Components of power in The Abbasi's caliphate and its consequences
Subject Areas : Challenge of Ethics
Rasool
Akhgar
1
Jalil
Pourhassan Darabi
2
Abbas
Ashouri Nejad
3
Keywords: Abbasi’s Caliphate , Power structure , Al Buwayhid , Political, Social and cultural changes, Seljuk.,
Abstract :
This article is dedicated to studying about components of power in The Abbasi's caliphate and Also the outcome and the effect of these components on their strengths and weaknesses. It is also about their political and social developments. Right after Abbasi's caliphate started in year 132 hijri and the arrival of new ethnic elements in political, social and official organization, and also expanding the territory of the caliphate, fundamental changes and transformations which were mostly caused by the influence of different ethnicities and cultures, started to happen is political, social , intellectual and cultural aspects. One of these changes was the transformation of the Abbasi's power structure which started to make their territory unstable unlike the previous ones. Adoption of orientalists policy by the Abbasi's which was joined by the influence of new ethnic elements and social classes and also the formation of issues like the establish of Al-buway and Seljuk government and cultural developments and the influence of cultural resources and center and new ideas and also Abbasi's using religious tools such as attribution to prophet, benefiting from mahdism thinking, claiming the divine caliph and the divine legitimacy of the government and the caliphate to gain legitimacy and on the other hand, accepting the emirate of domination in times of weakness, all made the path for the fundamental changes in various aspects of the Abbasi's Caliphate such as the structure of political power. As a result of these changes and also the effect of these components, The Abbasi's ruled for more than five centuries and on the other hand, due to the sharing and participation of new ethnic elements in power, the path to form powerful shia and sunni governments was provided which they gained part of their legitimacy from the caliphate.
الهامی،علی(1393)ساختار قدرت سیاسی خلافت عباسیان وتاثیرآن بر تمدن اسلامی،چاپ اول،قم:انتشارات دفتر نشر معارف.
مکی،محمدکاظم(1397)تمدن اسلامی در عصر عباسیان،ترجمه: محمد سپهری،چاپ ششم،تهران:انتشارات سمت.
شیخ احمدی،سید محمد(1393)قدرت خطابه منبرپژوهشی درباره رابطه خطابه و منبر با قدرت سیاسی در دوران خلافت عباسی،تهران:انجمن ایرانی تاریخ.
ابن اعثم کوفی، ابومحمد احمد(314م.ق) الفتوح،ج۴،تحقیق علی شیری،بیروت:دارالاضواء،ط الاولی،1991م/1411ق
بیرونی ،ابوریحان،محمد بن احمد،(1386) الاثار الباقیه ،ترجمه اکبر داناسرشت،تهران:امیرکبیر.
مایکل فاستر،(1375)خداوندان اندیشه ی سیاسی، ج ا، ترجمه ی جواد شیخ الاسلامی، چاپ اول، تهران:انتشارات امیر کبیر
آرون،ریمون،(1370ش) مراحل اساسی اندیشه در جامعه شناسی، ترجمه : باقر پرهام، ج 2 ، بی جاء ، انتشارات آموزش و پرورش .
برایان ترنر، (1379)،ماکس وبر و اسلام ،ترجمه سعید وصالی ، چاپ اول ، تهران ، نشر مرکز
محمد حسین ال کاشف الغطاء،(1384)الفردوس الاعلی،تصحیح قاضی محمدعلی طباطبایی قم:دارانورالهدی
حسین بشیریه،(1384) آموزش دانش سیاسی، ج 5، تهران : نشرنگاه معاصر.
ژولین فروند،(1384) سیاست چیست، ترجمه عبدالوهاب احمدی ، چاپ اول، تهران، انتشاران آگاه .
آستین ،رنی ،(1374) حکومت آشنایی با علم سیاست ، ترجمه: لیلا سازگار، چاپ اول، تهران، نشردانشگاهی.
ویلمون مک آیور، (1344)جامعه ، حکومت، ترجمه ابراهیم علی کنی، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب .
عبدالحمید ابوالحمد،(1370) مبانی سیاست، تهران:انتشارات قدس.
امام خمینی ،(بی تا) حکومت اسلامی ، ولایت فقیه، قم: انتشارات آزادی.
رابرت دال،(1368) تجربه و تحلیل جدید سیاست، ترجمه ی حسین ظفریان، تهران: نشر جم .
علی اقا بخشی و مینو صمیمی راد،(1374) فرهنگ علوم سیاسی ، تهران، مرکز اطلاعات و مدارک علمی،
حشمت الله عاملی ،(بی تا) مبانی علم سیاست، تهران: ابن سینا،
اسکندری، احمد،(1383ش) پژوهش در موضوع قدرت، چاپ اول، قم، پژوهشکده ی حوزه و دانشگاه،
آرکلگ،استوآرت،(1379)چارچوب های قدرت،ترجمه:مصطفی یونسی،تهران:پزوهشکده مطالعات راهبردی.
دورانت ،ویل،(بی تا) قصه الحضاره، ترجمه زکی نجیب محمود،فی جامعه الدول العربیه ،بی نا،ط الخامسه.
لوکس، استیون ،(1370)قدرت فر انسانی یا شر شیطانی،ترجمه:فرهنگ رجایی،تهران:موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
موتمن طباطبایی،منوچهر(1374) حقوق اداری،تهران:سمت.
محمود محمد شاکر(1421ق/2000م)،تاریخ اسلام،ج1-2، بیروت:المکتب الاسلامی،ط الثامنه.
ابن خلدون، عبدالرحمن بن محمد (1408ق/1988م)دیوان المبتدا و الخبرفی تاریخ العرب والبربر ومن عاصر هم من ذوی الشان الاکبر تحقیق خلیل شحادة ،ج۱،بیروت،دارافکر،ط الثانیه؛،
یعقوبی،(1371) تاریخ یعقوبی،ترجمه : محمد ابراهیم آیتی ،چاپ ششم،تهران: انتشارات علمی و فرهنگی ج۲،ص۵۲)
ابن اثیر ،عزالدین (1371) ،تاریخ الکامل اسلام ،ترجمه ابوالقاسم خالت وعباس خلیلی ج ۲ ، تهران:موسسه مطبوعاتی علمی
حتی ، فلیپ،(بی تا)تاریخ العرب ،ترجمه ابوالقاسم پاینده،تبریز:چاپخانه شفق.
خلیفه بن خیاط ،ابوعمرو عصفری،(1995م) تاریخ خلیفه بن خیاط،تحقیق:فواز،الطبعه الاولی،بیروت:دارالکتاب العلمیه.
مقدسی،مطهربن طاهر (507م)البداء والتاریخ،ج۴،بیروت مکتبه الثقافه الدینیه،
حسن،حسن ابراهیم ، (1360)تاریخ سیاسی اسلام،ترجمه:ابوالقاسم پاینده ،چاپ چهارم ،تهران:انتشارات جاویدان .
نقیب زاده ،احمد،(1398) در آمدی بر جامعه شناسی سیاسی ، چاپ پانزدهم،تهران:انتشارات سمت.
مسعودی ،ابوالحسن علی بن حسین،(1374) مروج الذهب و معادن الجوهر،ترجمه:ابوالقاسم پاینده، ج4،چ5،تهران: انتشارات علمی و فرهنگی .
_______1374) مروج الذهب و معادن الجوهر،ترجمه:ابوالقاسم پاینده، ج2،تهران: انتشارات علمی و فرهنگی .
صولی، اخبارالراضی، محمد بن یحیی بن عبدالله(946م-335ه )،اخبار الراضی و المتقی لله من کتاب الاوراق،تحقیق:ج.هیورث. دن،چ2،دارالمسیره،بیروت،(1979م-1399ه)
بروکلمان،کارل(1956م-1868)تاریخ الادب العربی،ترجمه،عبدالحلیم النجار،چ4،منشورات جامعه الدول العربیه،المنظمه العربیه للتربیه و الثقافه و العلوم،لات.
ابن خلدون،عبدالرحمن بن محمد، (1988م)تاریخ ابن خلدون ،تحقیق خلیل شحادة،ج،3،الطبعة الثانیه،بیروت:دارالفکر
بلاذری ،احمدبن یحیی ،(1996م)انساب الاشراف،تحقیق سهیل زکار،الطبعة الاولی ،ج۴،بیروت:دارالفکر.
طبری ، ابوجعفر محمد بن جریر،(1967م)تاریخ الاهم و الملوک،تحقیق: محمد ابوالفضل ابراهیم، الطبعه الثانیه ،ج8،بیروت:دار التراث.
_________(1967)تاریخ طبری،ج۷،تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم،بیروت:دارالتراث.
________،(1967م)تاریخ الاهم و الملوک،تحقیق: محمد ابوالفضل ابراهیم، الطبعه الثانیه ،ج8،بیروت:دار التراث.
فرای ،ریچاردنلسون(1379) ، تاریخ ایران ،ترجمه حسن انوشه، تهران:نشر امیرکبیر.
ماوردی ،ابوالحسن، علی (1058م/450ه)، الاحکام السلطانیه،دارالکتب العلمیه،بیروت:1978م/1398ه
علیرضا شجاعی زند(1376)،مشروعیت دینی دولت و اقتدار سیاسی دین، تهران: تبیان.
و.و.بارتولد،(1358) خلیفه و سلطان، ترجمه سیروس ایزدی، تهران، امیرکبیر.
جویل، کرمی،(1375) احیای فرهنگی در عهد آل بویه، ترجمه محمد سعید حنایی کاشانی، تهران: نشر دانشگاهی .
نویسنده ناشناس،(1318) مجمل التواریخ و القصص، تصحیح ملک الشعرای بهار، تهران: چاپخانه خاور
ابن اثیر،عزالدین علی بن محمد (1965م)،الکامل فی التاریخ، ج۱۰،بیروت:دارصادر.
صاحبی نخجوانی،هندوشاه بن سنجربن عبدالله(1357) ،تجارب السلف در تواریخ خلفا و وزرای ایشان ،تصحیح:عباسی اقبال، چ3تهران:کتابخانه طهوری.
301 |
نوع مقاله: پژوهشی
صفحات 330 - 301
مؤلفه‌های قدرت در خلافت عباسی و پیامد های آن
رسول اخگر 1
جلیل پور حسن دارابی 2
عباس عاشوری نژاد 3
چکیده
مقاله حاضر به بررسی مولفه های ساختار قدرت در خلافت عباسی پرداخته و نتایج و تاثیرگذاری این مولفه ها را در قدرتمندی و ضعف خلفا عباسی و همچنین تحولات سیاسی و اجتماعی خلافت عباسی مورد بررسی قرار می‌دهد.
با روی کار آمدن عباسیان در سال ۱۳۲ هجری و ورود عناصر قومی جدید در تشکیلات سیاسی، اجتماعی و اداری عباسیان و همچنین گسترش قلمروخلافت، تحولات و دگرگونی های بنیادی که عمدتاً متاثر از نفوذ اقوام و فرهنگ های مختلف بود، در جنبه های مختلف سیاسی، اجتماعی، فکری و فرهنگی رخ داد و یکی از این تغییرات، دگرگون شدن ساختار قدرت خلافت عباسی بود که برخلاف دوره‌های قبل نمی توانست ثابت بماند. اتخاذ سیاست شرق گرایی از سوی عباسیان که با نفوذ و تاثیرگذاری عناصر قومی و طبقات اجتماعی جدید همراه بود و همچنین شکل‌گیری مسائلی مانند ایجاد حکومت آل بویه و سلجوقیان و تحولات فرهنگی و تاثیرگذاری منابع و مراکز فرهنگی و اندیشه های جدید و بهره‌گیری عباسیان از ابزارهای مذهبی مانند انتساب به پیامبر (ص)، بهره گیری از تفکر مهدویت، ادعای خلیفه الهی و حقانیت الهی حکومت و خلافت جهت کسب مشروعیت و از سوی دیگر پذیرش امارت استیلا در زمان ضعف، راه را برای ایجاد تغییرات و تحولات بنیادین در جنبه‌های مختلف خلافت عباسی مانند ساختار قدرت سیاسی مهیا و فراهم نمود. نتیجه این که تغییرات ایجاد شده و همچنین تاثیرگذاری این مولفه‌ها از یک‌سو باعث تداوم خلافت عباسیان به مدت بیش از پنج قرن گردید و از سوی دیگر، به دلیل سهیم شدن و مشارکت عناصر قومی جدید در قدرت راه را برای شکل گیری حکومت‌های مقتدر شیعی و سنی که بخشی از مشروعیت خود را از دستگاه خلافت کسب می‌کردند، فراهم آورد.
واژگان کلیدی
خلافت عباسی، ساختار قدرت، ایران، آل بویه، تحولات سیاسی، اجتماعی و فرهنگی، سلجوقیان.
[1] . دانشجوی دکتری تاریخ اسلام ،واحد داراب، دانشگاه آزاد اسلامی ، داراب،ایران.
Email: akhgarrasoul@yahoo.com
[2] . استادیار، گروه تاریخ،واحد داراب، دانشگاه آزاد اسلامی ، داراب، ایران. (نویسنده مسئول)
Email: dr_jpourhassand@yahoo.com
[3] . استادیار، گروه تاریخ،واحد بوشهر، دانشگاه آزاد اسلامی ، بوشهر،ایران.
Email: ashoorinejad@yahoo.com
تاریخ دریافت: 7/10/1399 پذیرش نهایی: 16/1/1400