رویکردهای اخلاقی در تعین دیه و ارش با تکیه‌بر اولویت‌های پزشکی
محورهای موضوعی : اخلاق و تربیت اسلامینرگس دهقان 1 , محمد رسول آهنگران 2 * , مریم نقدی دو رباطی 3 , کریم صالحی 4
1 - دانشجوی دکتری حقوق جزا و جرم‌شناسی، واحد شهرکرد، دانشگاه آزاد اسلامی، شهرکرد، ایران.
2 - دانشگاه تهران - پردیس فارابی
3 - استادیار گروه حقوق، واحد شهرکرد، دانشگاه آزاد اسلامی، شهرکرد، ایران.
4 - استادیار گروه حقوق، واحد شهرکرد، دانشگاه آزاد اسلامی، شهرکرد، ایران.
کلید واژه: ارش, اصول اخلاقی, پزشکی قانونی, جراحات, خسارت معنوی,
چکیده مقاله :
تعیین دیه و ارش درزمینۀ نوع و میزان جنایات و عوارض ناشی از آن از وظایف مشترک پزشکی قانونی و سیستم قضایی است, لذا اظهارنظر پزشکان قانونی با رعایت اصول علم پزشکی و پایبندی به رویکردهای اخلاقی مربوط به حوزه پزشکی و حقوق می‌تواند در جهت اجرای هرچه بهتر عدالت و احقاق حقوق مادی, معنوی و اخلاقی مجنی علیه راهگشا باشد. پژوهش حاضر با روش توصیفی - تحلیلی و باهدف بررسی موارد متناقض تعیین دیات بر اساس علم پزشکی و رعایت موازین اخلاقی، ابتدا به بیان ارتباط اخلاق با فقه، حقوق و پزشکی قانونی پرداخته و سپس مصادیقی از این موارد متناقض را مورد تجزیه‌وتحلیل قرار داده است، درنتیجه بازنگری قوانین مربوط به دیات با عبور از کانال مقتضیات زمان و با در نظر گرفتن رویکردهای علم روز و رعایت اصول معنوی و اخلاقی در راستای جبران ضررهای مادی و معنوی حاصل از آسیب‌های جسمی و روحی ضرورت می‌یابد.
Determining the blood money and Arsh in terms of the type and rate of crimes and their complications is one of the common duties of forensic medicine and the judicial system. Therefore, the forensic physicians’ opinions by observing the principles of medical science and adhering to the ethical approaches related to medicine and law fields can be an opening way to better implement of justice and realize the material, spiritual and moral rights of the victim . The present study, with a descriptive-analytical method and with the aim of investigating the contradictory cases of determining blood money based on medical science and observing ethical standards, first expressed the relationship between ethics and jurisprudence, law and forensic medicine and then analyzed the examples of these contradictory cases. As a result, it is necessary to revise the laws related to blood money by crossing the channel of the requirements of the time and taking into account the approaches of modern science and observing spiritual and moral principles in order to compensate material and spiritual damages caused by physical and mental injuries.
اسنل، ریچارد اس. (1398). آناتومی بالینی اسنل- اندام فوقانی و تحتانی، مترجمان: شیرازی، اسفندیاری، حقیقی، تهران: اندیشه رفیع، چ 1، ج 2.
اعلمی هرندی، بهادر و همکاران. (1387). درسنامه ارتوپدی و شکستگی‌ها، تهران: دانشگاه علوم پزشکی، چ 2.
الهی، بهرام. (1386). استخوان‌شناسی، تهران: جیحون، چ 21.
جعفری لنگرودی، محمدجعفر. (۱۳۸۸). مبسوط در ترمینولوژی حقوق، تهران: گنج دانش، چ4، ج 2.
زراعت، عباس، شهرآبادی، محمدعلی. (1396). شرح مبسوط قانون مجازات اسلامی/ مبحث دیات، تهران: جاودانه، جنگل، چ 1، ج 4.
طباطبایی بروجردی، آقا حسین. (۱۴۲۹). منابع فقه شیعه، مترجمان: حسینیان قمی، مهدی، صبوری، م، تهران: انتشارات فرهنگ سبز، ج 31.
عابدی، محمدحسن، مهدوی، سید امیرحسین، ناطقی فرد، فریبرز. (۱۳۸۴). آرش و دیه، تهران: پیام عدالت، ج 1.
عابدی، محمدحسن و همکاران. (1388). اصول تعیین نقص عضو و آرش، تهران: شارق، چ2.
قاسمی، محمدعلی. (۱۳۹۵). فقه و درمان، قم: مرکز فقهی ائمه اطهار.
گودرزی، فرامرز، کیانی، مهرزاد. (۱۳۹۴). پزشکی قانونی، تهران: سمت، چ ۱۲.
مکارم شیرازی، ناصر. (1385). دائرة‌المعارف فقه مقارن، قم: مدرسه الامام علی بن ابی‌طالب، ج 1.
منصور، جهانگیر. (۱۳۹۹). قانون مجازات اسلامی، تهران: نشر دیدار، چ ۱۵۹.
منصور، جهانگیر. (۱۳۹۸). قوانین آئین دادرسی کیفری، تهران: نشر دیدار، چ ۲۷.
موسوی، ساقی، خوشرنگ، حسین، فاطمی، ساغر، (1393)، اخلاق و قانون در قلمرو علوم پزشکی، رشت: معاونت آموزشی دانشگاه علوم پزشکی گیلان، چ 1.
آسمانی، امید، امامی، محمد، (1389)، «حقوق پزشکی و ضمانت اجرای اخلاق پزشکی», اخلاق در علوم و فناوری، شماره 1، صص 26-16.
اربابی مجاز، مصطفی، (۱۳۹۰)، «اعتبار اظهارنظر پزشکی قانونی در اثبات جرم از منظر فقه امامیه»، فقه پزشکی، شماره ۷ و ۸، صص ۱۹۱- ۱۵۹.
بافنده اسلام دوست، محسن، (۱۳۹۴)، «گزارش نشست پزشکی قانونی»، دانش‌پژوهان مرکز آموزش‌های تخصصی فقه، شماره ۴، صص ۱۳۸- ۱۲۹.
جعفری، یحیی، خزایی، احمدرضا، معصومی، جمشید، (1400)، «وجدان اخلاقی و کارکرد آن بر رفتار قضات در نظام قضایی ایران»، پژوهش‌های اخلاقی، شماره 4، ص 34-21.
سادات حسینی، سید عباس، (۱۳۹۴)، «تأملی بر نحوه کارشناسی‌های ضرب‌وجرح‌ها در پزشکی قانونی ایران», حقوق پزشکی، شماره ۳۲، صص ۷۷- ۵۲.
ستوده، حمید، (۱۳۹۵)، «فقه و اصول»، فقه اهل‌بیت، شماره ۸۷، صص ۵۶- ۲۶.
فردوسی پور، محمد، کاظمی گل وردی، محمدرضا، احمری، حسین، (1400)، «رویکردهای اخلاقی جبران خسارت معنوی ناشی از زوال عقل در فقه و حقوق موضوعه»، پژوهش‌های اخلاقی، شماره 4، صص 178-161.
فنایی، ابوالقاسم، نوجوان، داود، (1398)، «نقش اخلاق در قانون‌گذاری از منظر فلسفه فقه و حقوق»، حقوق تطبیقی، شماره 112، صص 269-307.
کرباس‌فروش، قاسم، وروایی، اکبر، توسلی زاده، توران، «حقوق بزه دیده از منظر دادرسی عادلانه و اخلاق در آیین دادرسی کیفری و اساسنامه دیوان کیفری بین‌المللی»، اخلاق در علوم و فناوری، شماره 3، صص 25-20.
حرعاملی، محمد بن حسن. (۱۴۱۶). تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه، ج ۲۹، قم: موسسه آل بیت (ع) الإحیاء التراث.
خمینی، سید روح‌الله. (۱۳۹۲). تحریر الوسیله، ج ۲، تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
شوشتری، محمدتقی. (۱۳۶۴). اَلنَّجْعُه فِی شَرْحِ المعه، ج ۱۱، تهران: مکتبه الصدوق.
صاحب جواهر.] بی‌تا[. جواهر الکلام (ط. القدیمه)، ج ۴۳، بیروت: دارالإحیاء التراث.
طوسی، محمد بن حسن. (۱۳۸۷). المبسوط فی فقه الامامیه، ج ۷، تهران: مکتبه المرتضویه.
کاشف الغطاء، احمد. (۱۴۲۳). سَفِینَة اَلنَّجَاة وَ مُشْکاة اَلْهَدْی وَ مِصْبَاحُ اَلسَّادَاتِ، ج ۳، نجف اشرف: موسسه کاشف الغطاء العامه.
Keith L. Moore, Arthur F. Dalley, Anne M. R. Agur, Clinically oriented anatomy, 6th ed. Philadelphia, Lippincott Williams & wilkins, 2010.Richard L.Drake, A.wayne Vogle, Adam M. Mitchell,: Anatomy for students, 3th ed. Philadelphia, Churchill livingstone(ELSEVIER), 2015.