حق بر محيط زيست سالم در پرتو اصول فقهي و اخلاقي
محورهای موضوعی : اخلاق و تربیت اسلامی
محسن امامي قشلاق
1
,
سيد محمد هاشمي
2
*
,
محسن محبي
3
,
ولي رستمي
4
1 - دانشگاه آزاد اسلامي،تهران
2 - دانشگاه آزاد اسلامی تهران
3 - دانشگاه آزاد اسلامی تهران
4 - دانشگاه تهران
کلید واژه: اخلاق زيست محيطي - محیط زیست سالم- قواعد فقهي- اصول اخلاقي- حق بنيادين بشري.,
چکیده مقاله :
امروزه گسترش علم و فناوري و به تبع آن صنعت، علي رغم اعطاي آسايش و رفاه بر انسانها، تخريب،آلودگي وآسيب و ايجاد بحران هاي محيط زيست را به همراه داشته است محيطي كه به مثابه بستر حيات اجتماعي،اقتصادي و سياسي ، لازمه تداوم حيات هر انسان است و به عنوان بستر زندگی بشر و ابزار تکامل وی، در گفتمان فقهي و اخلاقی قابلیت معقولی جهت پژوهش در راستای صیانت از آن بعنوان حق انسان و تکلیف جامعه بشری دارد در اين راستا در جهت نيل به برخورداري از محيط زيست سالم و اهميت آن دو رويكرد وجود دارد در رويكرد اول براي طبيعت به عنوان وديعه اي الهي ارزش ذاتي قائل شده و خود طبيعت مورد بحث است ليكن در رويكرد دوم لزوم حفظ طبيعت بعنوان ابزاري جهت استفاده نوع بشر مطرح مي باشد كه در اين مقاله نگارندگان ضمن اعتقاد به رويكرد اول درصدد تبيين نظامنامه اخلاق محيط زيستي با تاكيد بر آموزه هاي فقهي و اخلاقي در راستاي صيانت از آن بعنوان حق بنيادين بشري مي باشند.
Today, the spread of science and technology and, consequently, of the industry, despite the granting of peace and prosperity to humans, have caused destruction, pollution and harm and the creation of environmental crises. An environment which is the basis of social, economic and political life, is necessary for the survival of every human being and as a platform for human life and its means of evolution, in the jurisprudential and moral discourse, a reasonable capacity for research in order to protect it as the human right and duty of the human community has it. In this regard, in order to achieve healthy environment and its importance, there are two approaches. In the first approach, for nature, as divine value is intrinsic and nature itself is discussed, but in the second approach, the necessity of preserving the nature as a tool for use In this article, the authors, while believing in the first approach, seek to explain the ethics of the environment by emphasizing the jurisprudential and moral teachings in order to protect it as a fundamental human right.
الحسینی المراغی، میر عبدالفتاح (1417 ه.ق). العناوین الفقهیه، قم، مؤسسه النشر الاسلامی.
افتخار جهرمي، گودرز، (1382)، حق بر محيط زيست با تاكيد بر حق دسترسي بر اطلاعات زيست محيطي، تهران، نخستين همايش حقوق محيط زيست ايران.
بجنوردي ،محمدحسن ،(1419ق) ،القواعد الفقهيه ،قم، نشرالهادي.
بری، جان، (1380)، محیط زیست و نظریه اجتماعی، ترجمه حسن پویان و نیره توکلی، تهران، سازمان حفاظت محیط زیست، جلد اول.
بنون، جان، (1382)، اخلاق محیط زیست: مقدمات و مقالات، ترجمه: عبدالحسین وهاب زاده، مشهد، انتشارات جهاد دانشگاهی.
پارسا، عليرضا، (1377)، محيط زيست و حقوق بشر ، مجله اطلاعات سياسي– اقتصادي ، ش 135 ، 132 - 136.
حسینی، سادات، (1387)، اخلاق زیست محیطی، کارشناسی ارشد فلسفه غرب، روزنامه جوان.
حسيني سيستاني، سيد علي،(1414ق)، قاعده لاضرر و لاضرار،قم، مكتبه آيت الله سيستاني.
حكيميان،اميرحسين ، (1372)،مبارزه با فقر در قالب استراتژي ملي حفاظت از محيط زيست و توسعه، تهران، مجله محيط زيست.
سراج الدین، اسماعیل و پارت ریچارد، (1379)، اخلاقیات و ارزشهای معنوی در خدمت ارتقای توسعه پایدار براساس محیط زیست، ترجمه احمد رضا اشرف العقلایی، تهران، نشر حفاظت محیط زیست.
فاضل تونی، عبدالله بن محمد (1412 ه.ق). الوافیه فی اصول الفقه، تحقیق سید محمدحسین رضوی کشمیری، قم، مجمع الفکر الاسلامی.
فهيمي، عزيزالله و مشهدي،علي،(1393)، انديشه هاي حقوق محيط زيست ، قم، انتشارات دانشگاه قم،چاپ اول.
فهیمی، عزیزالله، مشهدی، علی، (1388)، ارزش ذاتی و ارزش ابزاری در فلسفه محیط زیست (از رویکردهای فلسفی تا راهبردهای حقوقی)، فصلنامۀ علمی- پژوهشی دانشگاه قم، سال یازدهم، شمارۀ اول.
فهیمی، عزیز الله و مشهدی، علی (1390). «فقه شیعه و تحول در مبانی مسئولیت مدنی زیست محیطی»، مقاله 18، دوره 41، شماره 1، بهار 1390، 313-326.
فيروزي ، مهدي، (1384)، حق بر محيط زيست، تهران، انتشارات جهاد دانشگاهي، بي چا.
قوام، مير عظيم ،(1375)،حمايت حقوق كيفري از محيط زيست، تهران ، سازمان محيط زيست، چاپ اول.
گروه صلح كرسي حقوق بشر،صلح و دموكراسي يونسكو دانشگاه شهيد بهشتي ، (1389)، حقوق زيست محيطي بشر، تهران، نشر دادگستر،بي چا.
ﻟﻮﭘﻲ، ﭘﻮﻳﻤﺎن، (1384)، اﺧﻼق زﻳﺴﺖ محیطی، ﺗﺮﺟﻤﻪ ﮔﺮوه ﻣﺘﺮﺟﻤﺎن، ﺗﻬﺮان ، ﻧﺸﺮ ﺗﻮﺳﻌﻪ، ﺟلد اول
محقق داماد،سيد مصطفي، (1381)، قواعد فقه:بخش مدني ،تهران، مركز نشر علوم اسلامي، جلد9 .
مكارم شيرازي ، ناصر ، (1411ق)،القواعدالفقهيه ،قم ، مدرسه اميرالمومنين (عليه السلام) ، جلد11.
موسوی الخویی، سید ابوالقاسم (1417ه.ق). مصباح الفقاهه، تقریر محمدعلی توحیدی،چاپ چهارم، قم، انصاریان.
نجفی، محمدحسن (بی‌تا). جواهرالکلام فی مسائل الحلال و الحرام، تحقیق شیخ عباس قمی قوچانی،جلد37 و 43،چاپ هفتم، بیروت، دار احیاء التراث العربی.
coenen , frans (2008),public participation and better environmental, decision,Netherland,2.