بررسی نظریه ناظر آرمانی در فرا اخلاق
محورهای موضوعی : اخلاق و تربیت اسلامی
کلید واژه: فرا اخلاق, ناظرآرمانی, برساخت‌گرایی, صفات نااخلاقی, خاص‌گرایی ,
چکیده مقاله :
"نظریه‌‌های ناظر آرمانی تئوری‌هایی فرااخلاقی‌اند‌که با رویکردی معنا شناختی شکل گرفته‌اند. این نظریه‌ها حقائق اخلاقی را اموری کاملا طبیعی و قابل تجربه تلقّی می‌کنند که باید بر اساس پسند/ ناپسند ناظران آرمانی فرضی تحلیل شوند. بر این اساس، مثلاً گزاره‌ی اخلاقی«x خوب است.» را باید معادل و هم معنی «ناظران آرمانی به xتمایل دارند.» دانست که دقیقاً می‌توانند جایگزین هم قرار گیرند. بر مبنای این تحلیل معناشناختی، اولاً دیدگاه‌های ناظران آرمانی، حقائق اخلاقی را می‌سازند و ثانیاً ملاک صدق و کذب قضاوت‌های اخلاقی ما قرار خواهند گرفت. بنابراین براساس این تحلیل، انسان‌ها در هر موقعیت اخلاقی برای دستیابی به داوری صحیح ، باید خود را در یک پروسه‌‌ی تخیّلی قرار دهند و در طی آن بیندیشد که اگر ناظرانی با ویژگی‌هایی ایده آل وجود داشتند، در آن موقعیت به چه چیزی تمایل داشتند و چه چیزی را نمی‌پسندیدند. به همین علّت تئوری پردازان این نظریه تلاش کرده‌اند این ناظران را با صفاتی فرشته‌گونه، شخصیت پردازی کنند؛ تا از این طریق، قضاوت‌های آنان را از خطاهای عادیِ انسانی مصون دارند. اما تاکید این تئوری پردازان براین است که این صفات باید کاملاً نا اخلاقی باشند تا نظریه آنها دوری و خود متناقض نگردد. بنابراین در این نظریه‌ها، اخلاق تنها بر اساس واقعیت‌های نا اخلاقی شکل گرفته و وجود هرگونه اصل و ارزش اخلاقی که این ناظران ملزم باشند بر اساس آن داوری اخلاقی کنند، مورد نفی قرار می‌گیرد. بر این اساس حقائق اخلاقی (خوب/بد و درست/نادرست) از حقائق نا اخلاقیِ صرف استنتاج خواهند شد. ما بر آنیم که در این نوشتار به بررسی و باز خوانی دقیق این نظریه بپردازیم.
"The theories of ideal supervisor are meta-ethics theories which are formed by semantic approaches. These theories consider ethical realities some natural issues and experienceable which should analyzed according to imaginary ideal supervisors. According to this, for example, ethical comment “X is good” should be equal to “ideal supervisors have inclination to X” which can be utilized interchangeably. According to this analysis of semantic, first of all the perspectives of ideal supervisors makes moral realities and secondly, will be benchmark for falsehood and correctness of moral judgments. Therefore, according to this analysis, human in every kind of moral situation for gaining correct judgment, should put themselves in imaginary situation and think if there is ideal supervisors and what didn’t they like and did inclined to. Due to this reason, theorist of this theory are trying personify and characterize these supervisors with angelic features, to avoid their judgment from human mistakes by doing so. The supervisors emphasize that these features should be immoral because of not being contradictory. Therefore, morality is shaped by immoral realities. And any moral value that supervisors should act according to them is denied. On the basis of this, moral realities (good/bad, correct, incorrect) would be separated by immoral realities. We are trying to analyze and review this theory meticulously
"گریلینگ، ای.سی و استرجن، (1380)؛ «معرفت‌شناسی» از مجموعه‌ی فلسفه آکسفورد، ترجمه امیر مازیار، تهران، نشر جهاد.
گنسلر، هری‌جی، (1385)؛ درآمدی جدید به فلسفه اخلاق، ترجمه حمید بحرینی، چاپ سوم، آسمان خیال، تهران.
تالیافرو، چارلز، (1382)؛ فلسفه‌ی دین در قرن بیستم، ترجمه انشاءالله رحمتی، چاپ اول، تهران: دفتر پژوهش و نشر سهروردی.
مگ ناوتن، دیوید، (1383)؛ نگاه اخلاقی درآمدی جدید به فلسفه‌ی اخلاق، ترجمه حسن میانداری، سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت)، تهران.
فرانکنا، ویلیام کِی، (1383)؛ فلسفه اخلاق، ترجمه هادی صادقی، کتاب طـه، چاپ دوم، قم.
دباغ، سروش، (1388)؛ درس‌گفتارهایی در فلسفه‌ی اخلاق، مؤسسه فرهنگی صراط، چاپ اول، تهران.
پالمر، مایکل، (1388)؛ مسائلاخلاقی، ترجمه علی‌رضا آل‌بویه، سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت)، چاپ اول، تهران.
خزاعی، زهرا، (1389)؛ ""عام گرایی وخاص گرایی اخلاقی"" روز جهانی فلسفه.
فنایی، ابوالقاسم، (1384)؛ دین در ترازوی اخلاق،چاپ اول، تهران: موسسه فرهنگی صراط.
Brant, Richard B. 2001. »ideal observer«: in Encyclopedia of Ethics, VOLLI, Rout ledge.
Taliaferro, Charles, 1988, ""Relativizing the Ideal Observer Theory"", Philosophy and Phenomenological Research49, pp.123-38.
Kawall, Jason, 2013, »Ideal Observer Theory« In Hugh Lafollette (ed.) International Encyclopedia of Ethics (Malden, MA: Wiley- Black Well).
Carson, Thomas L.1989. “Could Ideal Observer Disagree?: A replay to Taliaferro ” philosophy and phenomenological Research 50, pp.115-24.
Kawall, Jason.2006, “On the moral Epistemology of Ideal observer theories”, Ethical Absolutism and the Moral practice 9, pp.359-74.
First, Roderick.1952, “Ethical Absolutism and the Ideal observer”, philosophy and phenomenological Research 12, pp.317-45.
Kawall, Jason.2002, “Virtue Theory and Ideal Observers”, Philosophical studies 109, pp. 197-222.
Smith, Michael.2004a. “In Defense of the Moral problem: A reply to Brink, Copp, and Sayre MC cord in Michael Smith (ed.), Ethics and the A priori. Cambridge: Cambridge University press, pp. 259-96