بررسی زمینه¬های تاریخی گرایش¬های اخلاقی و عرفانی قرآن پژوهان شبه‌قاره هند در دوره میانه
محورهای موضوعی : اخلاق و تربیت اسلامی
کلید واژه: گرایش تفسیری, اخلاق, عرفان, دوره میانه, مهائمی, میرسیدعلی همدانی ,
چکیده مقاله :
تاریخ قرون میانه شبه قاره هند، با ظهور آثار قرآنی و تفاسیری که گرایش‌های اخلاقی و عرفانی در آنها برجستگی دارد، همراه بوده است. برخی از این آثار به مفسرانی از خود شبه‌قاره و برخی به مهاجران ایرانی تعلق دارد. این جستار به روش استناد تاریخی، ضمن بیان تاریخ تفسیر و مراحل آن در شبه‌قاره، به شیوه توصیفی- تحلیلی، گرایش‌های اخلاقی و عرفانی دو مورد از تفاسیر قرن هشتم و نهم هجری آن دیار را بررسی کرده، زمینه های تاریخی پیدایش تفاسیر با گرایش‌های یادشده را آشکار می کند.
The medieval history of subcontinent of India includes writings regarding Quran and interpretations in which mystic and moral inclinations are showy. Some of these writings belong to interpreters of India and some to immigrant Iranian. This search with a method of historical records, not only states the history of interpretation and its phases in subcontinent of India in descriptive-analytic way but also consideration of moral and mystic trends about two interpretations of eighth and ninth century, and reveals historical backgrounds of orientation of this interpretations with aforesaid trends.
"قرآن مجید.
احمدزاده، سید مصطفی (1391). «گزارشی از وضعیت تفاسیر شیعی در هند»، در: مشکوة، ش116، ص71-87.
انواری، سید محمود (1356). «میر سید علی همدانی و تحلیل آثار او»، در: مجله دانشکده ادبیات تبریز، ش123، ص297-363.
الاهی دانا، احسان (1972). تاریخ ادبیات مسلمانان پاکستان و هند، لاهور: دانشگاه پنجاب، ج2.
ایازی، محمدعلی (1378). شناخت¬نامه تفاسیر، رشت: کتاب مبین.
آزاد بلگرامی، غلام‌علی ابن ¬محمد نوح (1976). سبحه¬ المرجان فی آثار هندوستان، تصحیح و مقدمه: محمد فضل الرحمن ندوی، بمبئی: بی‌نا.
باسورث، ادموند کلیفورد (1388). سلسله¬های اسلامی جدید، راهنمای گاه‌شماری و تبارشناسی، ترجمه: فریدون بدره¬ای، تهران: مرکز بازشناسی اسلام و ایران.
حسینی، محمد زاهد (1401). تذکره ¬المفسرین، لاهور: بی‌نا.
رادفر، ابوالقاسم (1383). «بررسی اجمالی ترجمه‌های منثور اردوی قرآن»، در: قند پارسی، ش27.
رضاداد، علیه (1388). «روش¬های نوین در عرصه تفسیر قرآن کریم»، در: پژوهش¬های نوین، ش19، ص103-116.
رضی خان، جعفر (1387). «رویکرد¬های نوین تفسیری در شبه¬قاره هند»، در: مطالعات قرآن و حدیث، ش3، ص183-201.
ریاض، محمد (1383). فتوت¬نامه: تاریخ آداب و رسوم به انضمام رساله فتوت همدانی، تهران: اساطیر.شهیدی صالحی، عبدالحسین (1381). تفسیر و تفاسیر شیعه، قزوین: نشر حدیث امروز.
شیمل، آنه¬ماری (1368). «ظهور و دوام اسلام در هند»، ترجمه: حسن لاهوتی، در: کیهان فرهنگی، ش23، ص59-76.
صدرالافاضل، سید مرتضی¬ حسین (1365). «تفاسیر علمای امامیه در شبه‌قاره هند»، ترجمه: هاشم محمد، در: مشکوة، ش11، ص12-26.
صدرالافاضل، سيد مرتضي (1365). «شيوه¬هاي تفسير قرآن در هند و پاکستان»، ترجمه: هاشم محمد، در: مشکوة، ش10، ص7-29.
عبدالحق ابن ¬سیف¬الدین (1332). اخبار الاخیار، تصحیح: محمد عبدالاحد، دهلی: مطبع مجتبایی.
علی الصغیر، محمدحسین (1410). دراسات قرآنیه، قم: مکتب الاعلام الاسلامی.
غفار آوا، ضمیره (1390). جانب هندوستان آید همی، دهلی: مرکز تحقیقات فارسی رایزنی ج. ا. ا. .
فرشته، (هندوشاه) ابوالقاسم (1321). تاریخ فرشته، لکنهو: نولکشوپریس، ج2.
کربن، هانری (1363). آیین جوا‌ن‌مردی، ترجمه: احسان نراقی، تهران: نشر نو.
گلی زواره، غلامرضا (1389). «میر سید علی: مبلغ اسلام در کشمیر»، در: مبلغان، ش82.
گنابادی، سلطان ¬محمد بن¬ حیدر (1378). بیان السعاده فی مقامات ¬العباده، ترجمه: رضا آقاخانی. تهران: بی‌نا.
لاهوری، غلام سرور (1914). خزینة الاصفیاء، بی‌جا: کانپور.
لويزن، لئونارد (1389). میراث تصوف، مجدالدين كيواني، تهران: نشر مركز.
مصطفوي، رضا (1387). «سهم سيد علي همداني در انتقال فرهنگ ايران و اسلام به شبه‌قاره هند و پاکستان و ستم‌ستيزي‌هاي او»، در: آيينه ميراث، ش40، ص5-12.
مطهری، مرتضی (1364). خدمات متقابل اسلام و ایران، تهران: صدرا.
مقدسی، ابوعبدالله محمد ابن ¬احمد (1361). احسن¬ التقاسیم فی معرفة الاقالیم، ترجمه: علی‌نقی منزوی، تهران: شرکت مؤلفان و مترجمان، ج2.
مهائمی، علی ابن احمد ابراهیم (1403). تبصیر الرحمن و تیسیر المنان، بیروت: بی‌نا، ج1 و 2.
مهدوی¬راد، محمدعلی (1375). «سیر نگارش¬های قرآنی»، در: بینات، ش10، ص47-57.
میجر، جزل سرجان (1362). تاریخ میانه هند، ترجمه: تلمذ حسین صاحب، حیدرآباد هند: دارالطبع جامعه عثمانیه.
ندوی، عبدالحی (1956)، یاد ایام، اعظم گره: بی‌نا.
نقوی، علی محمد (1391). تفسیر و مفسران هند، بی‌جا: بی‌نا.
نورمن هالیستر، جان (1373). تشیع در هند، ترجمه: آذر میدخت مشایخ فریدنی، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
نوشاهی، عارف (1372). دایرة‌المعارف بزرگ اسلامی (مدخل ابوبکر اسحاق ملتانی)، تهران: بی‌نا، ج5.
نیرومند، کریم (۱۳۶۴). تاریخ پیدایش تصوف و عرفان و سیر تحول و تطور آن، زنجان: نشر ستاره.
همدانی، شهاب الدین میرسیدعلی (1384). رساله مشارب الاذواق (شرح قصیده خمریه ابن فارض در بیان شراب محبت)، تصحیح: محمد خواجوی، تهران: نشر مولا.
همدانی، شهاب الدین میرسیدعلی (بی‌تا الف). رساله فتوت، پنجاب لاهور: محکمه اوقاف.
همدانی، شهاب الدین میرسیدعلی (بی‌تا ب). رساله المشیه، پنجاب لاهور: محکمه اوقاف.
همدانی، شهاب الدین میرسیدعلی (بی‌تا ج). رساله درویشیه، پنجاب لاهور: محکمه اوقاف.
همدانی، شهاب الدین میرسیدعلی (بی‌تا د). رساله ذکریه، پنجاب لاهور: محکمه اوقاف.
یاری، سیاوش (1388). تاریخ اسلام در هند از آغاز تا قرن پنجم هجری، قم: ادیان.
Divine ¬Path, vol. No. 4. 5. issuse. Nos11. 12. 81
Haig, Sir Wolesley (1937). The Cambridge History of India, Edited By Sir Richard Burn, London: Cambridge University Press.
"