مقایسه تطبیقی توسعه زنان درکشورهای توسعه یافته وایران و پیامد های اخلاقی آن در جامعه
محورهای موضوعی : اخلاق و تربیت اسلامی
شهربانو چتری
1
(شاغل در آموزش وپرورش منطقه 1 تهران)
کلید واژه: شاخص توسعه انسانی, برنامه توسعه ملل متحد, میزان باسوادی, امید به زندگی, درآمد سرانه.,
چکیده مقاله :
از اوايل دهه هفتاد ميلادی توجه به نقش زن در توسعه ي جوامع و توانمندسازی زنان در ابعاد مختلف توسعه و مسأله رفع عقب ماندگی های اجتماعی، سياسی و فرهنگی به عنوان يک اولويت در سطح جهانی پذيرفته شد. بر اساس يافته های مربوط به شاخص های بهداشتی، آموزشی، مشارکت اجتماعی و حضور تعيين کننده سياسی، زنان ايرانی در شرايطی به مراتب بهتر نسبت به اغلب کشورهای در حال توسعه ي منطقه ای و اسلامی قرار دارند. اما واقعيت آن است که زنان ايرانی هنوز برای رسيدن به جايگاه حقيقی خود راه درازی را پيش رو دارند. پژوهش حاضر با هدف مقایسه تطبیقی وضعیت زنان ایران (توسعه بالا)، با کشورهای توسعه خیلی بالا بر اساس شاخصهای توسعه انسانی یونسکو انجام شد. پژوهش حاضر به روش توصیفی-تحلیلی و با استناد به اسناد معتبر و گزارش‌های توسعه انسانی سازمان ملل، به مقایسه شاخص توسعه انسانی ایران با کشورهای توسعه خیلی بالا در یک دوره 10 ساله از سال (2006-2016) پرداخته است. اين بررسي شامل موارد: رتبه هر کشور و ميزان سه شاخص اصلی براي محاسبه شاخص توسعه انساني (اميد به زندگي در بدو تولد، نسبت باسوادي در بزرگسالان، نسبت ناخالص ثبت نام و استاندارد زندگي با GDP سرانه یا درآمد) در هريک از کشورها بود. نمونه گيري به صورت هدفمند انجام شد در واقع تعدادي از کشورها با شاخص توسعه انساني خیلی بالاتر از ايران انتخاب شدند. یافته‌ها حاصل از این تحقیق نشان داد که بین میزان باسوادی، امید به زندگی و درآمد سرانه زنان ایران و زنان کشورهای توسعه خیلی بالا تفاوت معناداری وجود دارد. نتایج حاصل از این مطالعه نشان داد که وضعیت زنان ایرانی در مقایسه با زنان کشورهای دارای توسعه خیلی بالا، ضعیف است که این خود نیازمند برنامه ریزی های دقیق برای ارتقاء شاخص توسعه انسانی در بین زنان ایرانی است.
The report of the United Nation’s human development published annually on the basis of political, social and economic information is a useful source to get familiar with the pros and cons of countries in taking proper policies to more growth and development. Since the early 1970s, considering the role of woman in development of societies and empowering women at various stages of development and the problem of solving social, political and cultural drawbacks were accepted globally as a priority. Several studies indicate that today, women have a dual position in Iran. Based on the findings related to educational and health indices and determining political participation, Iranian women are placed in a better situation than the majority of Islamic and regional developing countries. However, the fact is that Iranian women still have a long way to achieve their actual position. Therefore, the present research aimed at comparing the statue of Iranian women with high- developed countries on the basis of UNESCO human development indices. Regarding method, it is descriptive- analytic and has compared the human development index of Iran with that of high- developed countries in a 10- year period referring to valid documents and human development reports of the United Nations. This included the rank of each country and the rate of each main index to calculate the human development index in each country. Sampling was done purposefully. In fact, a number of countries chose having a much higher human development index than Iran. The findings displayed that there is a significant difference between literacy, life expectancy and annual income of Iranian women and that of developed countries. The results of this study showed that the status of Iranian women is weak compared to women of highly- developed countries which in turn require precise planning improving human development index among Iranian women.
ازکیا، مصطفی و غفاری، غلامرضا. 1386. جامعه شناسی توسعه. تهران: کیهان.چاپ ششم.
باصری، بیژن. فرهادی کیا، علیرضا. 1387. تحلیل عوامل مؤثر بر شاخص توسعه انسانی در استان زنجان. فصلنامه پژوهشها و سیاستهای اقتصادی، سال شانزدهم، شماره 47، صص: 23-5.
حنیفی، روزینا. 1391. مقایسه نقش و جایگاه زنان در برنامه های توسعه کشور با تاکید بر اشتغال زنان. اولین همایش ملی توسعه پایدار کشاورزی و محیط زیست سالم.
حیدرچیانه، رحیم. کرمی، سونیا. 1394. بررسی تطبیقی شاخصهای توسعه انسانی ایران، مالزی و ترکیه با تأکید بر شاخص اقتصادی در دهه اخیر (2013-2004). مجله اقتصادی، شماره‌های 1 و 2، صص: 5-22.
زینل زاده، رضا، برزویان، صمد و علیرضا قجری.1391. بررسی و تعیین شاخصهای توسعه انسانی-آموزش در استان‌های کشور در سالهای 1387-1388. فصلنامه علمی-پژوهشی نگرش‌های نو در جغرافیای انسانی، سال 4، شماره 2.
سادات شریف، سمیه. پورباقر، زهرا. 1393. زنان و شاخصهاي توسعه در ایران و ترکیه. فصلنامه برنامه ریزي رفاه و توسعه اجتماعی، شماره 21.
سامتی، مرتضی، رنجبر، همایون و فضیلت محسنی 1390. تحلیل تأثیر شاخ صهای حکمرانی خوب بر شاخص توسعه. فصلنامه علمی پژوهشی پژوهش‌های رشد و توسعه، (ASEAN) انسانی مطالعه موردی: کشورهای جنوب شرقی آسیا. اقتصادی، سال 1، شماره 4.
شفیعی، سمیه سادات. پورباقر، زهرا. 1393. زنان و شاخصهای توسعه در ایران و ترکیه. فصلنامه برنامه ریزي رفاه و توسعه اجتماعی، شماره 2.
فطرس، محمدحسن، نعمتی، مرتضی و اعظم اکبری شهرستانی. 1390. شاخص توسعه انسانی ایران در سال 2010. مجله سیاسی-اقتصادی، شماره 284.
کریمی موغاری، زهرا و عباسپور، سحر. 1390. مقایسه شاخصهای توسعه انسانی به ارزیابی جایگاه شاخص توسعه انسانی ایران و ترکیه از (1990-2009) با تأکید بر سند چشم انداز 20 ساله، سیاسی- اقتصادی، شماره 284.
کولایی، الهه. حافظیان، محمدحسین. 1385. نقش زنان در توسعه کشورهای اسلامی، مجله پژوهش زنان، شماره 14، صص:33-60.
مامسن، جانت هنشل. 1390. جنسیت و توسعه. مترجم: زهره فنی، انتشارات دانشگاه تهران.
محمد علیخانی، سلیمه، آصف زاده، سعید، محبی فر، رفعت و علی منتظری. 1391. بررسی شاخص توسعه انسانی (HDI) در ایران و کشورهای منتخب. فصلنامه پایش، سال 11، شماره 4.
مضطرزاده، فتح اله. علیزاده، رضا. وزیری، غلامحسین. 1391. مقایسه توسعه انسانی در ایران وکشورهاي منطقه (بر اساس گزارش توسعه انسانی سازمان ملل در سال 2011). نشریه صنعت و دانشگاه، سال پنجم، شماره 15 و 16.
موسوی خامنه، یحیی؛ و دادهیر، ابوعلی. برزگر، نسرین. 1389. توسعه انسانی مبتنی بر جنسیت و آموزش زنان (نتایج مطالعه‌ای بین کشوری). زن در توسعه و سیاست (پژوهش زنان)، دوره 8، شماره 4 پیاپی 31، صص: 51-73.
نوبخت، محمدباقر.1391. شاخص توسعه انسانی و مقام ایران در جایگاه جهانی، گزارش راهبردی 159، مرکز تحقیقات استراتژیک، تهران.
ولی بیگی، حسن و پناهی، فاطمه. 1389. جایگاه ایران در اقتصاد جهانی در مقایسه با کشورهای منتخب (از منظر شاخصهای توسعه انسانی، آزادی اقتصادی و فضای کسب و کار). بررسی‌های بازرگانی، شماره 43.
Permanyer, Inaki (2013), "Using Census Data to Explore the Spatial Distribution Human Development", World Development, Vol. 46, PP. 1-13