تبیین و نقد پیامدهای تربیتی عرفان‌های اومانیستی با تأکید بر اندیشه وین‌دایر بر اساس معنویت‌گرایی قرآن کریم
محورهای موضوعی : اخلاق و تربیت اسلامی
علیرضا محمودنیا
1
(گروه فلسفه تربیت دانشگاه خوارزمی تهران)
سیاوش مظفری
2
(دانشجوی دکترای تاریخ و فلسفه تعلیم و تربیت . دانشگاه خوارزمی تهران.ایران)
سوسن کشاورز
3
(دانشگاه خوارزمی)
رمضان برخورداری
4
(دانشگاه خوارزمی)
کلید واژه: امام عرفان‌های اومانیستی, پیامدهای تربیتی, معنویت‌گرایی, وین دایر, قران کریم.,
چکیده مقاله :
مقاله حاضر مطالعه‌ای توصیفی است که با هدف تبیین و نقد پیامدهای تربیتی عرفان‌های اومانیستی با تاکید بر اندیشه وین دایر بر اساس معنویت‌گرایی قرآن کریم انجام شده است. در این پژوهش از روش قیاس علمی (اسمتنتاجی) و تطبیق یا هم‌سنجی لنزی و از نقد تطبیقی مبتنی بردیدگاه کری واک استفاده شده است. محقق در این پژوهش در پی پاسخگویی به این پرسش‌هاست که چه نقدی بر پیامدهای تربیتی عرفان‌های اومانیستی از دیدگاه و اندیشه وین دایر بر اساس معنویت‌گرایی قرآن‌کریم وارد است؟ پیامدهای تربیتی عرفان‌های اومانیستی با تأکید بر اندیشۀ وین دایر چیست؟ با نظر به معنویت‌گرایی قرآنی، چه انتقاداتی بر پیامدهای تربیتی عرفان‌های اومانیستی با تاکید بر اندیشه وین دایر وارد است؟ نتایج بیانگر آن است که عرفان‌های اومانیستی با تأمل به جهان یک سویه و یک بعدی که انسان را در مرکز توجهات قرار می‌دهند، از دست‌آوردهای مهم اومانیست‌ها به شمار می‌رود. که البته آموزه‌های اسلامی نیز به کاربست آن در زندگی مسلمانان سفارش نموده است؛ از سویی دیگر در دوران معاصر، درمان معنوی از گرایش‌هایی شد که در قلمرو بهداشت و سلامت روان، توجه بر انگیز شد. اندیشمندانی چون وین دایر با داشتن نگرش مثبت به زندگی و استفاده از جنبه‌ای روحانی بشر، به مقولۀ معنویت اهمیت دو چندان بخشیدند؛ اما از آنجا که دیدگاه «معنویت منهای دین» بر آنان سلطه داشته، در تفسیر معنویت و نتیجه بخش بودن عملی آن به برداشت‌های نادرستی اشاره کرده‌اند. معنویت آن‌گاه اثر بخش و پایدار خواهد بود که از خواستگاه راستین و حقیقی خودگرفته شده باشد؛ هم از منظر تجربی و هم قران کریم در تعالیم خویش تاکید و تصریح نموده است که نمی‌توان نقش مذهب و معنویتِ برخاسته از آن را در بهداشت و بهباشی روحی انسان‌های نادیده انگاشت. از آنجا که سرشت الهی آدمی الهی بوده و روحی خدایی دارد، روانشناسی معنوی در صورتی موفق خواهد بود که به چارچوب‌های لازم در تقویت روحیه انسان که همانا مقوله اخلاق دین محورانه است توجه داشته باشد.
قرآن کریم
نهج البلاغه
مظاهری سیف، حمید رضا (1391). جریان شناسی انتقادی عرفان های نوظهور، ج1، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، معاونت پژوهشی دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم.
شریفی دوست، حمزه (1391). حمزه، کاوشی در معنویت های نوظهور، انتشارات صهبای یقین.
جوارشکیان، عباس (1383). مبانی نظری روش تحقیق در علوم انسانی، مجله علوم انسانی، شماره 13.
توئیچل، پل (1379). تجاربی معنوی از سفر به جهانهای ناشناخته ، انتشارات سی گل.
نیک‌سرشت، پروین و طباطبایی، سیده فاطمه (1396). تحلیل و بررسی پیامدهای اومانیسم از دیدگاه علامه طباطبایی با تکیه بر تفسیر المیزان، فصلنامه مطالعات قرانی، دوره 8، شماره 32.
ابوترابیان، فاطمه (1385). نقد و بررسی اومانیسم از دیدگاه استاد مطهری (ره)، پایان نامه کارشناسی ارشد فلسفه کلام، دانشگاه تهران.
وکیلی، هادی (1384). نقد مبانی اومانیستی حقوق بشر غربی، فصلنامه نقد، شماره 36.
صانع‌پور، مریم (1382). دیدگاه اومانیستی و دین، قبسات، شماره 28
پیروز، غلامرضا (1385). انسان، اومانیسم و عرفان اسلامی، مجله تخصصی زبان و ادبیات علوم انسانی مشهد، دوره 39، شماره 4.
دایر، وین والتر(1386) اعجاز واقعی، محمد رضا آل¬یاسین، تهران: اردبیهشت.
دایر، وین والتر (1393) عرفان داروی دردهای بی درمان، محمدحسن نعیمی، تهران: کتاب آیین.
زرین‌کوب، عبدالحسین ( 1392). آشنایی با نقد ادبی، ناشر: سخن.
دهخدا، علی اکبر (1359). لغت نامه، انتشارات روزنه.
دیوییس ، اشپيل (1378) تمدن مغرب زمين، ترجمه محمدحسين آريا، تهران: اميركبير.
زرين كوب، عبدالحسين (1373). ارزش ميراث صوفيه، امير كبير، تهران، چ 7، ص 13.
مطهری، مرتضی (1376). آشنايي با علوم اسلامي، (كلام، احكام، عرفان، حكمت عملي)، انتشارات صدرا، تهران.
هورن‌بی ، جان (1380)، آموزش و پرورش و روح، به سوی یک نامه درسی معنوی، ترجمه: نادرقلی قورچیان، تهران: فراشناختی اندیشه
صدیقی، فریبرز(1387) «تجربه های معنوی ـ عرفانی از دیدگاه روانشناسی»، مطالعات عرفانی، ش8، کاشان: دانشگاه کاشان.
حرانی، ابومحمد (1367). تفسیر به رای، قم، انتشارات صدرا.
حسین‌پور، رضا (1393). عتباریابی الگوی شایستگی های مشاوران نظام تعلیم و تربیت عمومی، مجله فرهنگی تربیتی زنان و خانواده، دوره 15، شماره 53.
نجات‌بخش، مریم (1389). ماده انگاری فیزیک و فلسفه، حکمت سینوی(مشکوه النور)، ش36 و 37، تهران: دانشگاه امام صادق.
آمدی، ابوالفتح (1366) غررالحکم و در رالکم، قم: مرکز النشرالتابع مکتب الاعالام الاسلامی.
پلانک، ماکس (1392) علم به کجا می رود، احمد آرام، تهران: شرکت سهامی انتشار.
دایر، وین والتر(1387) اعجاز واقعی، محمد رضا آلیاسین، تهران: اردبیهشت.
طباطبائی، علامه محمد حسین(1363) تفسیر المیزان،ج2،6،12،20،19، ترجمه غلامرضا خسروی حسینی، دفتر انتشارات اسلامی (وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم)
کلینی، ابی جعفر محمد، (1364) اصول کافی، سیدجواد مصطفوی، قم: نور.
کلینی، محمد بن یعقوب(1388)، اصول کافی، لطیف و سعید راشدی، قم: انتشارات اجود.
کوئینگ، هارولد (1394) ایمان و سلامت روان: منابع مذهبی جهت شفاجستن، نجف طهماسبی پور و محمد شعبانی، تهران: آوای نور.
C. Luik, “Humanism”, Routledge Encyclopedia of Philosophy, Edward Craig (ed), London: Routledge, 1998, Vol.4, p.528.
209 |
نوع مقاله: پژوهشی
صفحات 230- 209
تبیین و نقد پیامدهای تربیتی عرفان‌های اومانیستی
با تأکید بر اندیشه وین‌دایر بر اساس معنویت‌گرایی قرآن کریم
علیرضا محمودنیا 1
سیاووش مظفری 2
سوسن کشاورز 3
رمضان برخورداری 4
چکیده
مقاله حاضر مطالعه‌ای توصیفی است که با هدف تبیین و نقد پیامدهای تربیتی عرفان‌های اومانیستی با تاکید بر اندیشه وین دایر بر اساس معنویت‌گرایی قرآن کریم انجام شده است. در این پژوهش از روش قیاس علمی (اسمتنتاجی) و تطبیق یا هم‌سنجی لنزی و از نقد تطبیقی مبتنی بردیدگاه کری واک استفاده شده است. محقق در این پژوهش در پی پاسخگویی به این پرسش‌هاست که چه نقدی بر پیامدهای تربیتی عرفان‌های اومانیستی از دیدگاه و اندیشه وین دایر بر اساس معنویت‌گرایی قرآن‌کریم وارد است؟ پیامدهای تربیتی عرفان‌های اومانیستی با تأکید بر اندیشۀ وین دایر چیست؟ با نظر به معنویت‌گرایی قرآنی، چه انتقاداتی بر پیامدهای تربیتی عرفان‌های اومانیستی با تاکید بر اندیشه وین دایر وارد است؟ نتایج بیانگر آن است که عرفان‌های اومانیستی با تأمل به جهان یک سویه و یک بعدی که انسان را در مرکز توجهات قرار می‌دهند، از دست‌آوردهای مهم اومانیست‌ها به شمار می‌رود. که البته آموزه‌های اسلامی نیز به کاربست آن در زندگی مسلمانان سفارش نموده است؛ از سویی دیگر در دوران معاصر، درمان معنوی از گرایش‌هایی شد که در قلمرو بهداشت و سلامت روان، توجه بر انگیز شد. اندیشمندانی چون وین دایر با داشتن نگرش مثبت به زندگی و استفاده از جنبه‌ای روحانی بشر، به مقولۀ معنویت اهمیت دو چندان بخشیدند؛ اما از آنجا که دیدگاه «معنویت منهای دین» بر آنان سلطه داشته، در تفسیر معنویت و نتیجه بخش بودن عملی آن به برداشت‌های نادرستی اشاره کرده‌اند. معنویت آن‌گاه اثر بخش و پایدار خواهد بود که از خواستگاه راستین و حقیقی خودگرفته شده باشد؛ هم از منظر تجربی و هم قران کریم در تعالیم خویش تاکید و تصریح نموده است که نمی‌توان نقش مذهب و معنویتِ برخاسته از آن را در بهداشت و بهباشی روحی انسان‌های نادیده انگاشت. از آنجا که سرشت الهی آدمی الهی بوده و روحی خدایی دارد، روانشناسی معنوی در صورتی موفق خواهد بود که به چارچوب‌های لازم در تقویت روحیه انسان که همانا مقوله اخلاق دین محورانه است توجه داشته باشد.
واژگان کلیدی
امام عرفان‌های اومانیستی، پیامدهای تربیتی، معنویت‌گرایی، وین دایر، قران کریم.
[1] . دانشیار عضو هیئت علمی دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران.
Email: alirezamahmmudnia@yahoo.com
[2] . دانشجوی دکترای تاریخ و فلسفه تعلیم و تربیت، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران. (نویسنده مسئول)
Email: mozaffari1342@gmail.com
[3] . دانشیار، عضو هیات علمی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران.
Email: SS.Keshavarz@yahoo.com
[4] . استادیار، عضو هیات علمی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران.
Email: ramazanbarkhordari@gmail.com
تاریخ دریافت: 16/9/1401 پذیرش نهایی: 14/12/1401