بررسی نظریه های ابزار گرایی و نظریه‌های اخلاقی در حقوق کیفری ایران
محورهای موضوعی : اخلاق و تربیت اسلامی
جلال محمد ملا
1
,
سید مهدی صالحی
2
*
,
رضا نیک خواه سرنقی
3
1 - دانشجوی دکتری، گروه حقوق خصوصي، دانشکده ادبيات وعلوم انساني، دانشگاه اروميه، ارومیه، ایران
2 - استادیار، گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران.
3 - استادیار، گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران
کلید واژه: نظریه‌های اخلاقی, حقوق کیفری, ابزارگرایی, حقوق ایران,
چکیده مقاله :
یکی از مباحث مهم و اساسی در حوزه‌ی حقوق خصوصاً حقوق کیفری بررسی نقش و تأثیر نظریه‌های ابزارگرایی و نظریه‌های اخلاقی می‌باشد. از جمله اینکه ارتباط میان نظریه‌های اخلاقی همچون وظیفه‌گرایی، فضیلت‌گرایی و فایده‌گرایی با اصول و مبانی حقوق کیفری ایران چه می‌باشد؟ تحقیق حاضر نشان می‌دهد که حقوق کیفری ایران، به‌ویژه در مباحث جرم‌انگاری، مسئولیت کیفری و مجازات، به‌شکل گسترده‌ای تحت تأثیر این نظریه‌ها قرار دارد. نتایج تحقیق حاکی از آن است که تلفیق اصول اخلاقی با حقوق کیفری در ایران به یک سیستم حقوقی پیچیده و انعطاف‌پذیر منجر شده است که به‌طور هم‌زمان از رویکردهای متفاوت بهره می‌برد. تحقیق حاضر، به روش توصیفی تحلیلی به مسئله پرداخته و پیشنهاداتی برای بهبود و توسعه نظام حقوقی ایران از طریق به‌کارگیری مؤثرتر نظریه‌های اخلاقی ارائه می‌دهد.
This research examines the role and influence of instrumentalism theories and moral theories in Iranian criminal law. In this research, the relationship between ethical theories such as dutyism, virtueism and utilitarianism with the principles and foundations of Iranian criminal law is analyzed. The current research shows that Iran's criminal law, especially in the topics of criminalization, criminal responsibility and punishment, is widely influenced by these theories. The research results indicate that the integration of moral principles with criminal law in Iran has led to a complex and flexible legal system that uses different approaches at the same time. Also, this research offers suggestions for improving and developing Iran's legal system through more effective application of ethical theories.
قرآن كريم
نهج البلاغه
ابن بابويه قمي، محمد بن علي، (1386ق)، علل شرايع، قم، مكتبه الداوري.
اردبيلي، محمد علي؛ (1383)، حقوق جزاي عمومي، جلد اول، تهران: نشر ميزان، چاپ ششم
آرنت، هانا،(1366)، توتاليتاريسم، ترجمه محسن ثلاثي، تهران: انتشارات جاويدان، چاپ دوم
افراسيابي، محمد اسماعيل، (1374)، حقوق جزاي عمومي، جلد اول، تهران، انتشارات فردوسي
امام خميني(ره)، روح الله،(1378)، صحيفه امام، جلد هفدهم، (فرمان هشت مادهاي درباره حقوق مردم، قانون، قوه قضاييه و لزوم اسلامي شدن روابط و قوانين)، تهران، موسسه تنظيم و نشر آثار امام خميني(ره).
باهري، محمد،(1381)، تقريرات حقوق جزاي عمومي، تهران:انتشارات رهام.
بهرامي احمدي، حميد، (1389)، قواعد فقه، جلد دوم، قاعده لاضرر، تهران، انتشارات دانشگاه امام صادق.
تبيت، مارك،(1384)، فلسفه‌ي حقوق، ترجمه‌ي حسين رضايي خاوري، مشهد، انتشارات دانشگاه علوم انساني رضوي.
جعفري، محمد تقي،(1371)، تحقيق در دو نظام جهاني بشر (از ديدگاه اسلام و غرب)، تهران، دفترخدمات حقوقي بين‌المللي.
حقيقي، محمد علي، (1386)، سازماندهي و اصلاح تشكيلات و روشها، تهران، انتشارات ترمه، چاپ دوم.
دعموش عاملي، علي، دائره المعارف اطلاعات و امنيت در آثار و متون اسلامي، جلد اول، ترجمه‌ي غلامحسين باقري.
راسخ، محمد، (1381)، حق و مصلحت، تهران، انتشارات طرح نو.
ريتزر، جورج،(1381)، نظريه جامعه‌شناسي در دوران معاصر، ترجمه محسن ثلاثي، تهران، انتشارات علمي، چاپ پنجم.
طوسي، أبو جعفر محمد بن الحسن، (1417هـ ق)، تهذيب الاحكام، تهران، دارالكتب الاسلاميه، چاپ چهارم.
علي آبادي، عبدالحسين، (1373)، حقوق جنائي، جلد اول، تهران: انتشارات فردوسي، چاپ سوم.
عميد زنجاني، عباسعلي، (1385)، حقوق اساسي ايران، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
فضائلي، مصطفي، (1389)، دادرسي عادلانه محاكمات كيفري بين المللي، تهران، شهر دانش، چاپ دوم.
فيرحي، داوود، (1386)، نظام سياسي و دولت در اسلام، تهران، سمت، چاپ پنجم.
فصلنامه تحقيقات حقوقي آزاد،(1386)، پيش شماره اول، ،» تعارض و انسداد در سياست جنايي ايران»، نجفي توانا، علي تابستان.
Aeken, Koen Van, (2005), Instrumentalism, In Luc Wintgens, Philippe Thion, Melanie Carly (Eds.), "The Theory and Practice of Legislation: Essays in Legisprudence", Burlington: Ashgate Publishing, Ltd.
Alexander Backlund. (2000), "The definition of system". In: Kybernetes Vol. 29.
Alexander, Larry, (2002), the philosophy of criminal law, in the oxford handbook of jurisprudence & philosophy of law, edited by jules colman & Scott Shapiro, first ed, oxford university press.
White, Rob and paphne Habibis. (2005), Crime and society, oxford university press.
Wolfenden Committee ,Report of the Committee on Homosexual Offences and prosticution.