ریسک و مسائل اخلاقی آن با تاکید بر توجیه و مقبولیت
محورهای موضوعی : اخلاق و تربیت اسلامی
کلید واژه: ریسک, تصمیم, توجیه, مقبولیت ,
چکیده مقاله :
فلاسفه اخلاق برآنند، که زندگی خیر و نیک انسانی سامان یابد، سامان یافتن زندگی انسان از طریق هدایت رفتار و تصمیمات که مجموع زندگی انسان را سامان می دهد، اتفاق می افتد. سود گرایی با معطوف ساختن اندیشه به نتایج فعل ، وظیفه گرا با تاکید بر خود فعل... سعی در هدایت تصمیات انسان دارند، اما همه اینها در شرایط متعین امکان دارد. در شرایطی که انسان به نتایج فعل آگاهی کامل ندارد، و یا به خصوصیات فعل اشراف ندارد، چگونه تصمیم بگیرد. در این شرایط با نوعی ریسک مواجه است . ریسک در لغت خطر و خطرآفرینی است، اما در اصطلاح به "تصمیم در شرایط عدم اطمینان" و " فعلی با پیامدها و صدمات ناخواسته اطلاق می شود. در این شرایط هدایت رفتار مشکل است، زیرا انسان به وضعیتی که فعل در آن قرار می‌گیرد، وقوف کامل نداشته و خصوصیات آن را نمی داند، بنا براین ممکن است که تصمیمات و رفتار انسان خطری را به دیگران "تحمیل" کند. فیلسوفان اخلاق به تصمیم در شرایط ریسک کمتر توجه نموده اند. از این رو تطبیق معیار های اخلاقی در این شرایط بر مصادیقشان مشکل است و تصمیم در شرایط ریسک، مسائل اخلاقی را ایجاد می کند که ضرورت دارد، فلاسفه اخلاق راهکاری برای آن بیابند. مسائلی مانند"امکان توجیه تحمیل ریسک" ، "مقبولیت ریسک". ریسک از مولفه های گوناگون ترکیب شده، مانند؛ حد و مرز ریسک، در معرض ریسک ، تصمیم گیرنده ریسک، سود برنده از ریسک، ... . سخن از توجیه ریسک و مقبولیت ریسک در هر یک از مولفه های مذکور می تواند بررسی شود. یک بررسی جامع، نیاز به شیوه ترکیبی است. که مولفه های اختیار، آگاهی ، انصاف و عدالت سبب عقلانیت ریسک شده و مولفه سودمند بودن،امکان جبران صدمه و خطر احتمالی ، حفظ حقوق اساسی فرد و یا افراد سبب مقبولیت ریسک را شامل می شود.
Philosophers of morality have aim to improve good life of human, and it is possible by guidance of behavior and crucial decisions. Utilitarianism has taken the focus of mind to outcome of doing, responsibility-inclined has emphasis on the doing are trying to control human decisions, but all of these will be possible in defined condition. How human being can make a decision in a condition which human has no awareness to the consequence of doing or to the features of doing. In this situation human is faced risk. Risk means danger and taking danger, but literally means “decision in uncertainty”. In this condition, it is hard to manage behavior because we have no control on situation in which action happens and we don’t know the features of situation. So there is a possibility which human’s decisions and behavior impose danger to others. Philosophers of morality pay less attention to decision making in situation of risk. Then, adjusting criterion of morality to examples would be hard, and decision in situation of risk would lead to moral issues that begs for solutions by Philosophers of morality. Issues like “the possibility of rationalizing of imposing risk”, “acceptability of risk”. Risk is made of different factors: risk boundary, exposition to risk, decision maker of risk, beneficiary of risk, … . risk justification and acceptability can be considered in any above-mentioned factors. A comprehensive analysis needs combinative method. Factors like willingness, awareness, fairness and justice will cause rationality of risk and factors like benefit, possibility of compensation of damage and potential danger, maintaining people basic rule will cause acceptability of risk.
", م., مرتضی, et al. مجموعه آثار.
طباطبایی, م. ح. ترجمه تفسیر المیزان
گنسلر، درآمدی بر فلسفه اخلاق.
مطهری، مرتضی، مجموعه آثار
Asveld, L. and S. Roeser (2009). The ethics of technological risk, Earthscan/James & James.
Christian.Munthe (2011). The Price of Precaution and the Ethics of Risk
Donaldson, T. (2008). ""The Ethics of Risk."" The Ruffin Series in Business Ethics: 109.
Hansson, S. O. (2003). ""Ethical criteria of risk acceptance."" Erkenntnis 59(3): 291.
Hillerbrand, R. S., P.Roeser, S.Peterson, M., Ed. (2011). Handbook of risk theory: epistemology, decision theory, ethics and social implications of risk.
Jeanne X. Kasperson and Roger E. Kasperson, w. c. (2005). Risk Analysis, Corporations and the Globalization of Risk. The Social Contours of Risk:
Earthscan in the UK and USA. Volume II:.
Mele, A. R. and P. Rawling (2004). The Oxford handbook of rationality, Oxford University Press Oxford
.Nozick, R. (1999). ANARCHY, STATE,AND UTOPIA ROBERT NOZICK. Oxford UK 6- Cambridte USA, BLACI<WELL.
Shrader-Frechette, K. S. (1991). Risk and rationality: Philosophical foundations for populist reforms, Univ of California Press.
Timmons, M., J. Greco, and A.R. Mele (2007). Rationality and the good: Critical essays on the ethics and epistemology of Robert Audi Oxford University Press, USA, Oxford University Press, USA
Woodward, J. L. and R. Pitbaldo (2010). LNG risk based safety: modeling and consequence analysis, Wiley-AIChE.