بررسی کارکرد لایه واژگانی در نهج الفصاحه برپایه سبک شناسی لایه‌ای
محورهای موضوعی : اخلاق و تربیت اسلامیعلیرضا جمالی 1 , زهرا خسروی ومکانی 2 * , محسن پیشوایی علوی 3
1 - دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات عربی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
2 - دانشیار گروه زبان وادبیات عربی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
3 - دانشیار گروه زبان و ادبیات عربی، دانشکده زبان و ادبیات، دانشگاه کردستان، سنندج، ایران
کلید واژه: سبک‌شناسی, لایه واژگانی, زیبایی شناسی, حدیث و خطبه, نهج الفصاحه,
چکیده مقاله :
سبک شناسی لایه ای تحلیل و تفسیر باریک بینانه ای از متون را در اختیار می نهد. در میان لایه های چندگانه یک متن، لایه واژگانی کاربردی ترین لایه ای است که سبک و به تبع آن معنای مورد نظر گوینده یا نویسنده را باز تاب می دهد. پژوهش حاضر با روش توصیفی تحلیلی و آماری سبک شناسی لایه ایی احادیث و خطبه های پیامبر(ص) درنهج الفصاحه را واکاوی و زیبایی¬ جنبه های زبانی آن را بیان نموده است. نتایج نشان می‌دهد که کارکرد واژه‌ها در کلام و سیاق حاکم بر احادیث و خطبه ها معانی مورد نظر پیامبر(ص) را به خوبی افاده نموده اند، طوری که واژه یا سیاق دیگر نمی تواند آن معانی را با همان کیفیت بیان کند. بسامد واژه ها در مجموع انتزاعی ولی درصد آن در دو مقوله مذکور متفاوت است، در احادیث 37/65 و در خطبه‌ها 51/67. این نسبت بیانگر ذهنی بودن سبک حاکم بر احادیث و خطبه هاست. در احادیث ارجاع ضمنی و در خطبه‌ها ارجاع صریح بیشتر است و همین جنبه ادبی احادیث را نسبت به خطبه ها بیشتر کرده است. نیز بسامد بالای واژگان بی نشان سبک این دو را رسمی نموده و جنبه های اعتقادی، تربیتی و اخلاقی محتوا را بر جسته و تأثیر‌گذاری کلام را به کمال رسانده است.
Layered stylistics provides a detailed analysis and interpretation of texts. Among the multiple layers of a text, the lexical layer is the most useful layer that reflects the style and consequently the intended meaning of the speaker or author. The present research has analyzed the hadiths and the sermons of the Prophet (PBUH) in Nahj al-Fasaha using descriptive, analytical and statistical method of layered stylistics and has demonstrated the beauty of the its linguistic aspects. The results show that the function of the words in the discourse and the context governing the hadiths and sermons have expressed the meanings intended by the Prophet (PBUH) so well that no other word or context can express them with the same quality. The frequency of words is abstract in total, but its percentage is different in the two mentioned categories, in hadiths 65.37 and in sermons 67.51. This ratio shows the subjectivity of the ruling style of hadiths and sermons. There are more implicit references in hadiths and explicit references in sermons, and this has made the literary aspect of the hadiths more outstanding than the sermons. Also, the high frequency of the unmarked words has made the style of these two formal and has highlighted the religious, educational and moral aspects of the content and has perfected the impact of the words.
ابوحاقه، احمد،( 1996 )، البلاغۀ و التحلیل الادبی، ط2، بیروت: دارالعلم للملایین.
ابوالعدوس، یوسف،(2010)، التشبیه والإستعاره منظور مستأنف، ط2، عمان: دار المسیرة للنشر و التوزیع.
امینی، محمدرضا، (1388)، « آستانه انتخاب مفهومی ضروری در بررسی تحولات ادبی و سبک شناسی»، مجله شعرپژوهی، شماره 2.
پاینده، ابوالقاسم ،(1385)، نهج الفصاحه، تصحیح و تنظیم عبدالرسول پیمانی / محمد امین شریعتی، چاپ سوم، اصفهان: انتشارات خاتم الانبیاء.
پورنامداریان، تقی،(1381)، سفر در مه، تأملی در شعر احمد شاملو، چ1، تهران: نگاه.
سجودی، فرزان،(1387)، نشانه شناسی کاربردی(ویراست دوم)، تهران: نشر علم.
درپر، مریم (1396)، « سبک شناسی لایه ای: توصیف و تبیین بافت مند سبک نامه شمارۀ 1 غزالی در دو لایه واژگان و بلاغت»، مجلة ادب پژوهی، ش 27.
ضیف، شوقی ،(1376)، پژوهش ادبی ،ترجمه عبدلله شریفی خجسته، چاپ 1، تهران: علمی و فرهنگی.
طوسی، محمدحسن (نصیر الدین طوسی)،( 1326)، اساس الاقتباس: مصحح مدرس رضوی، ج1، چاپ 1، تهران: دانشگاه تهران.
علی پور، مصطفی،(1387)، ساختار شعر معاصر امروز، چاپ3، تهران: فردوس.
فتوحی، محمود،(1395)، سبک‌شناسی نظریه¬ها، رویکردها و روش¬ها، چاپ 3، تهران: سخن.
فضل، صلاح، (1998 )، علم الأسلوب، مبادئه و اجرائاته، ط 1، قاهره: دار الشروق.
گیرو، پی یر،(1383)، نشانه شناسی، ترجمه محمد نبوی، تهران: آگاه، چاپ دوم.
لوریا، الکساندر رومانویچ،(1368)، زبان شناخت: ترجمه حبیب الله قاسم زاده، چاپ اول، ارومیه: انزلی.
چندلر، دانیل،(1400)، مبانی نشانه شناسی، ترجمه مهدی پارسا، زیر نظر فرزان سجودی، چاپ هفتم ،تهران: انتشارات سوره مهر.
مختاری، محمد،(1375)، از پوشیده گوئی تا روشن گوئی، تهران: فرهنگ توسعه.
مطلوب، احمد،(2002)، فی المصطلح النقدی، ط1، بغداد: منشورات المجمع العلمی.
یارمحمدی، لطف الله،(1383)، گفتمان شناسی رایج و انتقادی، چاپ 1، تهران: هرمس.
Abu Haqa, Ahmad, (1996), Al-Balaghah and Literary Analysis, Vol. 2: Beirut, Dar al-Alam Lamlayin.
Abul Adous, Yusuf, (2010), Al-Tashbiyyah and Metaphor of Manzoor Mustanf, Volume 2, Amman: Dar
Amini, Mohammadreza, (2008), "The threshold of essential conceptual selection in the study of literary and stylistic developments", Poetry Research Magazine, No. 2.Al-Masira for Publishing and Al-Tawzi’ah.
Payandeh, Abulqasem, (2006), Nahj al-Fasaha, edited and edited by Abdul Rasul Peymani / Mohammad Amin Shariati, third edition, Isfahan: Khatam al-Anbia Publications.
Pournamdarian, Taghi, (2001), Travel in the fog, a reflection on Ahmad Shamlou's poetry, Ch. 1: Tehran: Negah.
Sojodi, Farzan (1997). Applied semiotics (second edition). Tehran: Science.
Draper, Maryam (2013), "Layered stylistics: descriptive and contextual explanation of the style of Ghazali's letter No. 1 in two layers of vocabulary and rhetoric", Journal of Literary Studies, Vol. 27.
Zaif, Shoghi, (1997), literary research, translated by Abdullah Sharifi Khojaste, 1st edition: Tehran, scientific and cultural.
Tousi, Mohammad Hasan (Nasir al-Din Tousi), (1947), based on the quotation: Modares Razavi's revision, vol. 1, 1st edition: Tehran, University of Tehran.
Alipour, Mustafa, (2007), The structure of contemporary poetry today, 3rd edition: Tehran, Ferdous.
Fatuhi, Mahmoud, (2015), Stylistics, theories, approaches and methods, 3rd edition, Tehran: Sokhn.
Fazl, Salah (1998) ʿAlam al-Ṭisīl, Principles and Practices, Vol. 1, Cairo, Dar al-Sharooq.
Girou, P. Piro, (2013), Semiotics, translated by Mohammad Naboi, Tehran: Agha, second edition.
Luria, Alexander, (1989), the language of knowledge: translated by Habibullah Ghasemzadeh, first edition: Urmia, Anzali.
Chandler, Daniel (2021), Basics of Semiotics, translated by Mehdi Parsa, under the supervision of Farzan Sojodi, Tehran: Surah Mehr Publications. The seventh edition.
Mokhtari, Mohammad, (1996), from covertness to clearness, Tehran: Farhang Towseh.
Matloob, Ahmad, (2002), Fi al-Mustaleh al-Samatami, Vol. 1: Baghdad, Al-Majma Al-Elami Manifesto,
Yarmohammadi, Lotfollah, (2004), popular and critical discourse studies, 1st edition, Tehran: Hermes.
Traugott, E. and R. Dasher. 2002. Regularity in semantic change, Cambridge: Cambridge University press.
Greenberg, J. H. (1978), “Generalizations About Numeral Systems” In J. H..
Traugott, E. and R. Dasher. 2002. Regularity in semantic change, Cambridge: University press
Greenberg, J. H. (1978), “Generalizations About Numeral Systems” In J. H..20
197 |
نوع مقاله: پژوهشی
صفحات 214 - 197
بررسی کارکرد لایه واژگانی در نهج الفصاحه
برپایه سبک شناسی لایه‌ای
علیرضا جمالی 1
زهرا خسروی ومکانی 2
محسن پیشوایی علوی 3
چکیده
سبک شناسی لایه ای تحلیل و تفسیر باریک بینانه ای از متون را در اختیار می نهد. در میان لایه های چندگانه یک متن، لایه واژگانی کاربردی ترین لایه ای است که سبک و به تبع آن معنای مورد نظر گوینده یا نویسنده را باز تاب می دهد. پژوهش حاضر با روش توصیفی تحلیلی و آماری سبک شناسی لایه ایی احادیث و خطبه های پیامبر(ص) درنهج الفصاحه را واکاوی و زیبایی جنبه های زبانی آن را بیان نموده است. نتایج نشان می‌دهد که کارکرد واژه‌ها در کلام و سیاق حاکم بر احادیث و خطبه ها معانی مورد نظر پیامبر(ص) را به خوبی افاده نموده اند، طوری که واژه یا سیاق دیگر نمی تواند آن معانی را با همان کیفیت بیان کند. بسامد واژه ها در مجموع انتزاعی ولی درصد آن در دو مقوله مذکور متفاوت است، در احادیث 37/65 و در خطبه‌ها 51/67. این نسبت بیانگر ذهنی بودن سبک حاکم بر احادیث و خطبه هاست. در احادیث ارجاع ضمنی و در خطبه‌ها ارجاع صریح بیشتر است و همین جنبه ادبی احادیث را نسبت به خطبه ها بیشتر کرده است. نیز بسامد بالای واژگان بی نشان سبک این دو را رسمی نموده و جنبه های اعتقادی، تربیتی و اخلاقی محتوا را بر جسته و تأثیر‌گذاری کلام را به کمال رسانده است.
واژگان كليدي
سبک‌شناسی، لایه واژگانی، زیبایی شناسی، حدیث و خطبه، نهج الفصاحه.
[1] . دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات عربی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
Email: alirezajamali731@yahoo.com
[2] . دانشیار گروه زبان وادبیات عربی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران. (نویسنده مسئول)
Email: Khosravivamakani@gmail.com
[3] . دانشیار گروه زبان و ادبیات عربی، دانشکده زبان و ادبیات، دانشگاه کردستان، سنندج، ایران.
Email: M.pishvaii@uok.ac.ir
تاریخ دریافت: 7/6/1402 پذیرش نهایی: 5/9/1402