بررسی تحلیلی مبانی ارزش‌شناختی تعلیم و تربیت اسلامی ازمنظر استاد مطهری به منظور تدوین الگوی مدرسهی مطلوب
محورهای موضوعی : اخلاق و تربیت اسلامیلیلا میرزائی 1 , سعید بهشتی 2 * , محسن ایمانی نائینی 3
1 - دانشگاه آزاد اسلامی، واحدعلوم تحقیقات تهران
2 - عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی
3 - تربیت مدرس
کلید واژه: فلسفه‌ی تعلیم و تربیت اسلامی, ارزش‌شناختی, مطهري, الگو, مدرسهی مطلوب,
چکیده مقاله :
اين پژوهش، با هدف معرّفي الگوي مدرسه‌‌ي مطلوب براساس تحليل مباني ارزش‌شناختی استادمطهري (ره) به نگارش درآمده است. نوع پژوهش، پژوهش تربيتي از نوع بنيادي-کاربردي و روش مورد استفاده، تحليلي-استنباطي بوده و با استفاده از روش کتابخانه‌اي (واقعي ومجازي) اطّلاعات جمع‌آوري و ابزار گردآوري اطّلاعات نيز فيش‌برداري است. ابتدا مفهوم تعلیم و تربیت اسلامی، الگو، ارزش‌شناختی و مدرسهی مطلوب تعریف و سپس مبانی ارزش‌شناختی از منظر شهیدمطهری(ره) مورد بررسی قرار گرفته و استخراج شده است و در ادامه الگوی مدرسهی مطلوب با نگاه تحلیلی به مبانی ارزش‌شناختی استاد، استنباط و ترسیم شده است. یافته‌های پژوهش نشان داد که: از منظر استادمطهری، مدرسهی مطلوب، مدرسه‌ای است که انسانیّت، پذیرش ارزش‌ها درفضایی آکنده از آرامش، تکریم و احترام فراگیران، آموزش رفتاری توام با تدبر و تامّل در مقابل ارزش‌ها، مادی نبودن صرف ارزش‌ها، تدوین اهداف ارزشمند و پرجاذبه، توام بودن علم و عمل، اخلاق‌محوری، پرورش انسان‌های صاحب‌درد دوری از حق، طالب کمال مطلق ، پرورش مصلحان اجتماعی عابد و عالمان مصلح اجتماعی، انسان‌های آزاده، ، مسئولیّت‌پذیر، تقویت اراده‌ی دانش‌آموزان، عدالت‌محوری، احقاق‌حق، تقویت عاطفه‌ی به‌جا و توجّه به برنامه‌های عبادی، تقويت و پرورش جنبه‌‌هاي هنري و خلّاقيت و درس شرف و انسانيت و معنويت و تعادل در ارزش‌ها از جمله آموزه‌های مدرسهی مطلوب می‌باشد.
based on the analysis of the axiological foundations of Morteza Motahhari (Iranian philosopher). The present research is an educational research of fundamental-applied type and it has employed an analytic-inferential research method. The requisite information was collected using the (virtual or real) librarymethod and the tool employed to gather the information was note-taking. At first the concept of Islamic education, value and axiology was examined from ShahidMotahhari viewpoint, then the desirable school model was inferred and charcterized while adopting an analytical perspective to the axiological foundations of ShahidMotahhari. The findings of the research showed that: from the viewpoint of ShahidMotahhari the desirable school is the school where some virtues are taught including humanity, accepting the values in a climate replete with tranquility, respecting the learners, behavioral education along with the reflection upon the values, the values not being exclusively economic, formulating valuable and attractive goals, the science accompanied byaction, ethics-orientation, raising the individuals who have suffered injustice, seeker of absolute perfection, prayerful social peacemaker and the scholars who are social peacemakers, practice of nobility, accountability, enhancing the will of students, justice-orientation, administration of justice, enhancing the emotions properly, paying attention to praying programs, enhancing and nurturing the artistic aspects, creativity, lesson of nobility, humanity and morality.
قرآن کريم
آقازاده، محرّم. (1390). تکنولوژي آموزشي بر پايه‌‌ي رويکرد ساخت‌گرايي، تهران: آييژ.
باقري، خسرو. (1387). نگاهي دوباره به تربيت اسلامي، تهران: مدرسه.
بانشي، سعيد. (1388). تبيين نظام تعليم و تربيت از ديدگاه شهيد مطهري، پايان‌نامه‌ی کارشناسي ارشد: دانشگاه شيراز.
بصيري‌خواه، اسماعيل. (1391). اصول فلسفهي تعليم و تربيت اسلامي از ديدگاه شهيد مطهري.، ترجمه‌‌ي خدايار ابيلي، تهران: موسسهي بين المللي.
بهشتی، سعید.(1377).زمینه‌ای برای بازاندیشی در فلسفه‌ی تعلیم وتربیت، ترجمه و تالیف سعید بهشتی، تهران: ویرایش.
بهشتي، سعيد. (1389). تاملات فلسفي در تعليم و تربيت، تهران: بين املل.
تاجديني، علي. (1385). تعليم و تربيت اسلامي در پرتو کلام استاد شهيد مطهري، تهران: موسسهي فرهنگي برهان: انتشارات مدرسه.
جمشيدي، مهدي. (1392). هستي‌شناسي فرهنگي آيت‌ا... مطهري، دو فصل‌نامه علمي- پژوهشي نظريه‌هاي اجتماعي متفکران مسلمان، سال دوم: 1.
خرم آبادي، يدالله و ملکي، سکينه. (1393). ارزش‌شناسي و تأثير تربيتي آن از ديدگاه شهيد مطهري(ره)، مقاله، فصل‌نامه‌ي ارزش‌شناسي و آموزش، سال اول: شماره‌ي 2.
خضرايي‌شولايي‌فر، مريم. (1395). روش‌هاي تعليم و تربيت اسلامي با تکيه بر ديدگاه استاد مطهري، مقاله، سال اول: شماره 4.
رشيدي، شيرين. (1396). طراحي الگوي تربيت عقلاني بر مبناي قرآن کريم از منظر تبيين بنيان‌‌هاي معرفت‌شناختي آن، رساله‌‌ي دکترا، چاپ نشده، دانشگاه خوارزمي.
سند تحول بنيادين در آموزش و پرورش. (1390). وزارت آموزش وپرورش.
شمشيري، بابک و دوستداري، اعظم. (1389). تبيين ديدگاه‌هاي اخلاقي شهيد مطهري و استنتاج دلالت‌هاي تربيتي آن، مقاله چاپ شده، شيراز، پژوهشگاه علوم انساني و مطالعات فرهنگي و مطالعات اسلامي در علوم رفتاري.
صاحبکار، علي‌رضا. (1388). بررسي نظريه‌ي انسان‌شناسي شهيد مطهري و دلالت‌هاي آن در حوزه‌ي تربيت اخلاق، پايان‌نامه‌ی چاپ نشده، دانشگاه علامه طباطبايي، دانشکده روان‌شناسي و علوم تربيتي.
صالحي، اکبر و همکاران. (1394). نگاهي جامع به تعليم و تربيت اسلامي از ديدگاه شهيد مطهري با تأکيد بر اصول، اهداف و روش‌هاي تربيتي، فصل‌نامه‌ی پژوهش در مسايل تعليم و تربيت اسلامي: شماره‌ي 25
محبی، عظیم و همکاران. (1394). مدرسه در آینه‌ی تعالی. تهران، معین.
مطهري، مرتضي. (1361). گفتارهاي معنوي، قم: صدرا.
مطهري، مرتضي. (1368). شرح مبسوط حکمت 4، 14، جلد 2 و 3، قم: صدرا.
مطهري، مرتضي. (1372). اصول تربيت در دوران کودکي، تهران: صدرا
مطهري، مرتضي. (1372). انسان کامل، تهران: صدرا.
مطهري، مرتضي. (1372). فلسفهي اخلاق، تهران: صدرا.
مطهري، مرتضي. (1373). اسلام و مقتضيات زمان، قم: صدرا.
مطهري، مرتضي. (1372). انسان در قرآن، قم: صدرا.
مطهري، مرتضي. (1390). ارزش شناخت آزادي، مجله‌‌ي پگاه حوزه، ش: 129.
مطهري، مرتضي. (1392). خدا در زندگي انسان، تهران: صدرا.
مطهري، مرتضي. (1393) . تعليم و تربيت دراسلام. تهران: صدرا
مطهري، مرتضي. (1395). انسان و سرنوشت، تهران: صدرا
مطهري، مرتضي. (1395). انسان و ايمان، تهران: صدرا
مطهري، مرتضي. (1395). مجموعه‌‌ي گفتارها، تهران: صدرا
ملکي، سکينه.(1394). بررسي مفاهيم انسان‌شناسي: هستي‌شناسي، شناخت‌شناسي و ارزش‌شناسي از ديدگاه شهيد مطهري، پايان‌نامه، دانشگاه پيام نور، مرکز همدان. www.motahari.ir