تحلیل مبانی فقهی ساحتهای شش‌گانۀ تربیتی در سند تحول بنیادین آموزش و پرورش
محورهای موضوعی : اخلاق و تربیت اسلامیحسن محمدپور 1 , محسن ملک افضلی 2 * , علی همت بناری 3
1 - رشته فقه و مبانی حقوق، گروه الهیات، واحد محلات، دانشگاه آزاد اسلامی، محلات، ایران
2 - جامعة المصطفی العالمیه
3 - جامعة المصطفی العالمیة، قم
کلید واژه: مبانی فقهی, ساحت¬های شش¬گانه تربیتی, سند تحول بنیادین آموزش و پرورش,
چکیده مقاله :
ساحت های شش گانه تربیتی در سند تحول بنیادین آموزش و پرورش، با توجه به نیازهای مختلف انسان و بر مبنای رفع این نیازها و شکوفایی استعدادها و توانمندی ها و حرکت در مسیر حیات طیبه تدوین شده است. اندیشمندان نظام تعلیم و تربیت جمهوری اسلامی ایران برای طراحی این ساحت ها که زمینه ساز تحولی عظیم در جامعه است، بر اصول و مبانی مختلفی تکیه کرده اند. این نوشتار در پی آن است تا با روش توصیفی ـ تحلیلی و با هدف تبیین انعکاس بن‌مایه-های فقهی در ساحت های شش گانه تربیتی، به بررسی مبانی فقهی بر اساس آیات و روایات و آرا و نظرات فقها در ساحت ها بپردازد. نتیجۀ تحقیق نشان می دهد که ساحت های مختلف تربیتی همخوانی و همسویی گسترده ای با آموزه های اسلامی دارد و صاحب نظران عرصۀ تعلیم و تربیت کشور، ساحت ها را بر این اساس نوشته اند. زیرا اهمیت اتکاء به این مبانی برای بروز توانمندی ها و رسیدن به حیات طیبه و کمال مطلوب، انکارناپذیر است.
The six educational areas in the document of the fundamental transformation of education and training have been gathered according to the different needs of human beings and based on meeting these needs and the flourishing of talents and abilities and moving in the direction of pure life. Scholars of the education system of the Islamic Republic of Iran have relied on different principles and foundations to design these areas, which are the basis for a great change in society. This article seeks to study the principles of jurisprudence based on verses and traditions and the opinions and views of jurists in the fields with a descriptive-analytical method and with the aim of explaining the reflection of jurisprudential principles in the six areas of education and training. The result of the research shows that different domain of the six areas of education and training in the document are in broad harmony with Islamic teachings. Experts in the field of education in the country have written the document accordingly. Because the importance of relying on these principles for the emergence of capabilities and achieving a pure life and the desired perfection is undeniable.
قرآن کریم
نهج¬البلاغة
آخوند خراسانی، محمدکاظم. (1329). «نامه به علمای بلاد»، نشریه حبل¬المتین، سال 19، شماره 7.
آمدی، عبدالواحد. (1410ق). غررالحکم ودررالکلم. قم: دارالکتب الاسلامی.
ابن¬حیون مغربی، نعمان. (1385ق). دعائم الإسلام، ج2، قم: آل¬البیت.
ابن¬منظور، محمد. (1414ق). لسان¬العرب، جلد 10/11. الطبع الثالث. بیروت: دارصادر.
اعرافی، علیرضا. (1395). فقه تربیتی، جلد یک، قم: مؤسسه فرهنگی اشراق و عرفان
اعرافی، علیرضا و همکاران. (1386). اهداف تربیت از دیدگاه اسلام. تهران: انتشارات سمت.
امام خمینی، روح¬الله. (1379). تحریرالوسیله، قم: دارالعلم.
باقری، خسرو. (1382). هویت علم دینی. تهران: سازمان فرهنگ و ارشاد اسلامی.
بناری، علی¬همت. (1388). نگرشی بر تعامل فقه وتربیت. قم: موسسه آموزشی وپژوهشی امام خمینی.
حرعاملی، محمدبن حسن. (1409ق). وسائل الشیعه، قم: آل¬البیت.
خوئی، سیدابوالقاسم. (1416ق). صراط النجاة، قم: مکتب نشرالمنتخب.
................................ . (1417ق). موسوعه الامام الخویی، قم: موسسه احیاء آثار الامام الخوئی.
دهخدا، علی¬اکبر. (1377). لغت¬نامه دهخدا. جلد6. تهران: دانشگاه تهران.
ذهبی، شمس¬الدین. (1409ق). تاریخ الإسلام، ج14، بیروت: دارالکتاب العربی.راغب اصفهانی، حسین. (1412ق). مفردات الفاظ قرآن. الطبعة الأولی. بیروت: دارالقلم.رضایی، محمدعلی، و حمید نجفی. (1393). تربیت عبادی از منظر قرآن. قرآن وعلم. سال هشتم. شماره 14.
رفیعی، بهروز. (1392). آرای دانشمندان مسلمان در تعلیم وتربیت و مبانی آن. قم: پژوهشگاه حوزه ودانشگاه.
روزبهانی، عباس. تاملي در تربيت اسلامي. فصلنامه شورای فرهنگ عمومی وتربيت ديني. شماره 29. 380/12/28
شریفی، محمدحسین. (1384). آیین زندگی. قم: دفتر نشر معارف.شکوهی، غلامحسین. (1377). تعلیم وتربیت ومراحل آن. مشهد: آستان قدس رضوی.
شورای عالی انقلاب فرهنگی. (1390)، مبانی نظری تحول بنیادین در نظام تعلیم وتربیت رسمی عمومی جمهوری اسلامی ایران.
شهیدثانی، زین¬الدین. (1421ق). رسائل شهیدالثانی، قم: دفتر تبلیغات.
............................... . (1410ق). الروضه البهیه فی شرح اللمعه الدمشقیه، قم: داوری.
شیخ انصاری، مرتضی. (1410ق). المکاسب، قم: دارالکتاب.
شيخ بهائي، محمدبن حسين. بی¬تا، جامع عباسی، تحقیق و تصحیح علی محلاتی حائری، تهران: فراهانی.
شیخ صدوق، محمد. (1406ق)، ثواب الأعمال وعقاب الأعمال، قم: رضی.
شیخ طوسی، محمدبن حسن. (1400ق). النهایه فی مجردالفقه والفتاوی، بیروت: دارالکتاب العربی.
طبرسی، فضل¬بن حسن. (1370). مکارم الاخلاق. قم: رضی.
علامه حلی، حسن¬بن یوسف. (1411ق). مختلف الشیعه فی أحکام الشریعه، قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
............................................ . (1412ق). نکت النهایه، قم: جامعه مدرسین.
عیاشی، محمدبن مسعود. (1380). تفسیر العیاشی. تهران: المطبعة العلمیة.
فراهیدی، خلیل¬بن احمد. (1409). العین. قم: دارالهجره.
کرکی، علی¬بن حسین. (1414ق). جامع المقاصد فی شرح القواعد، قم: آل¬البیت.
کلینى، محمدبن یعقوب. (1407ق). الکافی. تهران: دارالکتب الإسلامیة.
.................................... . (1369). اصول کافی. ترجمه سیدهاشم رسولی و سید جواد مصطفوی. تهران: علمیه اسلامیة.
گلپایگانی، سیدمحمدرضا. (1417ق)، الدرالمنضود فی احکام الحدود، قم: دارالقرآن الکریم.
مجلسی، محمدباقر. (1403ق). بحارالأنوار. جلد1، 91. موسسة الوفاء.
محقق حلی، جعفربن حسن. (1408ق)، شرائع الاسلام فی مسائل الحلال والحرام، قم: اسماعیلیان.
محمدی ری¬شهری، محمد. (1386). میزان¬الحکمة، قم: دارالحدیث
مقام معظم رهبری: مصاحبه¬ها و سخنرانی¬ها.
نائینی، محمدحسین. (1378). تنبیه الأمه وتنزیه المله؛ ترجمه محمود طالقانی، تهران.
نجفی، محمدحسین. (1362). جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام، بیروت: داراحیاء التراث العربی.
وفایی، رضا؛ فضل¬الهی قمشی، سیف¬اله و احمد طالعی فرد. (1396). «بررسی میزان توجه به ساحتهای ششگانه تربیتی سند تحول در کتابهای درسی مطالعات اجتماعی دوره ابتدایی»، مطالعات کاربردی تعلیم و تربیت اسلامی، سال دوم، شماره2.