مسئولیت پذیری معلمان:نقش پیش بینی کنندگی فرهنگ مدرسه واخلاق حرفه ای در مدارس ابتدایی
محورهای موضوعی : اخلاق و تربیت اسلامی
1 - استادیار، گروه مدیریت آموزشی، واحد ساوه، دانشگاه آزاد اسلامی، ساوه، ایران
کلید واژه: فرهنگ حاکم بر مدرسه, اخلاق حرفهای, مسئولیتپذیری معلمان.,
چکیده مقاله :
این پژوهش با هدف تعیین نقش فرهنگ حاکم بر مدرسه و اخلاق حرفهای با مسئولیتپذیری معلمان در مدارس ابتدایی اجرا شد. هدف این پژوهش کاربردی، و از نظر روش این پژوهش توصیفی- همبستگی بوده است. جامعه آماری پژوهش حاضر شامل کلیه معلمان دوره ابتدایی شهرستان ساوه در سال تحصیلی 1404-1403 میباشد که تعداد آنها ۱۰۸۶ نفر میباشد. نمونه آماری پژوهش با استفاده از فرمول کوکران و روش نمونهگیری در دسترس تعداد 284 نفر انتخاب شد. ابزارهای این پژوهش شامل پرسشنامههای مسئولیتپذیری معلم لارمن و کارابنیک (2013)،با 13 سوال، فرهنگ مدرسه گرونرت و ولنتاین (١٩٩٨)،با 35 سوال و اخلاق حرفهاي کادوزیر (٢٠٠٢)،با 16 سوال بود، همچنین میزان پایایی پرسشنامهها توسط آلفای کرونباخ به ترتیب 87/0، 82/0 و 84/0 محاسبه گردید.. جهت تجزیهوتحلیل اطلاعات دادهها در بخش آمار استنباطی از آزمونهای همبستگی پیرسون و رگرسیون چندگانه توسط نرم افزار SPSS نسخه 27 استفاده شد. نتایج نشان داد که هر دو متغیر فرهنگ حاکم بر مدرسه و اخلاق حرفهای قادر به پیش¬بینی مسئولیتپذیری معلمان می¬باشند (p<0/05)، به این صورت که سهم فرهنگ حاکم بر مدرسه 23 درصد و سهم اخلاق حرفهای 38 درصد میباشد. بنابراین با اطمینان 95 درصد میتوان گفت اخلاق حرفهای بیشترین سهم را در پیش¬بینی مسئولیتپذیری معلمان دارد. در نتیجه، ارتقای مسئولیتپذیری معلمان نیازمند تمرکز همزمان بر اخلاق حرفهای و فرهنگ حاکم بر مدرسه است. این دو عنصر بهصورت متقابل بر یکدیگر تأثیر میگذارند و در کنار هم موجب بهبود تعاملات آموزشی، افزایش کیفیت تدریس و دستیابی به اهداف تربیتی میشوند.
This study was conducted with the aim of determining the role of prevailing school culture and professional ethics with teachers’ responsibility in elementary schools. The purpose of this research is applied, and in terms of method, it is descriptive-correlational. The statistical population of the present study includes all elementary school teachers in Saveh County during the academic year 2024–2025, totaling 1,086 individuals. The research sample was selected using Cochran’s formula and available sampling method, resulting in 284 participants. The research instruments included the Teacher Responsibility Questionnaire by Lerman and Karabenick (2013), the School Culture Questionnaire by Gruenert and Valentine (1998), and the Professional Ethics Questionnaire by Kaduzier (2002). For data analysis, Pearson correlation and multiple regression tests were used via SPSS software version 27. The results showed that both variables—prevailing school culture and professional ethics—are capable of predicting teachers’ responsibility (p < 0.05), with school culture accounting for 23% and professional ethics for 38% of the variance. Therefore, with 95% confidence, it can be stated that professional ethics has the highest share in predicting teachers’ responsibility.
احمدی ندا، نوه ابراهیم عبدالرحیم، عباسیان حسین. (1402). تبیین رابطه بین هوش اخلاقی مدیران با دلبستگی شغلی و مسئولیت پذیری اجتماعی معلمان. نشریه مديريت بر آموزش سازمانها. ۱۲ (۲) :۲۰۱-۲۲۳.
اشرفی, جواد, رهنمای رودپشتی, فریدون, بنی مهد, بهمن. (1398). نظریههای مسئولیت پذیری اجتماعی شرکتها. دانش حسابداری و حسابرسی مدیریت, 8(31), 1-14.
اصغرنژاد, نجف, پیروز نیا, سیما, مساوات پور, عظیمه, مسعودیان, پریسا. (1402). بررسی نقش میانجیگری سرمایه اجتماعی در رابطه بین مسئولیت پذیری اجتماعی و اشتیاق شغلی معلمان شهر دهدشت.. رفتار مثبت در سازمانهای آموزشی, 1(4), 1-20.
اعتماد، مهدی. (1398). رابطه فشارزاهای شغلی، فرهنگ سازمانی و رفتار شهروندی سازمانی با مسئولیت پذیری کارکنان اداره آموزش و پرورش شهر رامهرمز، چهارمین کنفرانس بین المللی دستاوردهای نوین پژوهشی در علوم اجتماعی، علوم تربیتی و روانشناسی، اصفهان، دانشگاه جامع علمی کاربردی سازمان همیاری شهرداریها و مرکز توسعه خلاقیت و نوآوری علوم نوین.
باشکوه اجیرلو، حسن، زاهدبابلان، عادل، اکبری، تقی، و خالق خواه، علی. (1401). ارائه مدل به کارگیری استعدادها و نقش آن در اخلاق حرفهای معلمان دوره ابتدایی. اخلاق زیستی، 12(37 )، 0
پاکزاد، محمدامین، حلت آبادی فراهانی، محمدابراهیم، غفوری، سمیه، و خسروی طناک، محمد. (1401). رشد اجتماعی دانش آموزان: نقش پیش بین هوش اخلاقی و فرهنگ مدرسه. اخلاق زیستی، 12(37 )، 1-10.
ترچانی، محبوبه، مرتضوی، سید جواد ، (1398). نقش فرهنگ سازمانی بر اخلاق حرفهای در سازمان ها، چهارمین کنفرانس ملی در مدیریت کسب و کار و بازرگانی، تهران، دبیرخانه دائمی کنفرانس.
خطیبی, اعظم, زند, معصومه. (1403). بررسی عوامل موثر بر بیتفاوتی اجتماعی معلمان شهر فامنین و راه های کاهش آن. پژوهش های راهبردی مسائل اجتماعی, 1(1), 1-10.
زاهد بابلان, عادل, عابدی نیا, افشین, تقوی قره بلاغ, حسین, قربانزاده طولارود پایین, پدرام. (1401). الگوسازی تأثیر رهبری تحولآفرین بر خودکارآمدی معلمان با میانجیگری فرهنگ مدرسه. نوآوریهای آموزشی, 21(2), 49-66.
زمندی, علی اکبر, حسنی, محمد, قلاوندی, حسن. (1402). شناسایی مؤلفههای اخلاق حرفهای در آموزش دانشگاهی. پژوهش در روشهای آموزش, 1(2), 95-114.
سلطاني، مرتضی (1392). مديريت اخلاق در سازمان. ماهنامه تدبير، شماره 132
سلیمان پورعمران محبوبه. (1400). رابطه فرصتهای برابر آموزشی با کیفیت زندگی مدرسهای و احساس تعلق به مدرسه با نقش میانجی فرهنگ مدرسه در دبیران متوسطه. عنوان نشریه. ۹ (۴۳) :۳۱۶-۳۳۴.
سلیمفرد، آرام و وحدت، رقیه،1403،بررسی ارتباط مسئولیت پذیری شخصی با مسئولیت پذیری اجتماعی و اخلاق حرفه ای از طریق عجین شدن با شغل و تطبیق پذیری شغلی در معلمان ابتدایی،سومین کنگره علمی دانشجویان روانشناسی، علوم تربیتی و مشاوره،تهران
شامگانی، فاطمه، افشاری، هاجر. (1403). دومین کنفرانس بینالمللی پژوهشهای مدیریت، تعلیم و تربیت در آموزش و پرورش،
شجاعی، فریبا، فدائی، زهرا . (1403). اصل عدالت در اخلاق حرفه ای معلمان از دیدگاه امام علی (ع)، همایش پژوهشهای مدیریت و علوم انسانی در ایران مجموعه مقالات هفدهمین کنفرانس بینالمللی پژوهشهای مدیریت و علوم انسانی در ایران. 1(8)، 260-267.
صمیمی، محمدرضا و طاهره بهمنی (1397). بررسی رابطه مسئولیت پذیری اجتماعی و اخلاق حرفهای با اشتیاق شغلی دبیران مقطع متوسطه دوم شهر بهبهان، پنجمین همایش ملی پژوهشهای نوین در حوزه علوم تربیتی و روانشناسی ایران (با رویکرد فرهنگ مشارکتی ) ، تهران، خانه فرهنگ مشارکتی ایران.
غلام پور، میثم؛ هادی پورشافعی و احمد واشقانی فراهانی. (1398). نقش فرهنگ و سلامت سازمانی بر اخلاق حرفهای معلمان، فصلنامه اخلاق در علوم و فنّاوری.
غلامپور, میثم, پورشافعی, هادی, فراستخواه, مقصود, آیتی, محسن. (1399). مؤلفه های اخلاق حرفه ای معلمان: مرور سیستماتیک براساس مدل رایت. مطالعات برنامه درسی, 15(58), 145-174.
فتحی چگنی, فریبا, عباسی, محمد, قدم پور, عزت اله. (1402). رابطه علّی سبک رهبری اصیل، فرهنگ مدرسه و شخصیت پویا با اشتیاق شغلی معلمان: نقش میانجی قرارداد روانشناختی. رهبری آموزشی کاربردی, 4(4), 51-68.
قصابی فرد، سجاد ؛ شجاع، سعید ؛ صبور، امیرحسین. (1403). اخلاق حرفه ای معلمان چه نقشی در رشد تحصیلی دانش آموزان دارد؟، همایش پژوهش های مدیریت و علوم انسانی در ایران مجموعه مقالات شانزدهمین کنفرانس بینالمللی پژوهشهای مدیریت و علوم انسانی در ایران.
قنبرپور، امیر، عباسیان، حسین، آراسته، حمیدرضا نوابراهیم، عبدالرحیم (1398). طراحی الگوی اخلاق حرفهای معلمان: یک مطالعه آمیخته نوآریهای آموزشی ، 18(69)، 60-63.
محمدجانی, فرزاد. (1403). ارایه مدل علی روابط فرهنگ مدرسه بر کیفیت تدریس با بر نقش واسطه ای تمایل به تغییر و تفکر سیستمی. دوماهنامه علمی - پژوهشی رهیافتی نو در مدیریت آموزشی, 1(1), 1-10.
مظفری، سامان، محمدی، رضا، محمدی، رزگار. (1402). رابطه جو اخلاقی با اخلاق حرفهای با نقش میانجی اشتیاق شغلی معلمان دوره ابتدایی، فصلنامه آموزش و پرورش متعالی. 3(3)، 80-95.
موسوی ، فرانک. (1400). بازشناسی مولفهها و ابعاد توسعه فرهنگی مدارس به منظور دستیابی به مدل مناسب. فصلنامه مطالعات مدیریت و رهبری در سازمانهای آموزشی. 1(1)، 1-25.
Bok, H. (2022). Freedom and responsibility. Princeton University Press.
Corey, G., Corey, M. S., & Callanan, P. (2024). Issues and ethics in the helping professions (p. 379). Pacific Grove, CA: Brooks/Cole.
Deal, T., & Peterson, K. D. (2009). Shaping school culture. Jossey-Bass. San Francisco. [https://files.eric.ed.gov/fulltext/ED479930].
Demerath, P. (2018). The emotional ecology of school improvement culture: Charged meanings and common moral purpose. Journal of Educational Administration, 56(5), 488-503.
Eliezer D. Y., Koslowski,. (2019). The relationship between work ethic and organizational commitment in primary school teachers. Journal of the Korea Convergence Society, 10(3), 93-103.
Erichsen, K., & Reynolds, J. (2020). Public school accountability, workplace culture, and teacher morale. Social Science Research, 85, 102347.
Fatima, N., & Mattoo, M. I. (2025). Professional ethics in teacher education: An anticipatory analysis. International Journal of Advanced Multidisciplinary Scientific Research, 8(4), 117–123.
Heinla, E., & Kuurme, T. (2024). The impact of school culture, school climate, and teachers’ job satisfaction on the teacher-student relationship: A case study in four Estonian Schools. Research Papers in Education, 39(3), 439-465.
Komari. N & Djafar, F. (2013). Work Ethics, Work Satisfaction and Organizational Commitment at the Sharia Bank, Indonesia. International Business Research, 6(12): 107-117.
Lai, C., Wang, Q., & Huang, X. (2022). The differential interplay of TPACK, teacher beliefs, school culture and professional development with the nature of in‐service EFL teachers' technology adoption. British Journal of Educational Technology, 53(5), 1389-1411.
Latapí Agudelo, M. A., Jóhannsdóttir, L., & Davídsdóttir, B. (2019). A literature review of the history and evolution of corporate social responsibility. International journal of corporate social responsibility, 4(1), 1-23.
Levy, N. (2019). Taking responsibility for responsibility. Public Health Ethics, 12(2), 103-113.
Liu, S., & Hallinger, P. (2024). The effects of instructional leadership, teacher responsibility and procedural justice climate on professional learning communities: A cross-level moderated mediation examination. Educational Management Administration & Leadership, 52(3), 556-575.
Liu, Y., Bellibaş, M. Ş., & Gümüş, S. (2021). The effect of instructional leadership and distributed leadership on teacher self-efficacy and job satisfaction: Mediating roles of supportive school culture and teacher collaboration. Educational Management Administration & Leadership, 49(3), 430-453.
Lynch, W. T., & Kline, R. (2017). Engineering practice and engineering ethics. In Engineering Ethics (pp. 601-631). Routledge.
Mittelstadt, B. (2019). Principles alone cannot guarantee ethical AI. Nature machine intelligence, 1(11), 501-507.
Nave, A., & Ferreira, J. (2019). Corporate social responsibility strategies: Past research and future challenges. Corporate Social Responsibility and Environmental Management, 26(4), 885-901.
Peters, Ralph (2015). “Authority, Responsibility And Education” International Journal Of Business And Management Invention, 2(1), 1-8.
Rantanen, Terhi (2015) The Massage is the media: An interview with Manuel Castles, Global media communication, Vol 12.
Reinius, H., Hakkarainen, K., Juuti, K., & Korhonen, T. (2024). Teachers’ perceived opportunity to contribute to school culture transformation. Journal of Educational Change, 25(2), 369-391.
Rissanen I, Kuusisto E, Hanhimäki E, Tirri K. (2018). The implications of teachers’ implicit theories for moral education: A case study from Finland. Journal of Moral Education. 2018; 47(1): 63-77.
Shengnan, L., & Hallinger, P. (2021). Unpacking the effects of culture on school leadership and teacher learning in China. Educational Management Administration & Leadership, 49(2), 214-233.
Sloan, R. (2020). Teachers' performance with their responsibility. Journal of Teaching in Physical Education, 39(3), 347-356.
Waldman, D. A. (2021). Examining the relationship between managers' professional ethics and transformational leadership with teachers' job enthusiasm in schools. Journal of Management Studies,43(2), 703-1725.
Xia, J., Wang, M., & Zhang, S. (2023). School culture and teacher job satisfaction in early childhood education in China: the mediating role of teaching autonomy. Asia Pacific Education Review, 24(1), 101-111