جایگاه تربیت در اندیشه فارابی
محورهای موضوعی : اخلاق و تربیت اسلامی
کلید واژه: تربیت, فارابی, مولفه‌های تربیتی,
چکیده مقاله :
فارابی، پایه‌گذار فلسفه اسلامی است و بررسی جایگاه تربیتی او می‌تواند نقش تعیین کننده‌ای در تبیین اهداف تعلیم و تربیت اسلامی داشته باشد. بر این اساس، در پژوهش حاضر، ابتدا انسان کامل از دیدگاه فارابی و فلسفه‌ي تربیتی، چیستی تربیت، امکان و ضرورت آن، از دیدگاه وی را به صورت مختصر معرفی کرده و در ادامه به تعلیم و تربیت، اهداف تربیتی و مؤلفه‌هاي اصلی نظام تربيتي فارابي اشاره شده است. یافته‌ها نشان داد که اهداف تعلیم و تربیت در نظر فارابی، متأثر از اندیشه فلسفی او در دو بعد فردی و اجتماعی است که نمی‌توان آن‌ها را از یکدیگر تفکیک کرد. بر این اساس، هدف غایی تعلیم و تربیت فارابی، رسیدن انسان به «سعادت»است که مولفه های تربیتی دیگر نیز در رسیدن به این مهم تاثیرگذارند
Farabi is the founder of Islamic philosophy and his educational status can play a decisive role in explaining the goals of Islamic education. Accordingly, in the present study, first, the complete person from Farabi's viewpoint and educational philosophy, the essence of education, its possibility and necessity, from his point of view, is presented briefly, and in the further education and training, educational goals and components of the educational system Farabi has been mentioned. The findings showed that the goals of education in Farabi's view were influenced by his philosophical thought in two dimensions of personal and social that can not be separated from each other. Accordingly, the ultimate goal of Farabi education is to attain human happiness, which other educational components also have in reaching this goal.
ارسطو، اخلاق نیکو ماخوس، 1385، چاپ دوم، ترجمه محمد حسن لطفي تبريزي، تهران، طرح نو.
ارسطو، سیاست، 1364، ترجمه‌ي حمید عنایت، تهران، جیبی.
آل‌یاسین، جعفر، فارابی و نظریه نیکبختی، 1388، کتاب ماه فلسفه، سال سوم، شماره 28، صص61-58.
بدوي، عبدالرحمن، افلاطون فی الاسلام ، 1418، بیروت، دارالاندلس.
پورحسن، قاسم و خامنه‌ای، سید محمد، فارابی و تاسیس فلسفه اسلامی، 1389، مجموعه مقالات منتخب همایش فارابی، تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
پورحسن، قاسم، زندگی نامه و آثار فارابی،1389، مجموعه مقالات منتخب همایش فارابی، تهران، بنیاد حکمت اسلامی صدرا، صص 63-11.
داوری اردکانی، رضا (1382). فارابی فیلسوف فرهنگ، تهران: انتشارات سخن، چاپ چهارم.
داوری اردکانی، رضا (1389). فارابی: فیلسوف فرهنگ، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
داوري اردكاني، رضا، فارابي، 1392، تهران، طرح نو.
دفتر همکاری حوزه و دانشگاه ( 1377). آراء اندیشمندان مسلمان درباره تربیت و مبانی آن، جلد اول، تهران: سمت.
شريف، ميان محمد و ديگران، تاريخ فلسفه در اسلام، ترجمة گروه مترجمان، تهران، مركز نشر دانشگاهي، مجتمع دانشگاهي ادبيات و علوم انساني، 1362.
فاخوری، حنا، جر، خلیل، تاریخ فلسفه در جهان اسلامی، 1393، ترجمه عبدالمحمد آیتی، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
الفارابی، ابونصر (1964). السیاسه المدینه، تحقیق فوزی متری تجار، بیروت: مطبع الکاثو لیکیه.
فارابی، ابونصر ، انديشه‌هاي اهل مدينه فاضله، ترجمه و تحشيه سيدجعفر سجادي، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي، سازمان چاپ و انتشارات، 1379ب
فارابی، ابونصر محمد بن محمد، احصاء العلوم، 1364 ، ترجمه‌ي حسین خدیو جم، تهران :انتشارات علمی و فرهنگی
الفارابی، ابونصر(1991). آراء اهل المدینه الفاضله، احقیق البید نصری نادر، بیروت: دارالمشرق.
فارابی، ابونصر، التنبیه علی سبیل السعاده، حققه و قدم له و علق علیه جعفر آل‌یاسین، 1412، تهران: حکمت.
فارابی، ابونصر، تحصیل السعاده، حققه وقدم له و علق علیه جعفر آل‌یاسین، 1981، بیروت: دارالاندلس.
فارابی، ابونصر، سياست مدنيه ، 1379 الف، ترجمه و تحشيه سيدجعفر سجادي، چ سوم، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي، سازمان چاپ و انتشارات.
فارابی، ابونصر، فصول منتزعه، حققه و قدم له و علق علیه فوزي متري نجار، 1405، ایران، المکتبه الزهراء.
فارابی، ابونصر، کتاب الحروف، به تحقیق ابراهیم شمس الدین، 2006، بیروت: دارالکتب العلمیه.
فارابی، سياست مدنيه، ترجمه و تحشيه فارسي سید جعفر سجادي، انجمن فلسفه‌ی ايران، تهران، 1358
فارابي، ابونصر (1968)، المله و نصوص اخري. (حققها و قدم لها و علق عليها، محسن مهدي). بيروت: دارالمشرق.
فیروزجایی، یارعلی کرد؛ تقی‌زاده طبری، محمدصادق؛ نسبت حکمت و شهروندان مدینه فاضله از دیدگاه افلاطون و فارابی، مجله علوم سیاسی، سال شانزدهم/ شماره شصت و یکم، بهار 1392، صص105-91.
کاردان و پیک سرشت و حسینی و اعرافی و ایرانی (1378). فلسفه تعلیم و تربیت، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، تهران: انتشارات سمت.
کاردان، علی‌محمد، سیر آراي تربیتی در غرب، 1381، تهران، سمت.
کاوندی، سحر (1390). مبانی اندیشه های تربیتی فارابی، معرفت اخلاقی، سال سوم، شمار اول، زمستان 1390، صص64-45.
مهاجرنیا، محسن(1380). فلسفه سیاسی فارابی، قم: بوستان کتاب.
نجاتی، عثمان و عبدالحلیم محمود السید (اشراف و تقدیم)، علم النفس فی التراث الاسلامی،1492، القاهره، دارالسلام.
یوسفیان، سیدجواد، «فارابی»، 1379، علوم اجتماعی 11ـ12 (پاییز و زمستان، 1379).