مراتب بندگي در انديشه فخر رازي با تأكيد بر تفسير كبير
محورهای موضوعی : Ethics and Islamic Education
کلید واژه: فخر رازي, تفسير كبير, بندگي, عاميانه, عالمانه, عارفانه (عاشقانه). ,
چکیده مقاله :
بندگی، به عنوان مهم‌ترين هدف آفرينش انسان، مورد توجه حكما، متكلّمان، مفسّران قرآن كريم و متفكران علم اخلاق بوده است. فخر رازي، مفسّر و متكلم برجسته جهان اسلام، معتقد است بندگي مراتب و درجاتي دارد. در سخنان وي، با سه گونه بندگي عاميانه، عالمانه و عارفانه (عاشقانه) مواجه مي شويم. او عبوديّت را آمیزه‌ای از معرفت و عمل، و معرفت را امري شدّت و ضعف پذير مي داند. از این‌رو بندگي، در هر مرتبه اي از مراتب سه گانه خود، تشكيك پذير است. می‌توان گفت از دیدگاه وی، بندگی، تابع کمال و نقصان اموری همچون ایمان، تقوا و قوای نفس است. وي، بندگي عاميانه را مصداق عبادت ندانسته و بندگی عارفانه را برترین مقام می‌شمارد. در اين پژوهش، به تبيين و تحليل مراتب مذكور و چگونگي ترتّب آنها بر يكديگر، از ديدگاه فخر رازي، با محوريت تفسير كبير پرداخته شده است.
One of the most important aims of creation of human is to be servant of God which is noticed by wise people, scholars and interpreters of Quran theologians of Knowledge of manner. Fakhre Razi, interpreter and great theologian of Islam, believes that servitude has different level and rank. We face three type of public, wise, mystic (with love) servitude in his speech. He says that servitude contains episteme and action, and he believes that episteme is exposed to weakness. As a result, servitude in each type is doubtable. From his point of view servitude is subordinate to culmination and perfection and imperfections of belief, virtue, and self-force. He states that public servitude is not worship and mystic servitude is the best. This research analyses and clarifies the order or sequence of aforementioned issue by perspective of Fakhre Razi based on Tafsir Kabir.