سودگرایی و معنویت در اقتصاد اسلامی با رویکرد آیات الاحکامی
محورهای موضوعی : اخلاق و تربیت اسلامی
کلید واژه: سودگرایی, معنویت, اخلاق مداری, مادی گرایی, اقتصاد اسلامی ,
چکیده مقاله :
در این مقاله برخی مصادیق سودگرایی منهای معنویت در اقتصاد اسلامی و ماهیت آن ها مورد بررسی قرار گرفته است، و بیان شده که سودگرایی در اقتصاد اسلامی از اخلاق و معنویت جدا نیست. در این پژوهش با اشاره به مکتب ماتریالیسم غرب و نظام سرمایه داری محض، که نقطه مقابل اقتصاد اسلامی است؛ دیدگاه اسلام و قرآن را به عنوان نظر برتر تبیین کردیم. از منظر قرآن کریم انسان دارای دو بعد مادی و روحانی است. از طرفی اسباب رشد و پیشرفت این ابعاد منحصر به اسباب مادی و طبیعی نیست بلکه عوامل غیر مادی نیز در ایجاد پدیده ها تأثیر دارد که انسان نباید صرفا به بعد مادی زندگی دنیایی متوسل شده و از مؤلفه های غیر مادی برای پیشرفت زندگی غافل باشد؛ از قبیل تعاون، عدالت، ایمان، خیرخواهی، اخلاق مداری، استقامت و تلاش و غیره. قرآن كریم یك نظام اقتصادی مناسب را با اهداف كلی خود هدایت می‌كند و خطوط كلی آن را ترسیم می‌نماید؛ ثروت و تمایل به سود و درآمد بیشتر را تحقیر نمی کند. در اقتصاد اسلامی، آن دسته از معاملاتی که همراه با زیاده خواهی های نامشروع که از راه حرام و دور از اخلاق و معنویت باشد، منهی خداوند واقع شده است، قرآن صراحتا اعلام می دارد سود گرایی و تمایل به سود بیشتر با نادیده گرفتن اوامر الهی و تضعیف حقوق دیگران نباشد؛ در واقع این اصول اخلاقی اسلامی نقطه مقابل خاستگاه غربی است که بر اساس ارزش هاي ماترياليستي که سود حداکثری را به هر قیمتی جایز می داند بنا نهاده شده است. در اسلام افزایش ثروت وسیله ایست برای تکامل و تعالی انسان؛ اما در نظام سرمایه داری و مکتب های مادی ثروت را هدف نهایی تلقی می کنند. که چنین تفکری در اقتصاد اسلامی جایگاهی ندارد.
"Here are some examples of economic utilitarianism and the nature ¬ minus spirituality has been studied. Utilitarianism and the desire for profit and is derided as a way to earn more revenue per se lawful and necessary to provide for the welfare of their obligation to exercise its Alnfqh more Islamic economics in the sales, those concerning prohibited transactions that God is with you extravagance illegitimate and forbidden to be away from ethics and spirituality; What is the property of the treasury or in private transactions, which is definitely a deal or was not aware of side (low sales, embezzlement) Or, if informed consent has no heart (bribery, usury). Quran mentioned consensual deal with important social noting that the financial relationship is based on the correct Healthy society and the economy goes into another's property unjustly seized and not; And where truth along indulgence non ¬ ¬ you are right, (the battle between the right to self-centered and profit-centered) into the truth of self-interest and avarice will prevail; And where profit-oriented and tend to be more profitable price violating the rights of the people and ignoring God's commands is This is mere materialism and spirituality is socially and morally.
قرآن کریم
نهج البلاغه
ابن ابی جمهور، (1403ق)، غوالی اللئالی، ناشر سید الشهدا، قم.
تفضلی، فریدون، (1388)، تاریخ عقاید اقتصادی، چاپ نهم، نشر نی.
جیمز اَلوی (james alvi)، (1384)، تاریخچه ای از علم اقتصاد در جایگاه علمی اخلاقی، ترجمة علی نعمتی، فصلنامة تخصصی اقتصاد اسلامی، شماره19.
خویی، سید ابوالقاسم موسوی، (1413)، المصباح الفقاهه (المکاسب).
دخیل، محمد علی، بی‌تا، ثواب الاعمال وعقابها، دارالمرتضی، الغبیری، بیروت
راغب اصفهانی، ابی القاسم الحسین بن محمد، بی‌تا، المفردات فی غریب القرآن، المکتبة المرتضویه، تهران
رضایی، مجید، (1383)، کار و دین، کانون اندیشه جوان، تهران، چاپ اول.
سجادی، سید جعفر، (1373)، فرهنگ معارف اسلامی، ج2، چاپ3، انتشارات کومش، تهران.
سن، آمارتیا، (1377)، اخلاق و اقتصاد، ترجمة حسن فشارکی، تهران، نشر شیرازه، چاپ اول.
سیوری، مقداد بن عبدالله، بی‌تا، کنزالعرفان فی فقه القرآن، ترجمه عبدالرحیم عقیقی بخشایشی، ج1و2، مکتبة المرتضویه، تهران
شهید ثانی، زین الدین، (1365)، شرح لمعه، ج1و2، مکتب الاعلام الاسلامی، قم.
صدر، سید محمد باقر، (1401ه)، فلسفتنا، تهران، دار الکتاب الاسلامی، الطبعة العاشرة.
صدر، محمدباقر، (1357)، اقتصاد ما (ترجمه عبدالعلى اسپهبدى)، انتشارات اسلامى
صدوق، محمد بن علی بن بابویه، (1413)، من لا یحضره الفقیه، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
طباطبایی، محمد حسین، (1417)، تفسیر المیزان(20جلدی)، ج2و4، بنیاد علمی و فکری علامه طباطبایی، تهران
طوسی، ابو جعفر محمد بن حسن، (1400ه.ق) النهایه فی مجرد الفقه و الفتاوی، دارالکتاب العربی.
العروسی الحویزی، علی بن جمعه، بی‌تا، تفسیر نور الثقلین، ج1و4، الطبعة الثانیه، المطبعةالعلمیه، قم
فیض، علیرضا، (1373)، مبادی فقه و اصول، چاپ6، انتشارات دانشگاه تهران.
کاپلستون، فردریک، (1384)، تاریخ فلسفه، ترجمه بهاءالدین خرمشاهی، ج8، 1384
کلینی، ابی جعفر، اصول کافی، ترجمه سید هاشم رسولی، ج2و3، انتشارات علمیه اسلامی
کلینی، ابی جعفر، (1401ه.ق)، الفروع من الکافی، ج5، الطبعة الثالثة، دار صعب، بیروت.
قدیری اصل، باقر، (1387)، سیر اندیشه اقتصادی، دانشگاه تهران.
ماکس وبر، (1371)، اخلاق پروتستان و روح سرمایه داری، ترجمه عبد المعبود انصاری، تهران، انتشارات سمت، چاپ اول.
مجلسی، محمد باقر، (1403ه.ق-ق1983م)، بحارالانوار، ج103، الطبعة الثانیة، مؤسسه الوفاء، بیروت.
مصباحی مقدم، غلامرضا و رعایائی، مهدی و همتیان، مهدی، (1392)، «مؤلفه های غیر مادی رشد اقتصادی از منظر قرآن کریم، مجله مطالعات اقتصاد اسلامی، ش اول، پاییز و زمستان 1392، صص 61 تا 91
مصباحی مقدم، غلامرضا، (1383)، مجموعه مقالات اقتصادی، تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق(ع)
مطهری، مرتضی، (1364)، ربا، بانک، بیمه، چاپ اول، انتشارات صدرا، تهران.
مکارم شیرازی، ناصر، (1366)، تفسیر نمونه، ج2و3، چاپ19، دارالکتب الاسلامیه، تهران.
منصور، جهانگیر، (1387)، قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، چاپ65.