خشیت الهی: ملاک علم، عالم و دانشگاه اخلاق‌مدار
محورهای موضوعی : اخلاق و تربیت اسلامی
پارسا ارباب
1
(دانشگاه تهران)
کلید واژه: خشیت, معرفت علمی, اخلاق, آموزش عالی, دانشگاه,
چکیده مقاله :
این مقاله بر خشیت الهی متمرکز است و آن را به عنوان کلید اصلی و ملاک حقیقی و بنیادین علم، عالم و دانشگاه اخلاق‌مدار، هدفگذاری می‌کند. بر این اساس، شناسایی پژوهش‌های کلیدی مرتبط جهت فراهم سازی مبانی نظری با نقطه نظر تحلیل محتوا، سنتز و تفسیر، هدفگذاری شده است. به واسطه پایگاه‌های معتبر در دسترس، مقالات معتبر با محوریت خشیت الهی به واسطه رویکرد گلوله برفی یا زنجیری، مورد جستجو و شناسایی قرار گرفته‌اند. خشیت الهی یا خداباوری و خداترسی، مفهومی بنیادین و راهگشا در سیر و سلوک و بندگی مبنی بر تسلیم، تعظیم و تکریم منسوب به عظمت و مهابت خداوند متعال و هم‌چنین خودباختگی، افتادگی و فروتنی منتج از علم و معرفت حقیقی و راستین است. مراد از عامل تحقق بخش خشیت، معرفت علمی متبلور در باور و عمل است که تلقی از آن، علم اخلاق‌مدار و عالم به آن، عالم اخلاق‌مدار به عنوان پیش‌نیاز دانشگاه اخلاق‌مدار است که با مختصات و ویژگی‌هایی که دارند، بینشی وسیع را عرضه داشته و در خدمت سعادت بشریت خواهند بود. این چنین، علم، عالم و دانشگاه اخلاق‌مدار، خشیت آفرین، تزکیه کننده، هدایت آفرین، مسئولیت‌پذیر، عمل‌گرا، پاسخگو، جامع‌نگر، تخصصی، نافع، فرازمان، فرامکان، یقینی و اصیل و در یکپارچگی با ایمان به مفهوم درک معنای جهان خواهند بود.
آرام، محمدرضا. (1390). معناشناسی خشیت در قرآن کریم. پژوهش‌های اعتقادی کلامی (علوم اسلامی) 5(21): 35-51.
آریان. حسین. (1386). خشیت و خوف از دیدگاه قرآن و عرفان. عرفان اسلامی 4(14): 216-193.
الهی قمشه‌ای، مهدی. (1387). ترجمه قرآن کریم. تهران: صانعی.
باباپور، زهرا، صرفی، محمدرضا، و شریف‌پور، عنایت‌الله. (1400). جایگاه علم، عمل و ایمان در مثنوی معنوی مولوی. پژوهش‌های اخلاقی 12(2): 102-85.
بادپا، عبیدالله. (1394). خوف و خشیت الهی؛ پلکان ترقی معنوی. ندای اسلام 16(4-3): 29-27.
باقریان فر، مصطفی. (1398). کاربرد مولفه‌های اخلاق حرفه‌ای آموزش در اعضای هیات علمی. اخلاق در علوم و فناوری ۱۴(۴): 130-121.
بیات، محمد حسین، و راستایی، حامده. (1394). سریان علم در موجودات از منظر قرآن مجید و تجلی آن در اندیشة ملاصدرا. سراج منیر 6(20): 27-7.
پسندیده، عباس. (1399). الگوی نظری عبرت‌پذیری در قرآن کریم. اخلاق وحیانی 10(2): 65-35.
جوادی آملی، عبدالله. (1369). مقام خشیت الهی. پاسدار اسلام 110: 14-12.
چیت ساز، احسان، لطفی، مصطفی، و محمدی الیاسی، قنبر. (1398). تاثیر قوانین بر میزان اخلاق‌مداری در دانشگاه. دومین همایش ملی دانشگاه اخلاق‌مدار، تهران.
دهخدا. علی اکبر. (1388). لغتنامه دهخدا. تهران: دانشگاه تهران.
رجبی، ابوذر، و کربلائی پازوکی، علی. (1401). تاثیر ساحت‌های اخلاقی بر معرفت از منظر قرآن با تاکید بر دیدگاه علامه طباطبایی (ره). پژوهش‌های اخلاقی 12(3): 102-85.
رستمی نسب، عباسعلی، یاری دهنوی، مراد، و پورحیدری، عارفه. (1400). بررسی آثار تربیتی «خوف و رجا» از دیدگاه اسلام با تأکید بر قرآن کریم. فصلنامه پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی 29(52): 35-75.
رضایی اصفهانی، محمدعلی. (1393). علم پیشرفته از منظر قرآن و سنت. قرآن و علم 8(15): 128-95.
رضایی اصفهانی، محمدعلی، و امینی، فائزه. (1394). خشیت از پروردگار و ارتباط آن با درک قرآن. مطالعات تفسیری 6(24): 68-55.
سرسنگی، مجید. (1398). تبیین اخلاق حرفه ای در آموزش عالی و راهکارهای تحقق دانشگاه اخلاق‌مدار. دومین همایش ملی دانشگاه اخلاق‌مدار، تهران.
سلحشور، علی. (1397). نقد تطبیقی مفهوم خشیت در آیه 80 سوره کهف بر اساس ترجمه‌های فارسی و انگلیسی و آثار فقهی آن. مطالعات فقه و اصول 1(1): 89-71.
سلکی چشمه سلطانی، فاطمه، و جعفری، علی. (1398). مطالعه ای بر مولفه‌های اخلاق در دانشگاه. دومین همایش ملی دانشگاه اخلاق‌مدار، تهران.
شفیعی، عباس. (1395). تبیین عاطفه توحیدی در رهبری اسلامی و اعتبار سنجی آن. مطالعات علوم اجتماعی 2(3): 71-57.
شکوهی‌تبار، محمود، و سلیمی، علی. (1399). بررسی تفسیری سازوکارهای درونی تاثیر نظارت خدای متعال در پیشگیری از کجروی. مطالعات تفسیری 11(44): 104-81.
طالبی، فهیمه، جاهد، حسینعلی، و ساری خانی، ناهید. (1399). طراحی الگوی ارتقاء کیفیت پژوهش در نظام آموزش عالی ایران. پژوهش‌های اخلاقی 11(2): 158-145.
طباطبایی، سید محمد حسین. (1360). تفسیر المیزان. جلد 17. قم: بنياد علمي و فرهنگي علامه طباطبايي.
طیّب حسینی، سید محمود. (1392). پژوهشی در معنای واژه قرآنی «خشیت» و تفاوت آن با «خوف». کتاب قیّم 3(8): 26-7.
علی حکیم، کبری. (1397). راز خشیت الهی: بر اساس تفسیر سوره مبارکه طه. قم: چاپکو.
عمید، حسن. (1390). فرهنگ فارسی عمید. تهران: امیرکبیر.
گل محمدی، جعفر، و تقی زاده، سعیده. (1399). بررسی اخلاق حرفه ای در نظام آموزشی و پژوهشی دانشگاه علامه طباطبایی. سومین همایش ملی دانشگاه اخلاق‌مدار، تهران.
محمدی، بازمحمد. (1398). بررسی نقش تقوا در ارتقای سرمایه انسانی. معارف اسلامی و مدیریت 5(10): 58-31.
مشایخ، فرحناز، کریمی، فریبا، و شاه طالبی، بدری. (1398). آسیب‌شناسی اخلاق حرفه‌ای اعضا هیات علمی. پژوهش‌های اخلاقی 9(3): 258-237.
مصباح یزدی، محمدتقی. (1389). ترس از خدا و نقش سازنده آن در زندگی. معرفت 19(154): 14-5.
مصباح یزدی، محمدتقی. (1391). پیشگامان مسیر قرب الهی. معرفت 21(172): 10-5.
منصوری آلهاشم، سمانه، محرمی، رامین، و اسداللهی، خدابخش. (1397). بررسی خوف و رجا از دیدگاه عرفانی امام محمد غزالی و جلال الدین مولوی. پژوهشنامه ادب غنایی 16(30): 204-187.
نادری، نادر، قربانی‌زاده، وجه‌الله، و امینی، محمد. (1399). مؤلفه‌های اخلاقی- اسلامی برای گذار به دانشگاه نسل سوم. مطالعات معرفتی در دانشگاه اسلامی 24(1): 70-47.
وجدانی، فاطمه. (1395). چارچوب اخلاقی رقابت در محیط‌های علمی- دانشگاهی. مطالعات معرفتی در دانشگاه اسلامی 20(4): 562-543.