فرات الكوفي، تهران، موسسه الطبع و النشر للوزاره الارشاد الاسلامی.
فراهيدى، خليل بن أحمد. (1409ق). كتاب العين، قم، هجرت.
فيومى، أحمد بن محمد. (1414ق). المصباح المنير في غريب الشرح الكبير، قم، موسسه دار‌الهجره.
قمى، على بن ابراهيم. (¬1404ق). تفسير القمي، تحقیق طیب موسوی جزائری، قم، دار الكتاب.
كلينى، محمد بن یعقوب. (¬1365ش). الكافي، تهران، دارالكتب الإسلامية.
كوفى اهوازى، حسين بن سعيد. (1402ق). الزهد، قم، المطبعه العلمیه.
مازندرانى، محمد صالح بن احمد. (¬1382ق). شرح الكافي، تحقیق ابوالحسن شعرانی، تهران، المکتبه الاسلامیه.
مجلسى، محمدباقر. (¬1404ق). بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمه الأطهار¬(ع)، بيروت، مؤسسة الوفاء.
مجلسى، محمدتقى. (1406ق). روضة المتقين في شرح من لا يحضره الفقيه، قم، موسسه فرهنگی اسلامی کوشانپور.
مصباح‌یزدی، محمد‌تقی. (1391ش). خودشناسی برای خودسازی، قم، موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
مصطفوى، حسن. (1360ش). التحقيق في كلمات القرآن الكريم، تهران، بنگاه ترجمه و نشر.
موسوی اصفهانی، سید جعفر. (1382ش). فروغ حکمت در نهجالبلاغه، قم، دفتر انتشارات اسلامی.
هاشمی خويى، ميرزا حبيب الله. (1400ق). منهاج البراعة في شرح نهج البلاغة، تهران، مكتبة الإسلامية.