جایگاه اصل عدالت در نظام اخلاق اجتماعی در قرآن کریم و روایات
محورهای موضوعی : اخلاق و تربیت اسلامیسید مرتضی قاضوی 1 , سیده فاطمه حسینی میرصفی 2 * , محمد مهدی تقدیسی 3
1 - دانشگاه آزاد واحد یادگار حضرت امام (ره)
2 - دانشگاه امام صادق(ع)
3 - دانشگاه امام صادق(ع)
کلید واژه: اخلاق, اخلاق اجتماعی, نظام, عدالت اجتماعی.,
چکیده مقاله :
دین مبین اسلام اخلاق محور است و به اخلاق فردی و اجتماعی توجه ویژه دارد، برای دستیابی به جامعه ای با اخلاق و مطلوب باید اخلاقیات مختلف اجتماعی نظیر اخلاق سیاسی، اخلاق اقتصادی و اخلاق همزیستی را بسان مجموعه‌ای به هم پیوسته و مرتبط بدانیم که از آن به نظام اخلاق اجتماعی یاد می کنیم. از سوی دیگر اصول و اهدافی برای چنین جامعه اخلاقی باید در نظر گرفته شود که با رعایت آنها امکان دستیابی به نظام اخلاق اجتماعی مطلوب اسلام فراهم گردد که از مهمترین این اصول، اصل والای عدالت اجتماعی است که در قرآن کریم هدف رسالت پیامبران الهی و از تأکیدات مهم و اساسی ذکر شده در آیات مختلف قرآن کریم است، در این تحقیق به تبیین جایگاه اصل مهم عدالت در نظام اخلاق اجتماعی و همچنین موانع تحقق آن از دیدگاه آیات و روایات می پردازیم.
The religion of Islam is morally oriented and pays special attention to individual and social ethics. In order to achieve a moral and desirable society, we must consider different social ethics such as political ethics, economic ethics and coexistence ethics as a coherent and related set that We call it the system of social ethics. On the other hand, principles and goals for such a moral society should be considered, by observing them, it will be possible to achieve the desired social moral system of Islam. One of the most important of these principles is the high principle of social justice. The important and basic emphases mentioned in different verses of the Holy Quran, in this research we explain the position of the important principle of justice in the system of social ethics and also the obstacles to its realization from the perspective of verses and hadiths.
قرآن کریم
آشوري، محمد، حقوق بشر و مفاهيم مساوات، انصاف و عدالت ، تهران، انتشارات خسروی، 1383 ه.ش
آقایی، سید مسعود، دین و نظام سازی ( تأملی درمبانی حکومت دینی )، ناشر: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س) ، ۱۳۷۸ ه.ش
ابن فارس، احمد بن فارس، مقاییس اللغة، قم، انتشارات مکتب الإعلام الإسلامي ، ۱۴۰۴ ه.ق
ابن منظور، محمد بن مكرم، لسان العرب، بيروت ، انتشارات دار صادر، ۱۴۱۴ ه.ق
اخوان كاظمي، بهرام ، تقدم بعد توحيدى و اعتقادى الگوى عدالت و پيشرفت، کتاب دومین نشت راهبردی عدالت، دبيرخانه نشست اندیشه های راهبردى، ۱۳۹۰ ه.ش
جعفرى ، تفسير كوثر، قم، موسسه انتشارات هجرت، ۱۳۷۶ ه.ش
حرّ عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعه، قم، موسسه آل البیت، ۱۴۱۴ ه.ق
حق شناس، اخلاق اجتماعی در صحیفه سجادیه، تهران ، انتشارات بخش پژوهش‌های سازمان صدا و سيما، 1389 ه.ش
حکیمی، محمد رضا، گزارشی درباره الحیاه، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، ۱۳۶۹ ه.ش
دیریاز، عسگر، عدالت اقتصادی در کلام و سیره علی (علیه‌السّلام)، مجله حوزه و دانشگاه، ۱۳۸۰ ه.ش
راغب اصفهانی، حسین بن محمد، مترجم: خسروی حسینی، غلامرضا، ترجمه و تحقیق مفردات الفاظ قرآن با تفسیر لغوی و ادبی قرآن، تهران، انتشارات مرتضوی، ۱۳۷۴ ه.ش
سید رضی، محمد بن حسین، نهج البلاغه،ترجمه عبدالمحمد آیتی، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی، 1377 ه.ش
طباطبایی، سید محمدحسين، الميزان في تفسير القرآن، بيروت، مؤسسة الأعلمي للمطبوعات،1390 ه.ق
عشایری، طاها، مکانیسم اجرایی عدالت قضایی در اندیشه امام علی(علیه السلام)، دوفصلنامه حقوق عمومی اسلام، سال اول، شماره ۱، ۱۳۹۵ ه.ش.
علیخانی، علی اکبر، توسعه سیاسی از دیدگاه امام علی علیهالسلام ، تهران، موسسه انتشارات امیرکبیر، ۱۳۸۴ ه.ش
فضل الله، سید محمد حسین، من وحی القرآن، تهران، انتشارت دار محبي الحسين ، 1419 ه.ق
فلاح، محمد جواد،عدالت اجتماعی از دیدگاه قرآن و روایات،فصلنامه مطالعات انقلاب اسلامی، 1386 ه.ش،شماره9
فوزی، یحیی،عدالت در اندیشه سیاسی اسلام: مفهوم شناسی و راهبردها، اندیشه سیاسی در اسلام، پاییز ۱۳۹۳ ه.ش، سال اول، شماره 1
کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، قم، انتشارات دار الحدیث، ۱۴۲۴ ه.ق
مزینانی، محمدصادق، عدالت اجتماعی مانعها و بازدارنده ها، مجله حوزه مرداد و شهریور 1379 ه.ش، شماره ۹9
مصباح یزدی، محمد تقی، اخلاق در قرآن، قم، انتشارات مؤسسه آموزشى و پژوهشى امام خمينى(قدس سره)، 1391 ه.ش
مطهری، مرتضی، عدل الهي، تهران، انتشارات صدرا، ۱۳۹۴ ه.ش
مطهري، مرتضی، مجموعه آثار ، تهران، انتشارات صدرا، ۱۳۹۰ ه.ش
ميرمعزى، سيد حسين، ساز وكار خودكار عدالت اقتصادى، کتاب دومین نشت راهبردی عدالت، دبيرخانه نشست اندیشه های راهبردى، ۱۳۹۰ ه.ش.
ندایی، هاشم، بررسی معنا و مفهوم عدالت با تأکید برعدالت اجتماعی، فصلنامه مصباح، سال نهم، 1379 ه.ش شماره 34.
205 |
نوع مقاله: پژوهشی
صفحات 218 – 205
جایگاه اصل عدالت در نظام اخلاق اجتماعی
در قرآن کریم و روایات
سید مرتضی قاضوی 1
سیده فاطمه حسینی میر صفی 2
محمد مهدی تقدیسی 3
چکیده
دین مبین اسلام اخلاق محور است و به اخلاق فردی و اجتماعی توجه ویژه دارد، برای دستیابی به جامعه ای با اخلاق و مطلوب باید اخلاقیات مختلف اجتماعی نظیر اخلاق سیاسی، اخلاق اقتصادی و اخلاق همزیستی را بسان مجموعه‌ای به هم پیوسته و مرتبط بدانیم که از آن به نظام اخلاق اجتماعی یاد می کنیم. از سوی دیگر اصول و اهدافی برای چنین جامعه اخلاقی باید در نظر گرفته شود که با رعایت آنها امکان دستیابی به نظام اخلاق اجتماعی مطلوب اسلام فراهم گردد که از مهمترین این اصول، اصل والای عدالت اجتماعی است که در قرآن کریم هدف رسالت پیامبران الهی و از تأکیدات مهم و اساسی ذکر شده در آیات مختلف قرآن کریم است، در این تحقیق به تبیین جایگاه اصل مهم عدالت در نظام اخلاق اجتماعی و همچنین موانع تحقق آن از دیدگاه آیات و روایات می پردازیم.
واژگان کلیدی
اخلاق، اخلاق اجتماعی، نظام، عدالت اجتماعی.
[1] . دانشجوی دکتری گروه علوم قرآن و حدیث، واحد یادگار امام خمینی(ره) شهرری، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران. Email: m.ghazavi14@gmail.com
[2] . استادیار گروه علوم قرآن و حدیث، واحد یادگار امام خمینی(ره) شهرری، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران. (نویسنده مسئول) Email: mirsafi@yahoo.com
[3] . استادیار گروه علوم قرآن و حدیث، واحد یادگار امام خمینی(ره) شهرری، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
Email: mm.taghdisi@gmail.com
تاریخ دریافت: 25/1/1400 پذیرش نهایی: 17/4/1400