نقش اخلاق کار اسلامی و فرهنگ خدمتگزاری بر رفتار شهروندی، پاسخگویی و مسئولیت اجتماعی
محورهای موضوعی : اخلاق و تربیت اسلامی
زهرا حیدری‌زاده
1
(دانشگاه ارومیه)
پریسا زارع‌زاده
2
(دانشگاه شهید مدنی آذربایجان)
ابوالفضل قاسم زاده
3
(دانشگاه شهید مدنی آذربایجان)
کلید واژه: فرهنگ خدمتگزاری, اخلاق کار اسلامی, مسئولیت اجتماعی, پاسخگویی فردی, رفتار شهروندی سازمانی ,
چکیده مقاله :
پژوهش پیش رو با هدف بررسی نقش میانجی اخلاق کار اسلامی در روابط میان فرهنگ خدمتگزاری و رفتار شهروندی سازمانی، مسئولیت اجتماعی و پاسخگویی فردی در میان کارمندان دانشگاه تبریز و شهید مدنی آذربایجان انجام شده است. جامعه آماری این تحقیق شامل کلیه کارکنان بوده که از میان آنها 200 نفر با استفاده از فرمول کوکران به عنوان نمونه انتخاب شدند. روش تحقیق، توصیفی از نوع همبستگی بوده و برای گردآوری اطلاعات از پرسشنامه‌های استاندارد استفاده شد. به منظور ارزیابی روابط بین متغیرهای مکنون اندازه‌گیری شده در مدل مفهومی، از روش مدل‌یابی معادلات ساختاری استفاده شد. یافته‌های حاصل از تحلیل همبستگی میان متغیرهای پژوهش نشان می‌دهد که میان این متغیرها (بجز رابطه بین فرهنگ خدمتگزاری و مسئولیت اجتماعی) همبستگی مثبت و معناداری وجود دارد. در این پژوهش همچنین، نقش میانجی اخلاق کار اسلامی در روابط میان متغیرهای فرهنگ خدمتگزاری با مسئولیت اجتماعی و نیز، فرهنگ خدمتگزاری با پاسخگویی فردی، همینطور با رفتار شهروندی سازمانی مورد تأیید قرار گرفت.
The current research is done to investigate the mediatory role of Islamic work ethics (IWE) on relationship between Service Culture and Individual Accountability, Organizational Citizenship Behavior and Social Responsibility among staff of Tabriz and Shahid- Madani Universities. The statistical population was included of company staff among whom 200 Faculty’s member were selected using Cochran formula. The research method was descriptive– correlative method– and was applied standard questionnaires for gathering information. In order to evaluate relation between measured and latent variables in the conceptual model, the structural equation model was utilized. The results indicate that, there is a positive and significant correlation between these variables excepting the path of service culture and social responsibility. Moreover, the mediator role of IWE in relation between variables of service culture & social responsibility and also service culture & individual accountability was approved.
- ابراهیمی، ابوالقاسم. رودانی، امین، 1388، «نقش بازاریابی اخلاقی در رفتار خرید مصرف کنندگان مواد غذایی»، فصلنامه اخلاق در علوم رفتاری، سال چهارم، شماره 1و2، صص39-29
- اصول کافی
- امیدوار، علیرضا، 1387، «ترویج مسئولیت اجتماعی شرکتها، تکمیل کننده و جایگزین سیاست ها و وظایف دولت (سیاست گذاری حکومت در ترویج مسئولیت اجتماعی شرکتها)»،گروه پژوهشهای فرهنگی و اجتماعی،پژوهشنامه شماره21، صص 89-9
- آراسته، حمیدرضا. جاهد، حسینعلی، 1390، «رعایت اخلاق در دانشگاهها و مراکز آموزش عالی: گزینه ای برای بهبود رفتارها»، فصلنامه نشاء علم، سال اول، شماره 2، 40-31.
- بحارالانوار
- بهاری فر، علی. جواهری کامل، مهدی. احمدی، سید علی اکبر، 1390، «رفتارهای اخلاقی و رفتار شهروندی سازمانی: تأثیر ارزشهای اخلاقی، عدالت و تعهد سازمانی»، پژوهش نامه مدیریت منابع انسانی، دوره 1، شماره 1، صص 42-23.
- تحف العقول،1385؛679
- تقی‌پورظهیر، علی، صفایی، طیبه، 1388، «ارائه مدلي جهت پاسخگويي مديران نظام آموزش عالي در ايران»، پژوهشهای مدیریت، شماره 82، 123-107
- حسنی، محمد. حیدری‌زاده، قدم خیر، 1391، «برازش روابط علی - ساختاری اخلاق کار اسلامی بر مسئولیت اجتماعی و پاسخگویی فردی با توجه به اثرات میانجی فرهنگ خدمتگزاری»، فصل نامه علمی- پژوهشی مدیریت و منابع انسانی در صنعت نفت، سال چهارم، شماره 15، صص 138-121
- حیدری زاده، زهرا. حسنی، محمد. قاسم‌زاده علیشاهی، ابوالفضل(1392). «تاثیر فرهنگ خدمتگزاری بر پاسخگویی فردی و مسئولیت اجتماعی کارکنان با تأکید بر اخلاق کار اسلامی»، دو فصل نامه علمی- پژوهشی مدیریت اسلامی، سال 21، شماره 2، صص 175-151.
- خلیلی، محسن، 1387، «اقدام ها و ابتکارهای مدیران صنعت کشور برای ارتقاء مسئولیت اجتماعی شرکتها، گروه پژوهشهای فرهنگی و اجتماعی»،پژوهشنامه شماره21، صص 151-131
- دانایی‌فرد، حسن. رجب‌زاده، علی. درویشی، آذر، 1389، «تبیین نقش شایستگی اخلاقی- اسلامی و فرهنگ خدمتگزاری در ارتقا پاسخگویی عمومی بیمارستان های دولتی»، مجله اخلاق و تاریخ پزشکی، دوره سوم، شماره 4، صص 57-70
- دفت، ریچارد، 1374، تئوری سازمان و طراحی ساختار، ترجمه علی پارسائیان و سید محمد اعرابی، تهران مطالعات و پژوهشهای بازرگانی
- دلاور، علی، 1385، «روش تحقیق در روانشناسی و علوم تربیتی»، ویرایش چهارم، چاپ بیست و یکم، تهران، نشر ویرایش
- رجبی‌پور میبدی، علیرضا. دهقانی‌فیروزآبادی مرتضی، 1391، «رابطه اخلاق کار اسلامی با تعهد سازمانی و رضایت شغلی در پرستاران»، فصلنامه اخلاق زیستی، سال دوم، شماره ششم، صص 92-49.
- رحمانی‌سرشت، حسین. رفیعی، محمود. کوشا، مرتضی، 1388، «مسئولیت اجتماعی، اخلاقیات فراسازمانی»، تدبیر، شماره 204، صص22-26
- زندی‌پور، طیبه، 1384، «آسیب شناسی فرهنگ و اخلاق کار»، تازه ها و پژوهشهای مشاوره،ج 4،شماره 16، صص62-47.
- غررالحکم،1384؛333.
- فیوضات، ابراهیم، 1381، «تشکل های صنفی و اخلاق کاری در ایران»، پژوهشنامه علوم انسانی، صص31-21.
- قاسم‌زاده علیشاهی، ابوالفضل. حسنی، محمد. زوار، تقی، 1392، «برازش روابط علي- ساختاري ويژگي هاي شخصيتي با استرس و رفتار شهروندي سازماني با توجه به اثرات ميانجي پاسخگويي فردي»، پژوهش هاي روان شناسي اجتماعي، دوره‌ی 3، شماره‌ی 9، 94-79
- قاسم‌زاده علیشاهی، ابوالفضل. زوار، تقی. فیض‌اللهی، زهرا، 1392، « بررسي نقش ميانجي باوجدان بودن در رابطه پاسخگويي با رفتار شهروندي و رفتار سياسي»، فصلنامه پژوهش‌هاي روانشناسي اجتماعي, دوره سوم, شماره 12، 78-63
- قربانی‌‌چوبقلو، صمد. صادقی عمرو‌آبادی، بهروز، 1390، «اثرات اخلاق اسلامی بر فاکتورهای شغلی مبتنی بر مهندسی فرهنگی رفتار شهروندی سازمانی»، ماهنامه مهندسی فرهنگی، سال ششم، شماره 61و62.
- محمدخانی، مهرانگیز. بلالی، اسماعیل. محمدی، اکرم، 1392، «تأثیر عوامل سازمانی بر سطح اخلاق کار در میان کارکنان ادارات دولتی(مورد شهرستان خوانسار)»، جامعه شناسی کاربردی، سال بیست و چهارم، شماره پیاپی 50، شماره دوم، صص 164-143.
- مشایخی‌پور، محمدعلی، 1390، «مبانی اخلاق کار از دیدگاه امام علی(ع)»، دو فصلنامه علمی-پژوهشی مدیریت اسلامی، سال19، بهار و تابستان، صص 65-37
- مشبکی، اصغر و خلیلی شجاعی، وهاب، 1389، «بررسی رابطه فرهنگ سازمانی در مسئولیت اجتماعی سازمان‌ها»، جامعه شناسی کاربردی، سال بیست و یکم، شماره 4(شماره 40پیاپی) زمستان 1389، صص 37-56
- معیدفر، سعید، 1385، «اخلاق کار و عوامل مؤثر بر آن در میان کارکنان ادارات دولتی»، فصلنامه علمی پژوهشی رفاه اجتماعی، سال ششم، شماره 23،صص341-321.
- معیدفر،سعید، 1378، «بررسی اخلاق کار و عوامل فردی و اجتماعی مؤثر بر آن در واحدهای تولیدی صنعتی استان تهران»، وزارت کار و امور اجتماعی(مؤسسه کار و تأمین اجتماعی).
- مقیمی، سیدمحمد. رمضان، مجید(1390). پژوهشنامه مدیریت(3) مدیریت رفتار سازمانی(سطح سازمانی)، تهران، انتشارات راه‌دان، چاپ اول
- مقیمی، سیدمحمد. رمضان، مجید، 1392، پژوهشنامه مدیریت(4) روانشناسی سازمانی، تهران، انتشارات سازمان مدیریت صنعتی، چاپ دوم
- موغلی، علیرضا. سیدجوادین، سیدرضا. احمدی، سید علی اکبر. علوی، آزاده، 1392، «تبیین مدل اخلاق کار اسلامی و رفتار شهروندی سازمانی با واسطه ارزشهای شغلی(مورد مطالعه دانشگاه علوم پزشکی اصفهان)»، مدیریت اطلاعات سلامت،(10)2، صص10-1.
- نصر، سید حسین، 1378، «اخلاق کار اسلامی»، ترجمه دکتر سید احمد موثقی، کار و جامعه، ش 31، صص 23-15.
نهج‌الفصاحه.
- Abdul Shukor Bin Shamsudin, Abdul Whid Bin Mohd Kassim, Mohamad Ghozali, Hassan Nor Azim, June 2010, «Preliminary Insights on the Effect of Islamic Work Ethic on Relationship Marketing and Customer Satisfaction», The Journal of Human Research and Adult Learning Vol. 6, Num. 1, Pp. 106- 114.
- Ali, A., 1988, «Scaling an Islamic Work Ethic», the Journal of Social Psychology, 128(5), 575-583.
- Ali, J.A. and Al-Kazemi, A., 2007, «Managerial problems in Kuwait», The Journal of Management Development, Vol. 21 No. 5, pp. 366-375.
- Beekun, Rafik Issa, 1996, «Islamic Business Ethics», Copyright© 1996, International Institute of Though. PO BOX 669, Herndon, VA 20170 (703)471-1133
- Beekun. Rafik., I. & Badawi. Jamal, A., 2005, «Balancing Ethical Responsibility among Multiple Organizational Stakeholders: The Islamic Perspective», Journal of Business Ethics. 6:131-145, DOI 10, 1007/s10551-004-8204-5.
- Breaux, D.M., Munyon, T.P., Hachwarter, W.A., & Ferris, G.R., 2009, «Politics as moderator of the accountability job satisfaction relationship: Evidence across three studies», Journal of Management, 35, 307-326.
- Frink, D.D., Hall, A.T., Perryman, A.A., Ranft, A.L., Hachwarter, W.A., & Ferris, G.R., 2008, «A meso-level theory of accountability in organizations». Research in Personnel and Human Resources Management, 27, 177-245.
- Hall AT, Royle MT, Brymer RA, et al., 2006, «Relationship between felt accountability as a stressor and strain reactions», Journal of Occupational Health Psychology; 2006, Vol 11, p 87-99.
- Hall, A.T., Zinko, R., Perryman, A.A., & Ferris, G.R., 2009, «Organizational citizenship behavior: Mediators in the relationship between accountability and job performance and satisfaction», Journal of Leadership and Organizational Studies, 15, 381-392.
- Hochwarter, W.A., Perrewe, P.L., Hall, A.T., & Ferris, G.R., 2005, «Negative affectivity as a moderator of from and magnitude of the relationship between felt accountability and job tension», Journal of Organizational Behavior, 26, 517-534.
- Norshid Mohamed, Nor Shahriza Abdul Karim, Ramlah Hussein (Copyright©2010 Victoria University), «Linking Islamic Work Ethic to computer Use Ethics, Job Satisfaction and Organizational Commitment in Malaysia», Journal of Business Systems, Governance and Ethics, Vol 5, No 1, Pp 13-23.
- Somech, A., & Bogler, R., 2002, «Antecedents and consequences of teacher organizational and professional commitment», Educational Administration Quarterly, 38, 277-289.
- Wahibur Rokhman, 2010, «The Effect of Islamic Work Ethics on Work Outcomes, JBO Electronic Journal of Business Ethics and Organization Studies», Vol. 15, No 1. Pp 21-27. http://ejbo.jyu.fi/
- Yousef, D. A., 2000, «Organizational commitment as a mediator of the relationship between Islamic work ethic and attitudes toward organizational change», Human Relations, Vol. 30 No. 2, Pp. 513-537.
Yousef, D. A., 2001, «Islamic work ethics as a mediator of the relationship between locus of control, role conflict and role ambiguity – A study in an Islamic country setting», Journal of Managerial Psychology, Vol. 15 No. 4, Pp. 283-298