روش های تربیت اخلاقی در سیره رضوی(ع)
محورهای موضوعی : اخلاق و تربیت اسلامی
کلید واژه: تربیت اخلاقی, روش تربیت, تربیت رضوی, امام رضا(ع) ,
چکیده مقاله :
هدف از نگارش مقاله، بیان دیدگاه امام رضا (ع) در باب روش‌های تربیت اخلاقی می‌باشد. پژوهش حاضر با بهره‌گیری از رویکرد کیفی و با روش تحلیلی- توصیفی به تحلیل روش‌های تربیت پرداخته است. روش های تربیت بدست آمده از آرای ایشان، به قرار ذیل می‌باشد: 1. روش‌های زمینه‌ساز: پرهیز از معاشرت با صاحبان رذائل، ایجاد فضای اخلاقی در جامعه، محبت و احسان، جذبه و آراستگی. 2. روش‌های آگاهی و بصیرت اخلاقی: الف) روش‌های آشنا کردن متربی با آموزه های اخلاقی: آموزش اصول و معیارهای اخلاقی، تبیین موانع رفتارهای اخلاقی و راه‌های غلبه بر آن، بیان عواقب و پیامدهای رفتارهای اخلاقی و ضد اخلاقی، بیان داستان‌های اخلاقی. ب) روش‌های پرورش تفکر اخلاقی: تشویق به تفکر در مسائل اخلاقی ، تشویق به تفکر قبل از اقدام به عمل، بحث و گفتگو در مسائل اخلاقی. 3. روش‌های پرورش گرایش‌ها و عادات مطلوب: میل و رغبت در برابر خوف و ترس، تحریک انگیزه‌های ایمانی، ارائه الگو، توصیه به تحمیل رفتارهای پسندیده بر نفس، امر به فضیلت‌ها و نهی از رذیلت‌ها، نظارت و مراقبت. 4. روش‌های اصلاح رذائل: شناخت روحیه متربی، اغماض و چشم پوشی، برخورد قاطع.
This article aims to express Imam Reza’s (AS) viewpoint on methods of moral education. The present study has dealt with analyzing methods of moral education with a qualitative approach and analytical- descriptive method. Methods of moral education from his sayings are as follows: 1. Ground-making methods: To avoid socializing with those who have moral vices, to create moral atmosphere in society, affection and kindness, charisma and adornment. 2. Methods of awareness and moral insight: a) methods of familiarizing the trainee with ethical teachings: Teaching ethical principles and criteria, articulating obstacles to ethical behavior and ways of overcoming those obstacles, expressing consequences and outcomes of moral and immoral behavior, relating moral stories. B) Methods of nurturing ethical thinking: to encourage individuals to reflect on ethical issues, to encourage reflection before action, the discussion on ethical issues. 3. Methods of fostering desirable tendencies and habits: inclination and willingness against fear and concern, provoking motives of faith, providing model, to recommend the imposition of good behavior to self, practicing true virtues and forbidding vices, monitoring and care. 4. Methods of correcting vices: to recognize the mood of the trainee, to ignore and overlook, decisive encounter
"ابن بابویه، شيخ صدوق(329ق)؛ فقه الرضا (ع)، نسخه خطی، مشهد: سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی.
ابن بابويه، شيخ صدوق(1378)؛ عيون اخبار الرضاعليه السلام، علي اكبر غفاري، چاپ دوم، تهران: انتشارات جهان.
ابن شر آشوب، محمد بن علی(1380)؛ مناقب آل ابیطالب، قم.
القرشي، باقرشريف(1382)؛ پژوهشي دقيق درزندگي علي بن موسي الرضا، صالحي، سيد محمد، تهران: دارالكتب اسلاميه.
باقري، خسرو( 1385 )؛ نگاهی دوباره به تربیت اسلامی، تهران: انتشارات مدرسه.
حرانی، ابومحمد(1389)؛ تحف العقول عن آل الرسول (ص) ، حسن زاده، صادق، قم: نشر آل علی (ع).
داودي، محمد(1387)؛ سیره تربیت پیامبر و اهل بیت، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
دولتي، مهدي(1383)؛ رفتارشناسي از منظر امام رضا عليه السلام، مجله گلستان قرآن، شماره 193، ص 55.
طاهري وحدتي، حسين(1384)؛ نگاهي گذرا به ظرايف اخلاقي درسيره امام رضا(ع)، مجله مشكوة، شماره89، ص64.
طبرسى، ابوالفضل على بن حسن بن فضل(1385)؛ مشكاة الأنوار، نجف اشرف: انتشارات كتابخانه حيدريه.
عطاردی قوچانی، عزیزالله (1406ق)؛ مسند الامام الرضا علیه السلام، مشهد: كنگره جهاني حضرت رضا (ع).
عمادزاده، حسین(1388)؛ مجموعه زندگاني چهارده معصوم، تهران: نشرطلوع .
فضل الله، محمدجواد(1385)؛ تحلیلی از زندگانی امام رضا(ع)، عارف، محمدصادق، مشهد: بنیاد پژوهش های اسلامی.
فتحي محمدآباد، نصرت(1390)، سيري در سيره زندگي وسيره اخلاقي امام رضا(ع)، پایان نامه، مشهد: مدرسه علمیه زهراء اطهر(س).
كليني، محمدبن يعقوب(1365)؛ اصول الكافي، تهران: دار الكتب الإسلامية.
مجلسی، محمد باقر (۱۴۰۴)؛ بحارالانوار، بیروت: انتشارات الوفاء.
محدثي، جواد(1381)؛ برخوردهاي تربيتي امام رضا (ع)، فرهنگ جهاد، شماره 2، سال پنجم، ص 62.
مطهري، مرتضي) ۱۳۸۴(؛ حکمت ها و اندرزها، جلد اول ، تهران : انتشارات صدرا .
نجارزادگان، فتحاله(1388)؛ رهیافتی بر اخلاق و تربیت اسلامی، قم: نشر معارف.
نراقی، مهدي(1370)؛ جامع السعادات، جلال الدین مجتبوي، تهران: نشرحکمت، ج 1.
هوشیار، محمد باقر(1331)؛ اصول آموزش و پرورش، تهران: چاپ سینا.