ظهور معناگرایانه ی "معماری کشفی- شهودی" از واکاوی اندیشه ها و نظرات معماران مطرح معاصر ایران در آثار فرهنگی، برپایه ی بازتاب زیبایی شناسی محیطی در روح مکان
محورهای موضوعی : اخلاق و تربیت اسلامی
رضوانه منصوری
1
,
فرح حبیب
2
*
,
آزاده شاهچراغی
3
1 - دانشگاه آزاد اسلامی، تهران
2 - دانشگاه آزاد اسلامی، تهران
3 - دانشگاه آزاد اسلامی، تهران
کلید واژه: معماری کشفی-شهودی, واکاوی اندیشه, معماران معاصر ایران, زیبایی شناسی محیطی, روح مکان, آثار فرهنگی.,
چکیده مقاله :
هدف از این پژوهش، تبیین مدل مفهومی معناگرایانه ی "معماری کشفی-شهودی" از واکاوی اندیشه ها و نظرات معماران مطرح معاصر ایران در فضای فرهنگی برپایه ی بازتاب زیبایی شناسی محیطی در روح مکان است. پژوهش حاضر از لحاظ هدف کاربردی است و با رویکرد استقرایی به واکاوی موارد پرداخته است. از لحاظ ماهیت به صورت کیفی به توصیف اطلاعات موجود و تحلیل استقرایی جزء و کل در موضوعات مبانی نظری پرداخته است. روش جمع آوری اطلاعات به شیوه کتابخانه ای با تکیه بر اسناد معتبر با بهره گیری از روش تحلیل منطقی، به توصیف و تحلیل گزاره های نظری پرداخته است. سپس گزاره های از نقطه نظر تعدادی معماران معاصر ایران و آراء صاحبنظران حوزه پژوهش استخراج، دسته بندی و تحلیل گشته است. از یافته ها مطرح نمود که روح مکان ارتباط با عوالم روحانی و لایه های زیرین روح انسان را میتوان ممکن سازد. چرا که شهود از مولفه های معناگرایانه به واسطه ی تنوع طلبی حسی و کثرت طلبی در جزئیات ساده در عین پیچیدگی، در قالب یک کل وحدت یافته دغدغه ی زیبایی شناسانه ی کاربران است. که در راستای آن کشف و شهود با امکان قابلیت پیش بینی امن در عین حال هیجان انگیز، در جهت یکسان سازی الگوهای اشتراکی از عواطف و حواس انسانی تاثیر گذار است. که معیارهای مطروحه در تببین مدلی نوینی از زیبایی شناسی محیطی در راستای دستیابی به روح مکان به واسطه ی "معماری کشفی- شهودی" منجر به "درک فراحسی" در آثار فرهنگی معماری معاصر نقش بسزایی دارد.
The purpose of this study is to explain the semantic conceptual model of "Disciplinary-Architecture" to analyze the ideas and opinions of contemporary Iranian architects in the cultural space based on environmental aesthetic reflection in the genios loci. The present study is practical in terms of purpose and has been analyzed with an inductive approach. In nature, qualitatively describes existing information and component inductive analysis in theoretical subject matter. The method of collecting information by library relying on valid documents using the logical analysis method describes and analyzes theoretical propositions. The propositions have then been extracted, categorized and analyzed from the point of view of a number of contemporary Iranian architects and the views of the field of research. From the findings he suggested that the genios loci of communication with spiritual worlds and the underlying layers of the human soul can be possible. Because intuition is one of the semantic components due to sensory diversity and plurality in simple detail while complexity, in the form of a united whole, the aesthetic concerns of users. In this way, the discovery and intuition with the ability to safely predict the exciting at the same time have an impact on the integration of shared patterns of human emotions and senses. The criteria set forth in explaining a new model of environmental aesthetics in achieving the genios loci through "intuitive-intuitive architecture" lead to "extensive understanding" in contemporary architectural artifacts.
احمدی ترشیزی، میترا. (1382). جهانی شدن فرهنگ یا فرهنگ جهانی، گزارش گفتگو، شماره 8، مرکز بین المللی گفتگوی تمدن ها.
احمدی، فرهاد. (1382). معماری پایدار. آبادی 40 و 41. ص 96 و 97. تهران.
احمدی، فرهاد. (1387). گفتگو با مجله آبادی. 58. ص 6-19. بهار. تهران.
اعتصام، ایرج. (1370). در گفتگو با نویسنده ی مجله ی آبادی، زمستان، تهران.
اعتصام، ایرج. (1388). نقدی بر معماری معاصر ایران. سخنرانی برگزار شده به مناسبت روز بزرگداشت مقام معمار، پنجم اردیبهشت ماه هشتاد و هشت. خانه ی هنرمندان ایران، تهران.
اعتصام، ایرج. (1394). الف، مصاحبه با ناهید نعیمی. مجله ی ساختمان، شماره ی 51، تیرماه، تهران.
اعتصام، ایرج. (1394). ب، در گفتگو با نویسنده ی وبگاه صما. صدای مهندسی ایران، تهران.
اعتصام، ایرج، فرمهینی فراهانی، رضا، اقبالی، سید رحمان. (1392). سـير تحـولات فرمى در طراحـى معمارى بناهـاى فرهنگى در معمارى معاصر ايران. هویت شهر، شماره چهاردهم، سال هفتم، تابستان.
اعتصام، ایرج؛ میرمیران، هادی؛ میرمیران، حمید؛ صائبی، فریده. (1389). معماری معاصر ایران 75 سال تجربه بناهای عمومی. انتشارات شرکت طرح و نشر پیام سیما، تهران.
آزادی، اسماعیل. (1389). اندیشه معماران معاصر ایران. نشر فرهنگ صبا، چاپ اول، تهران.
بانی مسعود، امیر. (1387). پست مدرنیته و معماری: بررسی جریان های فکری معماری معاصر غرب (1960-2000)، اصفهان، خاک.
بانی مسعود، امیر. (1394). معماری معاصر ایران، نشر هنر و معماری قرن، چاپ ششم، تهران.
بانی مسعود، امیر. (1399). معماری معاصر در ایران ( از سال 1304 تاکنون)، انتشارات کتابکده کسری، چاپ اول، تهران.
برلینت، آرنولد. (1998). زیبایی شناسی محیطی، ترجمه جواد علافچی، مجله زیبا شناخت، شماره 16، تهران.
بل، سایمون. (1999). منظر: الگو، ادراک و فرآیند، ترجمه دکتر بهناز امین زاده، انتشارات دانشگاه تهران، چاپ اول 1382.
حسن خانی، جلال؛ جلیله وند، رامین. (1398). تاریخ شفاهی ساخت و ساز ایران گفتگو با معماران. نشر کتابکده کسری، چاپ دوم، مشهد.
حمزه نژاد، مهدی؛ نخعی شریف، امیرمسعود؛ عزیزی قمی، هانیه. (1399). بررسی امکان تفسیر و گونه شناسی شهرهای ایرانی-اسلامی براساس نظریه روح مکان شولتز(تعریف روح مکان شهرهای ایرانی-اسلامی و جستجوی آرمان شهر ایرانی)، نشریه فرهنگ معماری و شهرسازی اسلامی، دانشگاه هنر اسلامی تبریز، سال پنجم، شماره اول، بهار و تابستان.
خاوری، فرنگیس؛ رهنما، محمد رحیم؛ مافی، عزت الله. (1397). تبیین زیبایی شناسی محیطی شهر مشهد ، نمونه محدوده میدان شهدا و خیابان امام خمینی (ارگ سابق)، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد.
دیبا، داراب. (1373). تدوین: مسابقه معماری فرهنگستان‌ها: مهندسین مشاور ایوان هشت بهشت، آبادی 13، تابستان، 12-10.
دیبا، داراب. (1374). معماری ایرانی: سخن چهار نسل از معماران صاحب نظر، آبادی 19، زمستان 22.
دیبا، داراب. (1378). الهام و برداشت از مفاهیم بنیادی معماری ایران. معماری و فرهنگ 1. تابستان، 111-97.
دیبا، داراب. (1378). گفتگو و مصاحبه ی نادر اردلان – داراب دیبا: درباره ی ویژگی های معماری امروز. معماری و شهرسازی، 55-54، اسفند: 177-172.
دیبا، داراب. (1379). جهانی شدن دنیای معماری. معماری وشهرسازی. 61-60، اسفند، 8-5.
شاهچراغی، آزاده و بندرآباد، علیرضا. (1396). محاط در محیط(کاربرد روانشناسی محیطی در معماری و شهرسازی)، انتشارات جهاد دانشگاهی، تهران.
صادقی، علیرضا؛ جعفر پور، محمد رضا؛ تقوایی، علی اکبر؛ آزاد فلاح، پرویز. (1393). تبیین نسبت حس تعلق با زیبایی شناسی محیطی در فضاهای عمومی شهر ایرانی- اسلامی، رساله دکتری، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه تربیت مدرس، تهران.
طباطبایی دیبا، کامران. (1383). تدوین، "کامران دیبا و همکاران + Thomas Corbelo، از اسپانیا: رتبه سوم به طور مشترک". معمار 27، مهر-آبان: 90.
طهوری، نیر. (1399). الف. جزوه درس سنت و مدرنیسم دوره دکتری. معماری دانشگاه علوم و تحقیقات، تهران.
طهوری، نیر. (1399). ب. «دغدغه هویت در معماری معاصر ایران 40 سال تجربه: نظر و عمل در آثار فرهاد احمدی». دومین کنگره بین‌المللی علوم، مهندسی و تکنولوژی، مهرماه، آلمان – مونیخ.
عباسیان همدانی فهیمه، دانشگر مقدم گلرخ. (1393). بررسی حس مکان در مساجد معاصر با طرح سنتی و نو. مطالعات محیطی هفت حصار. ۳ (۹) :۲۲-۱۳.
غضنفریان، ص.، و نقدبیشی، ر.، و ضیابخش، ن. (1400). سنجش میزان تأثیرگذاری معیارهای معماری میان افزا در طراحی فضاهای فرهنگی، هویت شهر، 15(45 )، 111-124.
لباف، کتایون. (1377). مصاحبه، گفت و گوی با فرهاد احمدی. معماری و شهرسازی، 47-46، شماره 56، دی.
لفافچی، مینو؛ دهباشی شریف، مزین؛ اعتصام، ایرج. (1399). شناسایی و اولویت بندی شاخصهای معماری و فرهنگ با تکیه بر کاربرد تکنولوژی در عصر جهانی شدن (مورد مطالعه: شهر تهران)، نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، سال بیستم، شماره 59 ، زمستان.
محمدمرادی، آرش؛ یزدانفر، سید عباس؛ فیضی، محسن؛ نوروزیان ملکی، سعید. (1398). سنجش حس مکان و شناسایی مؤلفه های مؤثر بر آن در بافت تاریخی تهران (موردپژوهی: محلۀ تاریخی امامزاده یحیی)، نشریه مطالعات معماری ایران، دوره 8، شماره 15، شماره پیاپی 15، مرداد.
منصوری، رضوانه؛ حبیب، فرح؛ شاهچراغی، آزاده. (1401). الف، تبیین مدل مفهومی براساس روش گراندد تئوری متأثر از زیبایی شناسی محیطی در روح مکان، و اولویت بندی و وزن دهی زیرشاخص های آن در آثار فرهنگی معماری معاصر ایران، نشریه مطالعات هنر اسلامی، شماره 46، دوره 19، تابستان، تهران.
منصوری، رضوانه؛ حبیب، فرح؛ شاهچراغی، آزاده. (1401). ب، اعتبارسنجی مدل مفهومی متأثر از زیبایی شناسی محیطی در روح مکان آثار فرهنگی معماری معاصر ایران، نشریه مطالعات هنر اسلامی، شماره 47، دوره 19، پاییز، تهران.
نوربرگ-شولتس، کریستیان. (1997). روح مکان: به سوی پدیدارشناسی معماری، ترجمه: محمدرضا شیرازی (1388)، تهران: سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، رخ داد نو.
نیک روش، ریحانه، قاسمی سیچانی، مریم. (1393). بازشناسی جایگاه روح مکان درطراحی فضای کودکان بر مبنای آراء پدیدار شناختی نوربرگ شولتز، فصلنامه مطالعات میان‌رشته‌ای در علوم انسانی، شماره ی 1، دوره ی 7، تهران.
نیلی، رعنا؛ دیبا، داراب؛ مهدوی نژاد، محمدجواد. (1396). بررسی و بازتاب مفهوم اصالت در معماری معاصر ایران (مطالعه موردی: منتخبی از آثار شاخص معماری معاصر ایران)، فصلنامه علوم و تکنولوژی محیط زیست، انتشار آنلاین، اسفند ماه. تهران.
Arriaza, M., Canas-Ortega, J.F., Canas-Madueno, J.A., Ruiz-Aviles, P., (2004). Assessing the visual quality of rural landscapes. Landscape Urban Plan, vol 69, pp. 115-125.
Berleant, A. (1997). Living in the landscape: Toward an aesthetics of environment, Kansas: University Press of Kansas.
Berleant, A. (2000). The aesthetic field, phenomenology of aesthetic experience, cyberreditions. New Zealand: Christenson Publishing.
Bruner, J. S., & Postman, L. (1949), “Perception, cognition and behavior”. Journal of personality, 18(1), 14-31.
Carlson, A., (2003), Environmental Aesthetics. In E. Craig (Ed.), Routledge Encyclopedia of Philosophy, London: Routledge, http://www.rep.routledge.com/article/ M047 [Accessed 11/07/2013].
Castells, M. (2001). The rise of Network Society in the information Age: Economy, Society, and Culture. (M. Chavoshian Trans). Tehran: Tarhe-e-No.
Dutton, D., (2004), Let's Naturalize Aesthetics, http://aesthetics-online.org/ideas/ articles/index.php?articles_id=19, [Accessed 16/06/2013].
Hazreena, Hussein. (2010), “Using the sensory garden as a tool to enhance the educational development and social interaction of children with special needs”, Support for learning, volume 25, number 1. Pp 25-41.
Hershberger R, G. (1988), A Study of Meaning and Architecture in Environmental Aesthetics: Theory, Research and Application, Nasar, (Ed).Cambridge University Press.pp.175-193.
Hornby et al., (2007), Oxford Advanced Learner's Dictionary, Oxford: Oxford University Press.
Koh, J. (1988). An Ecological Aesthetic. Landscape Journal, 7(2): 177-191.
Mahmodinezhad, H., M. Bemanian. (2008). Phenomenology of place. Tehran: Sazman shahrdariha va dehyari.
Mount, Helen & Cavet, Judih. (1995), “Multi- sensory enviroments: an exploration of their potential for young people with profound and multiple learning difficulties”, British Journal of Special Education, Volume 22, No 2.pp 52-55.
Neisser, U. (1977), Cognition and Reality. San Francisco: Freeman.
Norberg-Schulz, Ch., (1997), Genius Loci Towards A Phenomenology Of Architecture, Rizzoli.
Raesi, N., H. Eshghi Sanati. (2012). Architectural space and space recording, based on the ideas of Martin Hadiger and Christine Norberg Schultz, Shargh Newspeaper 9(1501).
Relph, E., (1976), Place and Placelessness, London: pion.
Saoji, Gayati, Bahadure, Sarika. (2012), “Expreincing architecture through senses”, International Conference on Advances in architecture and Civil Engineering (AARCV 2012)21st- 23 rd. paper ID AR75AD, Vol 2.
Shayegan, D. (2005). New Enchantment, Forty-part identity and Mobile Thought. (F.Veliani, Trans). Tehran: Farzan Rooz.
Smout, T.C., (1991). The Highlands and the Roots of Green Consciousness 17501990. Proc. British Academy, vol 76, pp. 237-263. 179.
استوار سازان ایران، 1399، زندگی نامه و معرفی آثار کامران دیبا، https://ostovarsazan.com/%DA%A9%D8%A7%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%AF%DB%8C%D8%A8%D8%A7/
رسانه ی معماری و دیجیتال مارکتینگ ایران، 1401، زندگی نامه و معرفی آثار داراب دیبا، https://mediarcstudio.com/2022/06/18/%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D8%A8-%D8%AF%DB%8C%D8%A8%D8%A7/.
شبکه اطلاع‌رسانی ساختمان ایران، بزرگداشت دکتر ایرج اعتصام، پیشکسوت آموزش معماری ایران، ۱۲ بهمن ،۱۳۸۸ بایگانی‌شده از اصلی در ۲۴ آوریل ۲۰۱۳.
شبکه ی اطلاع رسانی معماری معاصر ایران، 1399، امیر بانی مسعود، http://caoi.ir/fa/component/k2/item/709-%D8%A7%D9%85%DB%8C%D8%B1-%D8%A8%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D9%85%D8%B3%D8%B9%D9%88%D8%AF.html.
شبکه ی معماری معاصر ایران، 1399، معماران ایران، محمدرضا جودت، http://www.caoi.ir/fa/architects/item/1506-%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF%D8%B1%D8%B6%D8%A7-%D8%AC%D9%88%D8%AF%D8%AA.html
مجله معماری و شهرسازی aaMag ، (2018)، معرفی فرهاد احمدی، بیوگرافی و معرفی آثار، دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۰۱-۲۱.
مجله ی مجازی معماری معاصر ایران، 1398، معماران ایران، مهرداد ایروانیان، http://caoi.ir/fa/component/k2/item/931-%D9%85%D9%87%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%AF-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7%D9%86.html
145 |
نوع مقاله: پژوهشی
صفحات 182 – 145
ظهور معناگرایانه ی "معماری کشفی- شهودی" از واکاوی اندیشه ها و نظرات معماران مطرح معاصر ایران در آثار فرهنگی، برپایه ی بازتاب زیبایی شناسی محیطی در روح مکان
رضوانه منصوری1
فرح حبیب2
آزاده شاهچراغی3
چکیده
هدف از این پژوهش، تبیین مدل مفهومی معناگرایانه ی "معماری کشفی-شهودی" از واکاوی اندیشه ها و نظرات معماران مطرح معاصر ایران در فضای فرهنگی برپایه ی بازتاب زیبایی شناسی محیطی در روح مکان است. پژوهش حاضر از لحاظ هدف کاربردی است و با رویکرد استقرایی به واکاوی موارد پرداخته است. از لحاظ ماهیت به صورت کیفی به توصیف اطلاعات موجود و تحلیل استقرایی جزء و کل در موضوعات مبانی نظری پرداخته است. روش جمع آوری اطلاعات به شیوه کتابخانه ای با تکیه بر اسناد معتبر با بهره گیری از روش تحلیل منطقی، به توصیف و تحلیل گزاره های نظری پرداخته است. سپس گزاره های از نقطه نظر تعدادی معماران معاصر ایران و آراء صاحبنظران حوزه پژوهش استخراج، دسته بندی و تحلیل گشته است. از یافته ها مطرح نمود که روح مکان ارتباط با عوالم روحانی و لایه های زیرین روح انسان را میتوان ممکن سازد. چرا که شهود از مولفه های معناگرایانه به واسطه ی تنوع طلبی حسی و کثرت طلبی در جزئیات ساده در عین پیچیدگی، در قالب یک کل وحدت یافته دغدغه ی زیبایی شناسانه ی کاربران است. که در راستای آن کشف و شهود با امکان قابلیت پیش بینی امن در عین حال هیجان انگیز، در جهت یکسان سازی الگوهای اشتراکی از عواطف و حواس انسانی تاثیر گذار است. که معیارهای مطروحه در تببین مدلی نوینی از زیبایی شناسی محیطی در راستای دستیابی به روح مکان به واسطه ی "معماری کشفی- شهودی" منجر به "درک فراحسی" در آثار فرهنگی معماری معاصر نقش بسزایی دارد.
واژگان کلیدی
معماری کشفی-شهودی، واکاوی اندیشه، معماران معاصر ایران، زیبایی شناسی محیطی، روح مکان، آثار فرهنگی.
[1] . دانشجوی دکتری تخصصی معماری، گروه معماری، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
Email: rezvanehmansouri@yahoo.com
[2] . استاد، گروه معماری، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران. (نویسنده مسئول)
Email: f.habib@srbiau.ac.ir
[3] . دانشیار، گروه معماری، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
Email: shahcheraghi@srbiau.ac.ir
تاریخ دریافت: 22/7/1401 پذیرش نهایی: 25/10/1401