مفهوم امانت‌داری، گستره و کاربرد آن در اخلاق پزشکی اسلامی
محورهای موضوعی : اخلاق و تربیت اسلامی
کلید واژه: امانت‌داری, اخلاق پزشکی, راز بیمار, ناموس بیمار, جان بیمار ,
چکیده مقاله :
امانت داري از اصول مهم اخلاقي است که در قرآن کریم و احادیث معصومين (ع) نسبت به آن تاکيد فراوان شده است. و هيچ عذری براي ترک آن پذیرفته نیست. امانت‌داری در اخلاق پزشکی اسلامی مصادیق فراوانی دارد، لیکن در تعامل کادر درمانی و بیمار، امانت‌داری نسبت به راز، ناموس و جان بیمار ، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. آموزه‌های اسلامی علی رغم تأکید فراوان بر ارزش اخلاقی رازداری به‌ویژه در حرفة پزشکی، افشای راز بیمار را در مواقع خاص، لازم و ضروری می‌داند. زیرا حفظ سلامتی بیمار و افراد جامعه در مواقعی با «رازداری مطلق» سازگاری ندارد. پاک چشمی و عفت نیز از ضروری ترین ملاحظات اخلاقی در حرفة پزشکی است که بدون پایبندی به آن نمی توان از فضیلت و شرافت پزشکی سخن به میان آورد. و بالاخره، مراقبت از جان بیمار و سعی و کوشش در جهت بهبودی وی از وظایف اصلی پزشکان و کادر درمانی است که آنان را از هرگونه تعلل و سهل‌انگاری در مداوای بیمار بر حذر می‌دارد.
Trusteeship is one of the important bases of ethics that the Holy Quran and infallibles’ (Ma’asoomin’s) tradition have emphasized on it and no excuse is accepted for forgoing it. In Islamic medical ethics trusteeship has many applies but trusteeship with respect to secrets, patients’ honor and life has a special importance in the interaction between medical staff and patients. Regardless of emphases on the importance of secrecy, especially in medical profession, Islamic instructions urge and require disclosure of patients’ secrets at special cases because sometimes preserving patient’s health and people of society is not compatible with “absolute secrecy”. Chastity and virtue of eyes are in the most required ethical considerations at medical profession which without adhering them, one cannot talk about medical gentility and virtue. Eventually, preservation of patients’ life and diligence in order to recover patients’ health are the main tasks of doctors and medical staff that beware them from any delay and nonchalance in the patients’ curing.
قرآن كريم.
نهج البلاغه (1379). ترجمه: محمد دشتي، قم، نشر الهادی، ، چاپ ششم.
آمدی، عبد الواحد (1366). غررالحکم و دررالکلم، قم، انتشارات دفترتبلیغات.
ابن منظور، محمد بن مکرم (1414). لسان العرب، بيروت، دار صادر، چاپ سوم.
جوادی آملی، عبدالله (1390). تسنیم، قم، مرکز نشر اسراء، چاپ سوم.
حرانی، حسن بن شعبه(1404). تحف العقول، قم، انتشارات جامعه مدرسین.
حر عاملي، محمد بن حسن (1409). وسائل الشیعه، قم، مؤسسه آل البیت لاحياء التراث، چاپ اول.
راغب اصفهانی، ابی القاسم حسین بن محمد ( 1423). المفردات فی غریب القرآن، بیروت، دار احیاء التراث العربیه، چاپ اول.
زاهدی، فرزانه و لاریجانی، باقر (1389). گفتن حقیقت به بیمار در فرهنگ‌های مختلف و بیان دیدگاه‌های اسلام، ویژه نامه حقوق بیمار، مجله اخلاق و تاریخ پزشکی، شماره 1، سال سوم.
صدوق، ابو جعفر محمدبن علی بن حسین ( 1403). الخصال، قم، انتشارات جامعه مدرسین.
طبرسی، ابوالفضل علی بن حسن (1385). مشكاةالأنوار، نجف، کتابخانه حیدریه.
فرامرز قراملکی، احد (1386). اخلاق حرفه ای در تمدن ایران و اسلام، پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی، چاپ اول.
فیروزآبادی، محمدبن یعقوب ( 1403). القاموس المحیط، بیروت، دارالفکر.
کلينی، ابوجعفر محمد ( 1365). الاصول من الکافی، تهران، دارالکتب الاسلامیه،جلدهای2،5 و 7.
مجلسی، محمد باقر ( 1404). بحارالانوار، بيروت، موسسه الوفا.
مکارم شیرازی، ناصر (1384). تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الاسلامیه، چاپ بیست و هشتم.
نوری، حسین (1408). مستدرک الوسایل، قم، موسسه آل البیت، جلدهای 8 و 14.