خشیت الهی: ملاک علم، عالم و دانشگاه اخلاق‌مدار
محورهای موضوعی : اخلاق و تربیت اسلامی
1 - دانشگاه تهران
کلید واژه: خشیت, معرفت علمی, اخلاق, آموزش عالی, دانشگاه,
چکیده مقاله :
این مقاله بر خشیت الهی متمرکز است و آن را به عنوان کلید اصلی و ملاک حقیقی و بنیادین علم، عالم و دانشگاه اخلاق‌مدار، هدفگذاری می‌کند. بر این اساس، شناسایی پژوهش‌های کلیدی مرتبط جهت فراهم سازی مبانی نظری با نقطه نظر تحلیل محتوا، سنتز و تفسیر، هدفگذاری شده است. به واسطه پایگاه‌های معتبر در دسترس، مقالات معتبر با محوریت خشیت الهی به واسطه رویکرد گلوله برفی یا زنجیری، مورد جستجو و شناسایی قرار گرفتهاند. خشیت الهی یا خداباوری و خداترسی، مفهومی بنیادین و راهگشا در سیر و سلوک و بندگی مبنی بر تسلیم، تعظیم و تکریم منسوب به عظمت و مهابت خداوند متعال و هم‌چنین خودباختگی، افتادگی و فروتنی منتج از علم و معرفت حقیقی و راستین است. مراد از عامل تحقق بخش خشیت، معرفت علمی متبلور در باور و عمل است که تلقی از آن، علم اخلاق‌مدار و عالم به آن، عالم اخلاق‌مدار به عنوان پیش‌نیاز دانشگاه اخلاق‌مدار است که با مختصات و ویژگی‌هایی که دارند، بینشی وسیع را عرضه داشته و در خدمت سعادت بشریت خواهند بود. این چنین، علم، عالم و دانشگاه اخلاق‌مدار، خشیت آفرین، تزکیه کننده، هدایت آفرین، مسئولیت‌پذیر، عمل‌گرا، پاسخگو، جامع‌نگر، تخصصی، نافع، فرازمان، فرامکان، یقینی و اصیل و در یکپارچگی با ایمان به مفهوم درک معنای جهان خواهند بود.
This article focuses on the awe of God and targets it as the main key and valid and fundamental criterion of ethical science, scientist, and university. Therefore, identifying related critical research was aimed to provide theoretical foundations with content analysis, synthesis, and interpretation. Through the available reliable databases, valuable articles focusing on the awe of God have been searched and identified through the snowball/chain approach. The awe of God or God-belief and God-respect as a fundamental and crucial concept is submitting, bowing, and reverencing attributed to the greatness of God, as well as self-effacement, humility, and modesty resulting from the right and true knowledge. The factor of realization of the awe of God is wisdom in belief and action, which is assumed as ethical science and a prerequisite for the ethical scientist and university that, with their coordinates and characteristics, offer a broad vision and will serve the happiness of humanity. Thus, the ethical science, scientist, and university will be awe-inspiring, cultivating, guiding, responsible, pragmatic, responsive, holistic, specialized, beneficial, transcendental, confident, original, and integrated with the faith as understanding the meaning of the world.
آرام، محمدرضا. (1390). معناشناسی خشیت در قرآن کریم. پژوهش‌های اعتقادی کلامی (علوم اسلامی) 5(21): 35-51.
آریان. حسین. (1386). خشیت و خوف از دیدگاه قرآن و عرفان. عرفان اسلامی 4(14): 216-193.
الهی قمشه‌ای، مهدی. (1387). ترجمه قرآن کریم. تهران: صانعی.
باباپور، زهرا، صرفی، محمدرضا، و شریف‌پور، عنایت‌الله. (1400). جایگاه علم، عمل و ایمان در مثنوی معنوی مولوی. پژوهش‌های اخلاقی 12(2): 102-85.
بادپا، عبیدالله. (1394). خوف و خشیت الهی؛ پلکان ترقی معنوی. ندای اسلام 16(4-3): 29-27.
باقریان فر، مصطفی. (1398). کاربرد مولفه‌های اخلاق حرفه‌ای آموزش در اعضای هیات علمی. اخلاق در علوم و فناوری ۱۴(۴): 130-121.
بیات، محمد حسین، و راستایی، حامده. (1394). سریان علم در موجودات از منظر قرآن مجید و تجلی آن در اندیشة ملاصدرا. سراج منیر 6(20): 27-7.
پسندیده، عباس. (1399). الگوی نظری عبرت‌پذیری در قرآن کریم. اخلاق وحیانی 10(2): 65-35.
جوادی آملی، عبدالله. (1369). مقام خشیت الهی. پاسدار اسلام 110: 14-12.
چیت ساز، احسان، لطفی، مصطفی، و محمدی الیاسی، قنبر. (1398). تاثیر قوانین بر میزان اخلاق‌مداری در دانشگاه. دومین همایش ملی دانشگاه اخلاق‌مدار، تهران.
دهخدا. علی اکبر. (1388). لغتنامه دهخدا. تهران: دانشگاه تهران.
رجبی، ابوذر، و کربلائی پازوکی، علی. (1401). تاثیر ساحت‌های اخلاقی بر معرفت از منظر قرآن با تاکید بر دیدگاه علامه طباطبایی (ره). پژوهش‌های اخلاقی 12(3): 102-85.
رستمی نسب، عباسعلی، یاری دهنوی، مراد، و پورحیدری، عارفه. (1400). بررسی آثار تربیتی «خوف و رجا» از دیدگاه اسلام با تأکید بر قرآن کریم. فصلنامه پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی 29(52): 35-75.
رضایی اصفهانی، محمدعلی. (1393). علم پیشرفته از منظر قرآن و سنت. قرآن و علم 8(15): 128-95.
رضایی اصفهانی، محمدعلی، و امینی، فائزه. (1394). خشیت از پروردگار و ارتباط آن با درک قرآن. مطالعات تفسیری 6(24): 68-55.
سرسنگی، مجید. (1398). تبیین اخلاق حرفه ای در آموزش عالی و راهکارهای تحقق دانشگاه اخلاق‌مدار. دومین همایش ملی دانشگاه اخلاق‌مدار، تهران.
سلحشور، علی. (1397). نقد تطبیقی مفهوم خشیت در آیه 80 سوره کهف بر اساس ترجمه‌های فارسی و انگلیسی و آثار فقهی آن. مطالعات فقه و اصول 1(1): 89-71.
سلکی چشمه سلطانی، فاطمه، و جعفری، علی. (1398). مطالعه ای بر مولفه‌های اخلاق در دانشگاه. دومین همایش ملی دانشگاه اخلاق‌مدار، تهران.
شفیعی، عباس. (1395). تبیین عاطفه توحیدی در رهبری اسلامی و اعتبار سنجی آن. مطالعات علوم اجتماعی 2(3): 71-57.
شکوهی‌تبار، محمود، و سلیمی، علی. (1399). بررسی تفسیری سازوکارهای درونی تاثیر نظارت خدای متعال در پیشگیری از کجروی. مطالعات تفسیری 11(44): 104-81.
طالبی، فهیمه، جاهد، حسینعلی، و ساری خانی، ناهید. (1399). طراحی الگوی ارتقاء کیفیت پژوهش در نظام آموزش عالی ایران. پژوهش‌های اخلاقی 11(2): 158-145.
طباطبایی، سید محمد حسین. (1360). تفسیر المیزان. جلد 17. قم: بنياد علمي و فرهنگي علامه طباطبايي.
طیّب حسینی، سید محمود. (1392). پژوهشی در معنای واژه قرآنی «خشیت» و تفاوت آن با «خوف». کتاب قیّم 3(8): 26-7.
علی حکیم، کبری. (1397). راز خشیت الهی: بر اساس تفسیر سوره مبارکه طه. قم: چاپکو.
عمید، حسن. (1390). فرهنگ فارسی عمید. تهران: امیرکبیر.
گل محمدی، جعفر، و تقی زاده، سعیده. (1399). بررسی اخلاق حرفه ای در نظام آموزشی و پژوهشی دانشگاه علامه طباطبایی. سومین همایش ملی دانشگاه اخلاق‌مدار، تهران.
محمدی، بازمحمد. (1398). بررسی نقش تقوا در ارتقای سرمایه انسانی. معارف اسلامی و مدیریت 5(10): 58-31.
مشایخ، فرحناز، کریمی، فریبا، و شاه طالبی، بدری. (1398). آسیب‌شناسی اخلاق حرفه‌ای اعضا هیات علمی. پژوهش‌های اخلاقی 9(3): 258-237.
مصباح یزدی، محمدتقی. (1389). ترس از خدا و نقش سازنده آن در زندگی. معرفت 19(154): 14-5.
مصباح یزدی، محمدتقی. (1391). پیشگامان مسیر قرب الهی. معرفت 21(172): 10-5.
منصوری آلهاشم، سمانه، محرمی، رامین، و اسداللهی، خدابخش. (1397). بررسی خوف و رجا از دیدگاه عرفانی امام محمد غزالی و جلال الدین مولوی. پژوهشنامه ادب غنایی 16(30): 204-187.
نادری، نادر، قربانی‌زاده، وجه‌الله، و امینی، محمد. (1399). مؤلفه‌های اخلاقی- اسلامی برای گذار به دانشگاه نسل سوم. مطالعات معرفتی در دانشگاه اسلامی 24(1): 70-47.
وجدانی، فاطمه. (1395). چارچوب اخلاقی رقابت در محیط‌های علمی- دانشگاهی. مطالعات معرفتی در دانشگاه اسلامی 20(4): 562-543.
5 |
نوع مقاله: پژوهشی
صفحات 16 – 5
خشیت الهی: ملاک علم، عالم و دانشگاه اخلاق‌مدار
پارسا ارباب1
چکیده
این مقاله بر خشیت الهی متمرکز است و آن را به عنوان کلید اصلی و ملاک حقیقی و بنیادین علم، عالم و دانشگاه اخلاق‌مدار، هدفگذاری می‌کند. بر این اساس، شناسایی پژوهش‌های کلیدی مرتبط جهت فراهم سازی مبانی نظری با نقطه نظر تحلیل محتوا، سنتز و تفسیر، هدفگذاری شده است. به واسطه پایگاه‌های معتبر در دسترس، مقالات معتبر با محوریت خشیت الهی به واسطه رویکرد گلوله برفی یا زنجیری، مورد جستجو و شناسایی قرار گرفتهاند. خشیت الهی یا خداباوری و خداترسی، مفهومی بنیادین و راهگشا در سیر و سلوک و بندگی مبنی بر تسلیم، تعظیم و تکریم منسوب به عظمت و مهابت خداوند متعال و هم‌چنین خودباختگی، افتادگی و فروتنی منتج از علم و معرفت حقیقی و راستین است. مراد از عامل تحقق بخش خشیت، معرفت علمی متبلور در باور و عمل است که تلقی از آن، علم اخلاق‌مدار و عالم به آن، عالم اخلاق‌مدار به عنوان پیش‌نیاز دانشگاه اخلاق‌مدار است که با مختصات و ویژگی‌هایی که دارند، بینشی وسیع را عرضه داشته و در خدمت سعادت بشریت خواهند بود. این چنین، علم، عالم و دانشگاه اخلاق‌مدار، خشیت آفرین، تزکیه کننده، هدایت آفرین، مسئولیت‌پذیر، عمل‌گرا، پاسخگو، جامع‌نگر، تخصصی، نافع، فرازمان، فرامکان، یقینی و اصیل و در یکپارچگی با ایمان به مفهوم درک معنای جهان خواهند بود.
واژگان كليدي
خشیت، معرفت علمی، اخلاق، آموزش عالی، دانشگاه.
[1] . استادیار دانشکده شهرسازی، دانشکدگان هنرهای زیبا دانشگاه تهران، تهران، ایران.
Email: parsaarbab@ut.ac.ir
تاریخ دریافت: 27/3/1401 پذیرش نهایی: 29/6/1401