بررسی چگونگی تأثیرگذاری ادبیات در شکل گیری باورهای اخلاقی کودکان و نوجوانان
محورهای موضوعی : اخلاق و تربیت اسلامی
نازفر ناظم
1
(گروه جامعه شناسی فرهنگی،واحد علوم و تحقیقات،دانشگاه آزاد اسلامی،تهران،ایران)
حسین آقاجانی مرسا
2
(دانشگاه آزاد اسلامی،تهران)
علی باصری
3
(گروه مردم شناسی واحد مرکز، دانشگاه آزاد اسلامی ،تهران ،ایران )
کلید واژه: گرایش ادبی, ژانر ادبی, نوجوانی, نظریه ی مبنایی, مصرف فرهنگی, نگرش به مطالعه, جامعه پذیری,
چکیده مقاله :
امروزه مطالعه به عنوان یکی از منابع مهم دستیابی به اطلاعات فقط عملی فردی نیست که به سبب علاقه و سلیقه شخصی بتواند استمرار یابد، بلکه ضرورت های اجتماعی، موقعیت تاریخی و فرهنگی جامعه، نیازهای نظام اجتماعی، علائق و انگیزه های فردی، امکانات و توانائی های نظام و در اختیار بودن کتاب، عوامل تعیین کننده ای در کتابخوانی به شمار می روند. توجه به مطالعه زمانی اهمیت بیشتری می یابد که به گروه سنی خاصی مرتبط بوده و با نیازها وتمایلات آن گروه درارتباط باشد.تحقیق حاضر به بررسی انواع گرایشات ادبی نوجوانان شهر اصفهان در سال 1397پرداخته است. اهمیت موضوع از آنجا مشخص می شود که گروه سنی نوجوان در مرحله بلوغ روحی و جسمی قرار داشته و پرداختن به نیازها و تمایلات آنها در راستای شکل دهی به شخصیت و هویتشان بسیار اهمیت دارد. این تحقیق به روش ترکیبی از نوع متوالی کیفی-کمی صورت گرفته است. یافته های بخش کیفی نشان می دهد شرایط علی همچون پیرامون نوجوانی،مصرف فرهنگی خانواده و جامعه پذیری ، مطالعه را به امری موقت و مسأله دار بدل نموده که در بستر و زمینه هایی چون موانع فرهنگی-اجتماعی-اقتصادی و مسأله نوجوانی و در شرایط مداخله گری گسترش رسانه‌ها، کتاب در امتداد فیلم و ارتقای سواد اطلاعاتی نوجوانان ،گرایشات ادبی نوجوانان را به سوی ترجمه با ژانرهای هیجانی،طنز و فانتزی سوق می دهد.این مساله با توجه به استراتژی انتخابی نوجوان برای مطالعه به پیامدهایی چون سبک زندگی مبتنی بر پرسشگری، هویت چندتکه یا انفعال جوانان منجر می شود. برای تعمیق در بررسی داده های مرحله نخست، ازروش کمی استفاده گردید. باین صورت که گردآوری داده‌های کمی با تنظیم پرسشنامه برگرفته از روش کیفی، به صورت پيمايشی وبااستفاده از روش نمونه گيري خوشه ای چند مرحلهای با توجه به مناطق 6گانه آموزش و پرورش شهر اصفهان، در بين 384نفر دانش آموز/نوجوان مقطع متوسطه انجام شد. دربخش کمی فرضیه ها بانرم افزار spss موردآزمون قرارگرفتند.سپس درمدلسازی ساختاری بااستفاده ازنرم افزار amos فرضیه های ساختاری پژوهش آزمون شدند . یافته های پژوهش نشان می دهد که میزان مطالعه بیش از همه با متغیر مستقل نگرش به کتاب،ویژگیهای نوجوانی و سپس جامعه پذیری توسط خانواده نسبت دارد.از نظر گرایش به ژانرهای هیجان انگیز ،طنز و تخیلی متغیرهای اصلی تاثیر گذارنگرش به مطالعه،ویژگیهای نوجوانی و نیازهای نوجوانی است.و تنها متغیر مستقل تاثیر گذار برگرایش به ترجمه ویژگیهای نوجوان است.سایر متغیرها تاثیر یکسانی بر تالیف و ترجمه دارند.
اباذری،یوسف، چاووشيان، حسن،(1381)، از طبقه اجتماعی تا سبک زندگی،رویکردهای نوین در تحليل جامعه شناختی هویت اجتماعی، نامه علوم اجتماعی، شماره 28.
امیری، نادر؛ (1393)، تحلیل محتوا در علوم اجتماعی و انسانی، نوشته ال- آر. هولستی ؛ ترجمه نادر سالارزاده امیری، انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ص 25.
پور اصغر، هادی؛ موسوی، فاطمه؛ (1387)، سير ادبيات کودکان و نوجوانان در ايران، مجله بهارستان سخن (ادبيات فارسي)، شماره 11، ص 119-137.
حجازي، بنفشه؛ (1394)، ادبيات كودكان و نوجوانان: ويژگي ها و جنبه‌ها، تهران: نشر روشنگران.
خزاعی، فریدعلی؛ اشرفی، نسرین؛ (1391)، نگاهی توصیفی به وضعیت ترجمه و تالیف ادبی در نظام چندگانه ادبی ایران در دهه 1380، فصل نامه مطالعات زبان و ترجمه، شماره یکم ،صص26-42.
رجبی،سوران، (1391)، تعیین ارتباط علاقه به ادبیات کودک و توجوان با رشد اجتماعی دانش آموزان، مجله روانشناسی مدرسه، دوره ی اول، شماره3،صص 27-43.
ستوده، فیروز، (1389)، شناسایی و بررسی عوامل اثرگذار بر مدل چهار مرحلهای وفاداری در بخش بانکداری، (مطالعه موردی مشتریان بانک رفاه)، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران.
ستوده، هدايت اللّه؛ (1378)، روانشناسي اجتماعي، تهران، انتشارات آواي نور.
طهماسیان،نگین؛ (1386)تحلیل محتوای کتابهای قصه و داستان کودکان گروه سنی "ب" و "ج" منتشر شده سالهای 1380-1385 از نظر تأثیر آنها بر درمان ترس و اضطراب و افسردگی کودکان، پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران.
ظهیری ناو، بیژن؛ رجبی ، سوران؛ (1390)، بررسی رابطهی کتابخوانی و رشد اجتماعی در دانش آموزان، مجله علمی و پژوهشی مطالعات ادبیات کودک دانشگاه شیراز، شمارهی اول ، ص146 تا 164.
فلسفین، سکینه؛ (1393) بررسی کتابهای مرجع فارسی چاپی کودکان و نوجوانان منتشره بین سالهای 1390-1385 از نظر اعتبار، وسعت و کیفیت آثار، دوفصلنامه تحقیقات فرهنگی، پاییز و زمستان، شماره 14،صص 60-81.
قرشي، محمد حسين؛ (1385)، بررسي مشكلات ترجمه ادبيات كودكان،تهران، نشرصنم.
کرمانی،علیرضا،(1385)ادبیات عقب مانده (بحثی درباره دنیای مدرن و ادبیات کودک و نوجوان) ،پژوهشنامه ادبیات کودک و نوجوان،شماره46-45
کرمی، امین؛ نوابخش، مهرداد؛ (1395)، بررسی جامعه شناختی رابطه سبک زندگی و اسلوب نوشتاری جلال آل احمد با استفاده از الگوی پیير بورديو در جامعه شناسی ادبيات، پژوهشهای جامعه شناختی، سال دهم،شماره اول
مقصودی، علی اصغر، نصیری، محمد صادق، آژنگ، یاسین(1394) تحلیل جامعه شناختی اشعار جلال الدین محمد بن عبدالرزاق اصفهانی، نشریه ادب و زبان دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه کرمان، شماره 27، صص 213 تا 233.
Bourdieu, Pierre(1984),"Distinction: A Social Critique of The Judgement of Taste" .Translated by Richard Nice, Routled & Kegan paul.
Even- Zohar, Itmar (1990) Polysystem Studies, Tel Aviv: The Porter Institute for Poetics and Semiotics.