فسلفه مبانی تعلیم و تربیت اسلامی در اندیشه‌های تربیتی ابن رشد
محورهای موضوعی : اخلاق و تربیت اسلامیموفق حسین محمد 1 , عزیز جوانپور هروی 2 * , داود سیروس 3
1 - دانشجوی دکتری، گروه فلسفه و کلام اسلامی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران
2 - دانشیار، گروه فلسفه و کلام اسلامی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران
3 - استادیار، گروه فلسفه و کلام اسلامی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران
کلید واژه: فلسفه, مبانی, تعلیم و تربیت اسلامی, ابن رشد.,
چکیده مقاله :
هدف پژوهش حاضر، بررسی فلسفه مبانی تعلیم و تربیت اسلامی از دیدگاه ابن رشد می¬باشد. پژوهش به¬لحاظ هدف، کاربردی و به لحاظ ماهیت، کیفی و از نوع توصیفی تحلیلی است. کاوش در ژرفای اندیشه ابن¬رشد حاکی از آنست که به پیروی از روش استقراء و برهان در فهم مسائل حتی در شرع معتقد است و در واقع، آموزش و پذیرش دین با عقل و منطق را هماهنگ می¬داند. وی که در تعلیم و تربیت به پیشینیان بهای خاصی می¬دهد، جهت دوری از خرافات و تبعات آن به تفکر عقلانی و ذهنی تشویق می¬کند. ابن¬رشد تربیت ذوقی، زیبایی¬شناختی و حیاتی شامل هنر، موسیقی و ورزش را به منظور رشد و تهذیب ذوق و حرکت مؤثر، هماهنگ و موزون، ضروری می¬داند. وی خواستار آموزش مسئولانه یعنی تعهد به آزادی و انتخاب است که افراد به سمت مشاغل مناسب هدایت شوند تا آنچه را که شایستگی آن را دارند، انجام دهند، زیرا اعتدال مایه سعادت است. ابن¬رشد همچنین در تعلیم و تربیت و آموزش قایل به مواردی این¬چنین می¬باشد: هوشمندی در تعلیم وتربیت و کسب تجربه، آموزش وجوب گشودگی به دیگران و دوری از گوشه¬گیری، آموزش در فضای شاد و به¬دور از خشونت، آموزش ارتباط با تفاوت¬ها، تربیت دینی و آموزش ارزشها و اخلاق به جوانان، داستانهای واقع¬گرایانه برای توسعه منطق، تعلیم وتربیت افراد با توجه به استعدادهای خود و درنظر گرفتن تفاوتهای فردی در تحصیل، تلقین ارزش¬های زیبایی، تعلیم و تربیت بر اساس دو هدف اساسیِ ایمنی روح و سلامت جسم (نیاز به تربیت بدنی و آموزش موسیقی سالم از سنین پایین).
The purpose of the present study is to investigate the philosophy of Islamic education and training from Ibn Rushd's point of view. In terms of purpose, the research is applied and in terms of nature, it is qualitative and descriptive-analytical. Exploring the depth of Ibn Rushd's thought indicates that he believes in following the method of induction and proof in understanding issues even in Sharia, and in fact, he considers education and acceptance of religion to be compatible with reason and logic. This growth of taste, aesthetic and vital education including art, music and sports is necessary for the growth and refinement of taste and effective, coordinated and balanced movement. He calls for responsible education, which means a commitment to freedom and choice, so that people are guided to the right careers to do what they deserve, because moderation is happiness. Ibn Rashd also emphasizes the following things in education and training: intelligence in education and gaining experience, teaching the necessity of openness to others and avoiding isolation, education in a happy atmosphere and away from violence. Teaching communication with differences, religious education and teaching values and ethics to young people, realistic stories to develop logic, teaching and educating people according to their talents and considering individual differences in education, inculcating the values of beauty, education and Education based on the two basic goals of soul safety and body health (the need for physical education and healthy music education from an early age).
ابن رشد، (1993)، تهافت التهافت، تقديم محمد العريبي، بيروت، دارالفكر اللبناني، 193-229.
ابن رشد، ابوالولید (1973م)، تلخیص کتاب ارسطو طالیس فی الشعر (شرح الوسیط)، پیزا: نشره لزینو.
أبو شوار، إبراهيم، (1996)، الأسس التربوية لعلاقة الحكمة بالشريعة في فلسفة ابن رشد، المجلة العربية للعلوم الإنسانية، عدد 55، ربيع 1996، 158.
بهشتی، سعيد (۱۳۹۰)، کاوشهایی در فلسفه تعلیم و تربیت اسلامی بر مبنای شماری از دیدگاههای معرفت شناختی صدرالمتالهین، فصلنامه علمی - پژوهشی اندیشه نوین دینی، دوره7، شماره 27، 143-164.
پارسا، علیرضا (1395)، واکاوی روش تاویلی ابن رشد، فصلنامه پژوهشهای فلسفی، سال 10، شماره 19، 115-135.
الجابري، محمد عابد، (2011)، بنية العقل العربي، الدار البيضاء، المركز الثقافي العربي، ص531.
خطابی، حمدبن محمد (1956م)، بیان اعجاز القرآن، تحقیق محمد خلف¬الله احمد و محمد زغلول سلام، قاهره: دارالمعارف.
خلیلی، سلیمه؛ افشار، لیلا و عباسی، محمود (۱۳۹۰)، بررسی تعلیم و تربیت اخلاقی از دیدگاه ابن سینا، فصلنامه تاریخ پزشکی، دوره3، شماره 8، 141-172.
رضایی، مهدی (۱۳۹۱)، چیستی¬شناسی روش پژوهش در فلسفه تعلیم و تربیت اسلامی، پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی، سال بیستم، دوره جدید، شماره ۱۵.
الزبير، مهداد، (2012)، البعد التربوي لآراء ابن رشد الفلسفية،http://www.aljabriabed.net/n62_10mahdad.(2).htm
سعادتی، محمدرضا (1394)، فلسفه تعلیم و تربیت از دیدگاه برخی دانشمندان اسلامی، کنفرانس بین المللی روانشناسی و علوم تربیتی، موسسه عالی فنون خوارزمی، شیراز، ایران.
سندس صباح محمود (2015)، العدالة في فكر ابن رشد وتطبيقاتها التربوية، الدرجه ماجستر، جامعة بغداد - كلية التربية ابن رشد للعلوم الانسانية، قسم العلوم التربوية والنفسية.
شحلان أحمد، أبوالوليد بن رشد، (1989)، الفيلسوف المصلح، كلية الآداب، جامعة القاضي عياض، مراكش.
عاطف العراقی، محمد؛ سید حسین سیدی علوی (1392)، پیروزی عقل در اندیشه تربیتی ابن رشد، فصلنامه کیهان اندیشه، شماره 50.
العلوي، جمال¬الدين، (1986)، المتن الرشدي، الرباط، دار توبقال.
العلوي، جمال¬الدين، (2008)، المتن الرشدي، الرباط، دار توبقال.
عماره، محمد، (2005)، المادية والمثالية في فلسفة ابن رشد، القاهرة، دارالمعارف.
عماره، محمد، (2005)، المادية والمثالية في فلسفة ابن رشد، القاهرة، دارالمعارف.
عیاد، شاکري محمد (1976م)، کتابِّ أرسطو طالیس فی الشعر، القااهره: دارالکتاِّب العربی.
لطیفی، علی (1391)، تاملی بر رویکرد و روش فلسفه تعلیم و تربیت اسلامی در کتاب درآمدی بر فلسفه تلیم و تربیت در جمهوری اسلامی، دوفصلنامه تربیت اسلامی، سال7، شماره14.
مثنى، علوان الجشعمي (2021)، لتربية والتعليم عند الجاحظ وأبن رشد، مجله الفتح، مجلد11، العدد 42.
نوریه، هاتی (2015م)، فن الشعر عند ابن رشد بین الترجمه و التاصیل، الجمهوریه الجزائریه: وزاره التعلیم العالی و البحث العلمی، جامعه عبدالحمید بن بادیس-مستغانمه-کلیه الادب و الفنون قسم اللغه العربیه و آادابها.
Abaza, M. (2020). Debates on Islam and Knowledge in Malaysia and Egypt: Shifting Worlds (1 edition). London; New York: Routledge
Abd Al-mohiemen .(2018). Theory of Knowledge between Ibn Rushd and Ibn Arabi. Al-Wafa house for printing and publishing.
Ahmed, F. (2014). Exploring halaqah as research method: a tentative approach to developing Islamic research principles within a critical “indigenous” framework. International Journal of Qualitative Studies in Education, 27(5), 561–583. http://doi.org/10.1080/09518398.2013.805852
Alatas, S. F. (2016). A Khaldunian Exemplar for a Historical Sociology for the South. Current Sociology, 54(3), 397–411. http://doi.org/10.1177/0011392106063189
Al-g'afari, M. I. & Al- Askary, K. S.(2021). Educational thought at the Ibn Rushd and his philosophy between heritage and modernity. Baghdad : Bait Al-Hikmah .
Al-Hawaly, s .(2019). Introduction to the evolution of Western thought and modernity. Manaber AlFeker Institution. Saudia Arabia.
Al-Rsa'I, Mohammed (2018), Knowledge Theory in Ibn Rushd Literature and reflection thereof on its Educational philosophy, International Journal of Progressive Education, Volume 14 Number 1.
Dangor, S. (2015). Islamization of Disciplines: Towards an indigenous educational system. Educational Philosophy and Theory, 37(4), 519–531.
Dwi Septiana Khofida Waty. (2023). Review Of The Psychological Thinking Of Ibn Rusyd. Journal of Social Research. Vol.2, No.8.
Fakhry, M .(2020). Averroes (Ibn Rushd). His Life, Works and Influence. Oneworld Publications, Oxford, 2001 . (ISBN 1 8-51 682694 -ISBN 978-1851682690.).
Günther, S. (2012). Averroes and Thomas Aquinas on Education. – Washington: Georgetown University Press, 2012.
Hillier HC (2021) Ibn Rushd (Averroes) (1126–1198). Internet Encyclopedia of Philosophy. https://iep.utm.edu/ibnrushd/.
Ibn Rushd .(1998). Al-kaashef a'an manahej aladelah fee a'qaed almelah. Abo Alwaleed Ibn Rushd, Investigation by Mustafeh Hanafey .Center for Arab Unity Studies . Beirut / First Printing.
Ismaeel, F. (2019). Al-Manheg Al- Falsafy enda Ibn Rushd . Alhyaa alamah Lgosoor Al- thaqafeh. ISBN 13 9789779200255.
Jennifer, Jenson. (2022). Modern Foundations of Literacy: Ibn Rushd. Cultural Studies of Educational Technology. www.alisonhumphrey.com.
Nejad Mohammad, Vahid; Moradi Bastani, Golchehreh. (2022). The Philosophy of Education for the Future from the Point of View of Thomas De Koninck. Journal of Philosophical Investigations, 16(39): 166-185. DOI: http//doi.org/10.22034/jpiut.2022.52938-3340.
Noaparast, K. B. (2012). Al-Attas Revisited on the Islamic Understanding of Education. Journal of Shi’a Islamic Studies, 5(2), 149–172.
Noor, F. (2017). Reformist Muslim Thinkers in Malaysia. In S. Hunter (Ed.), Reformist Voices of Islam: Mediating Islam and Modernity (pp. 208–226). London and New York: Routledge.
337 |
نوع مقاله: پژوهشی
صفحات 371 - 337
فسلفه مبانی تعلیم و تربیت اسلامی
در اندیشه‌های تربیتی ابن رشد
موفق حسین محمد 1
عزیز جوانپور هروی 2
داود سیروس 3
چکیده
هدف پژوهش حاضر، بررسی فلسفه مبانی تعلیم و تربیت اسلامی از دیدگاه ابن رشد میباشد. پژوهش بهلحاظ هدف، کاربردی و به لحاظ ماهیت، کیفی و از نوع توصیفی تحلیلی است. کاوش در ژرفای اندیشه ابنرشد حاکی از آنست که به پیروی از روش استقراء و برهان در فهم مسائل حتی در شرع معتقد است و در واقع، آموزش و پذیرش دین با عقل و منطق را هماهنگ میداند. وی که در تعلیم و تربیت به پیشینیان بهای خاصی میدهد، جهت دوری از خرافات و تبعات آن به تفکر عقلانی و ذهنی تشویق میکند. ابنرشد تربیت ذوقی، زیباییشناختی و حیاتی شامل هنر، موسیقی و ورزش را به منظور رشد و تهذیب ذوق و حرکت مؤثر، هماهنگ و موزون، ضروری میداند. وی خواستار آموزش مسئولانه یعنی تعهد به آزادی و انتخاب است که افراد به سمت مشاغل مناسب هدایت شوند تا آنچه را که شایستگی آن را دارند، انجام دهند، زیرا اعتدال مایه سعادت است. ابنرشد همچنین در تعلیم و تربیت و آموزش قایل به مواردی اینچنین میباشد: هوشمندی در تعلیم وتربیت و کسب تجربه، آموزش وجوب گشودگی به دیگران و دوری از گوشهگیری، آموزش در فضای شاد و بهدور از خشونت، آموزش ارتباط با تفاوتها، تربیت دینی و آموزش ارزشها و اخلاق به جوانان، داستانهای واقعگرایانه برای توسعه منطق، تعلیم وتربیت افراد با توجه به استعدادهای خود و درنظر گرفتن تفاوتهای فردی در تحصیل، تلقین ارزشهای زیبایی، تعلیم و تربیت بر اساس دو هدف اساسیِ ایمنی روح و سلامت جسم (نیاز به تربیت بدنی و آموزش موسیقی سالم از سنین پایین).
واژگان كليدي
[1] . دانشجوی دکتری، گروه فلسفه و کلام اسلامی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران.
Email: Mofaq974@gmail.com
[2] . دانشیار، گروه فلسفه و کلام اسلامی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران. (نویسنده مسئول)
Email: a.javanpour @iaut.ac.ir
[3] . استادیار، گروه فلسفه و کلام اسلامی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران.
Email: sirous@iaut.ac.ir
تاریخ دریافت: 13/12/1402 پذیرش نهایی: 5/3/1403