بررسی تحلیلی نظریه خشونت در اندیشه سیاسی کارل اشمیت
محورهای موضوعی : اخلاق و تربیت اسلامی
صمد ظهیری
1
(دانشگاه پیام‌نور، تهران)
ستار زنگنه تبار
2
(دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تبریز، تبریز)
رضا نصیری حامد
3
(استادیار، گروه علوم سیاسی، دانشگاه تبریز)
کلید واژه: امر سیاسی, حاکم, دولت, دوست-دشمن, خشونت,
چکیده مقاله :
خشونت یکی از مهمترین وجوه تاریخ زندگی سیاسی بشر است که به صورت درد و رنج جسمی و روحی در آدمی ظهور مییابد. اندیشمندان و نظریهپردازان سیاسی تلاش کردهاند پدیدۀ خشونت را در درون نظریۀ سیاسیشان توضیح دهند. کارل اشمیت یکی از مهمترین نظریهپردازان سیاسی و حقوقی در قرن بیستم است که به توضیح و ایضاح مفهوم خشونت پرداخته است. اشمیت، حیات بشر را به قلمروهای متنوع و نسبتاً مستقلی از اندیشه و عمل از جمله اخلاق، زیباییشناسی، اقتصاد و... تقسیم میکند که قلمرو سیاست و امر سیاسی یکی از این قلمروها، با معیار تمایز دوست-دشمن است. امر سیاسی پیشفرض دولت، و دولتْ مظهر سرشت سیاست است. سیاست نیز تصمیمگیری فرد حاکم در وضعیت استثنایی است. حاکم هم کسی است که در شرایط استثنایی تصمیم میگیرد. دولت یا همان فرد حاکم، انحصار تامِّ بهکارگیری خشونت را در دست دارد. حاکم که از بیرون و ورای نظام قانونی، برای آن تصمیمگیری و تعیین تکلیف میکند، این اقدام اجبارآمیز او اِعمال خشونت است که به اصطلاح خشونت حاکمانه نامیده میشود. این مقاله تلاش میکند نظریۀ خشونت را در اندیشۀ سیاسی کارل اشمیت توضیح دهد.
اسپریگنز، توماس (1397)، فهم نظریههای سیاسی، ترجمه: فرهنگ رجایی، تهران، نشر آگه.
اشتراوس، لئو (1393)، «یادداشتهایی در باب کارل اشمیت، مفهوم امر سیاسی»، ترجمه: یاشار جیرانی و رسول نمازی، تهران، نشر ققنوس.
اشمیت، کارل (1392)، «مفهوم امر سیاسی»، ترجمه: سهیل صفّاری، نشر نگاه معاصر.
اشمیت، کارل (1393الف)، «مفهوم امر سیاسی»، ترجمه: یاشار جیرانی و رسول نمازی، تهران، نشر ققنوس.
اشمیت، کارل (1393ب)، «الهیّات سیاسی»، ترجمه: لیلا چمنخواه، نشر نگاه معاصر.
اِلیاس، نوربرت (1387)، «خشونت، تمدن و دولت، ترجمه: شهریار وقفیپور، در: قانون و خشونت» (گزیدۀ مقالات)، تهران، نشر رخداد نو.
اوربک، موریس (1393)، «کارل اشمیت در جستجوی امر سیاسی: الهیّات، تصمیمگرایی و مفهوم دشمن»، در: اشتراوس، لئو (1393)، مفهوم امر سیاسی، ترجمه: یاشار جیرانی و رسول نمازی، نشر ققنوس.
آگامبن، جورجو (1387)، « والتر بنیامین در برابر کارل اشمیت»، ترجمه: جواد گنجی، در: قانون و خشونت (گزیدۀ مقالات)، نشر رخداد نو.
آگامبن، جورجو (1399)، «وضعیّت استثنایی»، ترجمه: پویا ایمانی، نشر نی.
بنیامین، والتر (1387)، «نقدِ خشونت، در: قانون و خشونت»، (گزیدۀ مقالات)، تهران، نشر رخداد نو.
دادگر، یداله (1379)، «روش¬شناسی و معرفت¬شناسی اقتصاد اسلامی»، فصلنامه پژوهشی دانشگاه امام صادق، شماره یازده و دوازده، صص 61-35.
ژیژک، اسلاوی (1387)، «وجه وقیحِ حقوقِ بشر، در: قانون و خشونت» (گزیدۀ مقالات)، تهران، نشر رخداد نو.
شاکری، سیدرضا (1395)، «اهميت نظريه سياسي در نسبت با علم سياست بررسي و نقد كتاب فهم نظريه¬هاي سياسي»، پژوهشنامة انتقادي متون و برنامه¬هاي علوم انسانی، سال شانزدهم، شماره چهارم، صص 115-97.
فرایا، هلن (1391)، «خشونت در تاریخ اندیشۀ فلسفی»، ترجمه: عباس باقری، تهران، نشر فرزان.
فرهادپور، مراد (1387)، «قانون و خشونت» (گزیدۀ مقالات)، تهران، نشر رخداد نو.
لیلا، مارک (1394)، «روشنفکران و سیاست»، ترجمه: محسن قائم مقامی، تهران، نشر ماهی.
وِبِر، ماکس (1384)، «اقتصاد و جامعه»، ترجمه: عباس منوچهری و همکاران، تهران، انتشارات سمت.
هابز، توماس (1385)، «لویاتان»، ترجمه: حسین بشیریّه، تهران، نشر نی.
Bendersky w. Joseph, (1983), Carl Schmitt: Theorist for the Reich, Princeton, Available in: https://www.jstor.org/stable/26212506?seq=1
Schwab, George, the Challenge of the exception: An Introduction to the Ideas of Carl Schmitt Between 1921 and 1936, (1970), Berlin.