تحقیق انتقادیِ «تعریف اخلاق» از دیدگاه فلاسفهی غربیِ معاصر
محورهای موضوعی : اخلاق و تربیت اسلامی
عسگر دیرباز
1
(دانشگاه قم)
محمد اصلانی
2
(دانشگاه قم)
کلید واژه: معنای لغوی اخلاق, معنای اصطلاحی اخلاق, تعریف اخلاق به صفات نفسانی, تعریف اخلاق به رفتار, اخلاق اسلامی, اخلاق غربیِ معاصر. ,
چکیده مقاله :
از گذشته تاکنون، توسط فلاسفه و دانشمندان، تعاریف فراوانی از "اخلاق" به عمل آمده است. بسیاری از این تعاریف با یکدیگر متفاوتند و هرکدام از این دانشمندان و فلاسفه از منظر خود به آن نگریستهاند. در این مقاله ابتدا سه واژهی اصلی "اخلاق" در زبانهای فارسی و انگلیسی، یعنی "اخلاق"، "Ethics" و "Moral" ریشهیابی میشوند. در این ریشهیابی مشخص میشود هر سه واژه از حیث ریشهی لغوی به یک معنا هستند. پس از آن تعاریفِ "فلاسفه و دانشمندان معاصر غربی" با تعاریفِ "علما و دانشمندان" مسلمان در خصوص اخلاق با یکدیگر مقایسه میشود. این مقایسه نشان میدهد تعریفِ "اخلاقِ معاصر غربی"، تعریفِ اخلاق به "رفتار" است، درحالیکه تعریفِ "اخلاق اسلامی" تعریفِ اخلاق به "خصلتهای باطنی" است. در پایان سه استدلال اقامه میشود که در مقایسه نشان میدهد: تعریفِ "علما و دانشمندان مسلمان" نسبت به تعریف "فلاسفه و دانشمندان معاصر غربی" دقیقتر و کارآمدتر است.
From the past up to now, multiple definitions have been proposed by many of philosophers and scholars, many of which are different from each other, due to their different perspective. In this paper, first, we study three main words in this respect etymologically, namely, "Akhlagh" (in Persian), "Ethics" and "Moral" (in English). In this etymology, it is made clear that those three words have one same meaning. Then, we shall make a comparison between contemporary western philosophers' definition of morality and those of muslem scholars. This comparison shows that the definition of morality in contemporary western ethics is, indeed, a definition of morality as behavior, while in Islamic ethics, one it is as inward temperaments. At the end, we raise three arguments which show that muslem scholars' definition in comparision with contemporary westerns' one is more precise and more workable.
1- قرآن کریم
2- ادواردز، پل، 1378، فلسفه اخلاق، ترجمه انشاءالله رحمتی، تهران، تبیان
3- اونی، بروس، 1381، نظریهی اخلاقی کانت، ترجمه علیرضا آل بویه، قم، بوستان کتابِ قم
4- پاپکین، ریچارد؛ استرول،آروم،1378، کلیات فلسفه، ترجمه سید جلال الدین مجتبوی، تهران، حکمت
5- پالمر، مایکل، 1389، مسائل اخلاقی، ترجمه علیرضا آل بویه، تهران، سمت و پژوهشگاه علوم و فرهنگ
6- پیک حرفه، شیرزاد، 1394، فایدهگرایی، تهران، نگاه معاصر
7- حجتی، سید محمد باقر، 1390، آداب تعلیم و تربیت در اسلام، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی
8- شبّر، عبدالله، 1377، کتاب الاخلاق، ترجمه محمد رضا جباران، قم، هجرت
9- طوسی، خواجه نصیرالدین محمد بن حسن، 1356، اخلاق ناصری، تهران، چاپخانه زر
10- فرانکنا، ویلیام کی، 1380، فلسفه اخلاق، ترجمه انشاءالله رحمتی، تهران، حکمت
11- کلینی، محمد بن یعقوب، 1375، اصول کافی ج3، ترجمه سید جواد مصطفوی، تهران، گلگشت
12- مدرسی، سید محمد رضا، 1388، فلسفه اخلاق، تهران، سروش
13- مسکویه، ابوعلی، 1373، تهذیب الاخلاق و تطهیر الاعراق، قم، بیدار
14- مصباح یزدی، محمدتقی،1377،اخلاق درقرآن ج2،قم، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره)
15- مک اینتایر، السدیر،1390،در پی‌فضیلت، ترجمه حمید شهریاری و محمد علی شمالی، تهران، سمت
16- مکارم شیرازی، ناصر، 1388، تفسیر نمونه ج1، تهران، دار الکتب الاسلامیه
17- مور، جرج ادوارد، 1366، اخلاق، ترجمه اسماعیل سعادت، تهران، علمی و فرهنگی
18- نراقی، محمد مهدی، 1383(ه.ق)، جامع السعادات ج1، النجف الاشرف، جامعه النجف الدینیه
19- هیر، ریچارد مروین، 1383، زبان اخلاق، قم، طه، چ اول
20- Driver, Julia, 2012, consequentialism, Usa & Canada, Routledge
21- Foot, Philippa, 2002, Virtues and Vices, In: Virtues and vices and other essays in moral philosophy, oxford, oxford university press
22- Kant, Immanuel, 1964, Critique of pure reason, Norman kemp smith, London, R&R.Clark.Ltd.
23- Parfit, Derek, 1984, Reasons and persons, Oxford, Clarendon press
24- Pettit, Philip & Smith, Michael, 2000, Global Consequentialism, In: Morality, Rules and Consequences, Edited by: Hooker, Broad & Mason, Ehinor & Dale E., Edinburgh, Edinburgh university press
25- Von Wright, Georg Henrik, 1963, The varieties of Goodness, Routledge & Kegan Paul Ltd
26- Williams, Bernard, 2008, The sense of the past: Essays in the history of philosophy, Princeton, princeton university press