خاستگاه امید و نقش آن بر تعالی حیات درون و برون آدمی در کلام امیرالمؤمنین(ع)
محورهای موضوعی : اخلاق و تربیت اسلامیامیرعباس مهدوی فرد 1 * , رضا زمانی 2 , معصومه عزیزی خادم 3
1 - دانشگاه قم
2 - دانشجو
3 - دبیر آموزش و پرورش استان البرز
کلید واژه: امام علی(ع), امیدواری, خودشناسی, افتقار وجودی, رضا.,
چکیده مقاله :
«امید» حالتی درونی است که ارتباط محکمی با چگونگی نگرش آدمی به مبدأ، مقصد، سلوک و مشی گزینشی او در زندگی دنیوی و وصول به سعادت درحیات واپسین دارد، این پژوهش به روش توصیفی-تحلیلی، با بررسی خاستگاه امید و نقش آن در کمال انسان، در پی دست‌یابی به سیر و سلوکی برخاسته از سخنان امیرالمؤمنین علیه السلام است که انسان را به تعالی روح و سعه وجودی رسانده و سبب بهبود سبک زندگی او شود. اگر آدمی با«خودشناسی» و«خود ارزیابی» و «شناخت واقعیت جهان»، از«افتقار وجودی» خویش و سایر مخلوقات آگاه شود، امید خود را تنها در خداوند تعالی محصور نموده و با«حُسن‌ظن» به او در دَهِش هر نعمت یا بازداری از آن، عالی ترین مرحله کمال یعنی مقام«رضا» در وجودش ظهور می‌یابد، و آن گاه که به مقام رضا واصل گردد، در برابر شرایط زیست فردی و اجتماعی از زندگی لذت بخشِ همراه با آرامش بهره مند خواهدبود.
"Hope" is an inner state that has a strong link with how a person views his origin and destination, his behavior, his selective approach in worldly life, and his way of reaching happiness in the last life. This research, through a descriptive-analytical method, pursuits to, based on the words of Amir al-Mu'minin peace be upon him, investigate the origin of hope and its role in human perfection, to find out how to achieve a course which will bring man to exalt his soul and his existential capability; and will cause his lifestyle to improve. If a person becomes aware of his own and other creatures' "existential lack" through "self-knowledge", "self-evaluation", and "recognition of the reality of the world", he will confine his hope only to God Almighty. With a "proper faithfulness" towards Him in every bestowed or denied blessing, the highest stage of perfection, that is the position of "satisfaction" will appear in man's existence. When a person reaches the position of satisfaction, he will enjoy a pleasant life in his both personal and social life conditions.
قرآن مجید
نهج البلاغه
آذرنوش، آذرتاش(1391ش)، فرهنگ معاصر عربی-فارسی، چاپ چهاردهم، تهران، نشر نی.
ابن فارس، احمدبن فارس، معجم مقاییس اللغه(1404ق)، محقق عبدالسلام محمد هارون، چاپ اول، قم، مکتب الاعلام الاسلامی.
ابن منظور، محمد بن مکرم(1414ق)، لسان العرب، چاپ سوم، بیروت، دار صادر.
پارسا، محمد(1392)، روانشناسی انگیزش و هیجان، تهران، چاپ اول، انشارات سخن.
پرچم، اعظم، مریم فاتحی زاده و مریم محققیان(1392)، «ابعاد سه‌گانه نظریه امید اسنایدر و تطبیق آن با دیدگاه قرآن کریم»، دو فصلنامه علمی-پژوهشی تحقیقات علوم قرآن و حدیث دانشگاه الزهرا، ش1(10): 29-1
تمیمی آمدی، عبد الواحد بن محمد(1410ق)، غرر الحکم و درر الکلم، مصحح سید مهدی رجایی، چاپ دوم، قم، دارالکتب الاسلامیه.
تهانوی، محمد علی(1996م)، موسوعه کشاف اصطلاحات الفنون و العلوم، تحقیق علی دحروج، چاپ اول، بیروت، مکتبه لبنان ناشرون.
خوانساری، جمال الدین، (1366)، شرح آقا جمال الدین خوانساری بر غرر الحکم و دررالکلم، دانشگاه تهران.
دهخدا، علی اکبر، (1385)، چاپ اول، تهران، دانشگاه تهران
راغب اصفهانى، حسين (1412ق)، مفردات ألفاظ القرآن، مصحح داوودى، صفوان عدنان، بیروت دمشق، دار القلم الدار الشامیه.
سراج طوسی، عبدالله بن علی بن السراج(1960م)، اللمع با اهتمام دکتر عبدالحلیم محمود، بغداد، چاپخانه مثنی.
سیف، علی اکبر(1397)، روانشناسی پرورشی نوین، چاپ شصت و ششم، تهران، نشر دوران.
شجاعی، محمد صادق و مجتبی حیدری(1389)، نظریه‌های انسان سالم با نگرش به منابع اسلامی، قم، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره).
طباطبایی، سید محمد حسین (1417)، تفسیر المیزان ، چاپ پنجم، قم، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسين حوزه علميه قم.
طوسی، محمد بن الحسن(1411ق)، مصباح المجتهد و سلاح المتعبد، چاپ اول، بیروت، مؤسسه فقه الشیعه.
عطاءالله، عطاردی(1386ش)، مسند الامام علی علیه السلام(27جلدی)، چاپ اول، تهران، ناشر عطارد.
عمید، حسن(1387)، فرهنگ فارسی عمید، چاپ بیست و نهم، تهران، امیر کبیر.
فیض کاشانی،ملا محسن؛(1382)، راه نجات(ترجمه کتاب منهاج النجات)،رضا رجب زاده، چاپ نهم ،تهران،پیام آزادی
کاشانی، عبدالرزاق، (1385)، شرح منازل السائرین، تحقیق و تعلیق محسن بیدار فر، چاپ سوم، قم، انتشارات بیدار.
کاشانی، عزّالدین محمود، (1367)، مصباح الهدایة و مفتاح الکفایة، تصحیح جلال الدین همایی،چاپ سوم ، تهران، نشر هما.
کلینی، محمد بن یعقوب، (۱۴۰۳ ق)، الاصول من الکافی، چاپ سوم، بیروت، دار الاضواء
لاهیجی، شمس الدین محمد (1371)، مفاتیح الاعجاز فی شرح گلشن راز، مقدمه و تصحیح محمد رضا برزگر خالقی و عفت کرباسی، چاپ اول، تهران، زوّار.
لیثی واسطی، علی بن محمد(1376ش)، عیون الحکم و المواعظ، تصحیح حسین حسنی بیرجندی، چاپ اول، قم، دار الحدیث.
مجلسی، محمدباقر، ، (1403ق)، بحارالانوار، چاپ سوم، بیروت، دارالاحیاء الترات.
مصطفوى، حسن، (1360)، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
موسوی خمینی، روح الله، (1380 )، شرح حدیث جنود عقل و جهل، چاپ پنجم، تهران، مؤسسه نشر و تنظیم آثار امام خمینی(ره).
مولوی، جلال الدین محمد بلخی(1362ش)، مثنوی معنوی، تصحیح رینولد الّین نیکلسون، چاپ نهم، تهران، امیر کبیر.
ــــــــ، ـــــــــــــــ، (1376ش)، کلیات شمس تبریزی، شرح بدیع الزمان فروزانفر، چاپ چهاردهم، تهران، امیر کبیر.
موکیلی، آلکس و روبرت دانترز(1384 ش)، انگیزش و هیجان، ترجمه حمزه گنجی و علی پیکانی، چاپ اول، تهران، نشر ساوالان.
نراقی، ملا احمد؛ (1386 )، معراج السعاده، چاپ اول، قم، انتشارات زهیر.
نوری طبرسی، میرزاحسین، (1408ق)، مستدرک الوسایل و مستنبط المسائل، چاپ اول، بیروت ـ لبنان، مؤسسة آل البیت علیهم‌السلام لإحیاء التراث.