بررسی جایگاه و نقش تربیتی شورا از صدر اسلام تا پایان دوره اموی
محورهای موضوعی : اخلاق و تربیت اسلامی
کلید واژه: امر مردمی, اخلاق, تربیت, شورا,
چکیده مقاله :
شورا در اسلام سابقه ای دیرین دارد.، مشورت منطبق با قرآن و سیره پیامبر(ص)در شکوفایی تربیتی و اخلاقی مسلمانان نقش مهمی داشته، نوع نگرش به شورا و کارکرد آن اسباب رشد و بالندگی جامعه و در برهه هایی موجب اختلاف و انحراف بوده است، قرآن بر شورا امر کرده و با شرایطی آن را یک اصل بر می شمارد. این مقاله افزون بر بیان جایگاه شورا و اصول حاکم بر مشورت، به توصیف نقش تربیتی و اجتماعی آن بر اساس عملکرد شورایی پیامبر (ص) و ائمه می پردازد و با تکیه بر اسناد و روایت ها به تحولات شورا در دوره خلفا پرداخته تا آثار این تحول و انحراف از اصول ترسیم شده اسلام، در اقدامات اخلاقی و تربیتی حاکمان اموی را آشکار سازد
The council has a long history in Islam. Consultation in accordance with Qur'an and Sire of the holy prophet Muhammad played a significant role in the educational and ethical development of Muslims. The kind of attitude towards the council and its function has been the cause of the growth and advancement of the society and sometimes it has caused distortion and divergence. Quran commands the council and considers it to be a principle. In addition to express the status of the council and the principles governing consultation, this article describes its educational and social role based on the council function of Prophet (s) and Imams and relying on documents and narratives, considers the developments in the council during the caliphate period to reveal the effects of this evolution and deviation from the principles of Islam, in the ethical and educational acts of the Umayyad rulers
قرآن کریم
ابن حجر عسقلانی، احمد بن حمید، الاصابه فی تمیز الصحابه، دارالکتب العلمیه، 1415 ق
ابن حنبل، احمد، مسند، بیروت، دار صادر، 1418 ق
ابن شهر آشوب، محمد بن علی، مناقب آل ابی طالب، تحقیق لجنة من اساتذة النجف، مطبعة الحیدریة، نجف، 1376ق
...........................................، متشابهات القرآن، بیروت، دارالکتب العربی، 1328ق
ابن طقطقی، محمد بن علی، الفخری فی ادب السلطانیه و الدول الاسلامیه، 1404ق
ابن کثیر، ابوالفداء اسماعیل، تفسیر القرآن العظیم، بیروت، دارالمعرفة، 1406ق
ابن منظور، جمال الدین مکرم، لسان العرب، قم، نشر ادب الحوزه 1363ق
ابن هشام الحمیری، السیرة النبویة، مصر، مطبعة المصطفی البابی الحلی و اولاده بمصر، 1355
اربلی، ابوالفتح علی بن عیسی، کشف الغمة فی معرفة الائمه، بیروت، دارالاضواء، 1405ق
ازرقی، محمد بن عبدالله، اخبار مکه و ماجاء فیها من آلاثار، تحقیق رشدی صالح، بیروت، دار اندلس، 1403ق
الآمدی، عبدالواحد، غررالحکم ودور الکلم، تحقیق و تصحیح حسین اعلمی، بیروت، موسسة الاعلمی، 1407 ق
ثقفی کوفی اصفهانی، ابوالقاسم ابراهیم بن محمد، الغارات تحقیق جلال الدین حسینی أرموی، تهران، انتشارات انجمن آثار ملی،( بی تا)
الزمخشری، محمود بن عمر، تفسیر الکشاف، بیروت، دارالکتب العربی، 1406ق
السیوطی، جلال الدین عبدالرحمن، تاریخ الخلفاء، تحقیق محمد محی الدین عبدالحمید، مصر 1371ق
..................................................الدر المنثور، بیروت، دارالمعرفة،( بی تا)
شامی، محمد بن یوسف، سبل الهدی و الرشاد فی سیرة خیر العباد، تحقیق عادل عبد الموجود، بیروت، دارالکتب العلمیه، 1414ق
صدوق، محمد بن علی، من لایحضره الفقیه، تحقیق علی اکبر غفاری، قم، جامعة مدرسین، 1404ق
صنعانی، ابوبکر عبدالرزاق بن همام، المصنف، تحقیق حبیب الرحمن الاعظمی، مجلس العلمی، (بی تا)
طبرسی، ابوعلی افضل بن حسن، مجمع البیان فی التفسیر القرآن، تحقیق گروهی، بیروت، موسسة الاعلمی، 1415ق
طبری، محمد بن جریر، تاریخ طبری، تحقیق صدقی جمیل العطار، بیروت، دار الفکر، 1415ق
...................................................... تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، بیروت، دارالتراث(بی تا)
....................................................... تفسیر طبری، بیروت دارالمعرفة 1392ق
طوسی، محمد بن حسن، المبسوط، طهران، المکتبة المرتضوی، 1387ق
العروسی الحویزی، عبد علی الجمعه، تفسیر نور الثقلین، تعلیقیة: سید هاشم رسولی محلاتی، قم، موسسه اسماعیلیان، 1412 ق
القاسمی، جمال الدین، تاریخ الجهمیة، و المعتزله، قاهره، 1331ق
فخر رازی، امام فخر، تفسیر، مطبعة البهیه المصریه، 1357ق
قرطبی، ابو عبدالله محمد بن احمد، الجامع الاحکام القرآن ، بیروت، موسسة التاریخ العربی، 1405 ق
الکاند هلوی، حیاة الصحابه، بیروت، دارالعلم، 1968م
ماوردی، علی بن محمد، الاحکام السلطانیة وولایات الدینیة، قم، دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه، 1364ش
مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، بیروت، موسسة الوفاء، 1403ق
کلینی رازی، ابومحمد بن یعقوب، الکافی، تحقیق علی اکبر غفاری، تهران، دارالکتب الاسلامیة، 1367
مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، بیروت، موسسة الوفاء 1403ق
مسعودی، علی بن الحسین، التبیه و الاشراف، ابوالقاسم پاینده، تهران، علمی فرهنگی، 1365ش
مستوفی، حمدالله، تاریخ گزیده، به اهتمام عبدالحسین نوایی، چاپ سوم، تهران، انتشارات امیر کبیر، 1364
مفید، محمد بن محمد، الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، تحقیق موسسة آل البیت لاحیاء التراث، قم، موتمر العالمی لالفیه الشیخ المفید، 1413ق
نائینی، محمد حسین، تنبیه الامه و تنزیه لملة، تصحیح و تحقیق سید جواد ورعی، قم، موسس بوستان کتاب، 1382ش
واعظ خرگوشی، ابوسعید، شرف النبی، تصحیح و تحشیه محمد روشن، تهران، بابک، 1361ش الواقدی، محمد بن عمر، المغازی، مصر دارالمعارف، 1407 ق
یعقوبی، احمد بن واضح، تاریخ، بیروت، دارصادر، (بی تا)