نسبت فقه و اخلاق در مفهوم و منبع
محورهای موضوعی : اخلاق و تربیت اسلامی
کلید واژه: رابطه, فقه, اخلاق, تعریف, منبع ,
چکیده مقاله :
علم فقه و اخلاق از قديمي‌ترين علوم اسلامي هستند که در رفتار انسان تأثیر مستقیم داشته و همچون گذشته، زنده و بالنده، به نقش آفرینی پرداخته و به توسعه و گسترش قلمرو خود ادامه می دهند، همانگونه که فقه، مجموعه ای از قوانين وآيين زندگي انسان است اخلاق نیز مجموعه ای از صفات روحی و باطنی بشمار می رود. از این رو شناخت فقه و مکاتب فقهي و در مقايسه با آن، دانستن اخلاق و مکاتب اخلاقی، به عنوان دو دانش رفتاری، ما را در مسیر عمق بخشی به فهم تعاملات و روابط آن دو یاری می‌رساند و با طرح مباحث گوناگون و مقایسهای از جمله تعریف دقیق و منبع شناخت فقه و اخلاق، می توان به چگونگی نسبتِ میان آن دو دست یافت. بدین جهت این مقاله برآن است، تا با بررسی مفهوم و منابع معرفتي آن دو، چگونگی رابطه علمی و منطقی و یا تمایز میان آن دو را بیان کند.که باتوجه به وجود نوعی همپوشانی بین آن دو، قطعاً در مقام تعارض و تباین یک دیگر نیستند
The notion of the superiority of the Arabic language over other languages is stated by statements suchas Arabic language is the highest language and the most developed one. These notions have bronght about controversies and challenges and have given rise to several views. Those who believe that there are non-arabic ideas raise questions against those who bilieve that is no non-Arabic word in the Quran. Each one of these groups present their own reasons and arguments. The present study attempts to bring a compromise between those verses in the Quran which emphacize. Its being Arabic and the existance of non-Arabic words in the Quran. It attempts to answer these questions: Are there non-Arabic words in the Quran? Does the existance of non-Arabic words reject the fact that the Quran is Arabic? Have these non-Arabic words entered the Arabic language and then they have entered the Quran? This study attempts to state that both of these notions.
، 1378ش، مبادی اخلاق در قرآن، نشر اسراء، قم، ایران.
بی تا، المحجة البيضاء فى تهذيب الاحياء، تصحیح، علی اکبر غفاری، انتشارات اسلامی، چاپ دوم، قم، ایران.
ابن اثیر الجزرى،، 1364 ش، النهایة فى غریب الحدیث ، مؤسسه اسماعیلیان، قم.
ابن جمهور احسائی، محمد، 1367ش، الاقطاب الفقهیه، تحقیق محمد حسون، چاپ اول، کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی ، قم، ایران.
ابن منظور،1416 ق/ 1996م.، لسان العرب، چاپ اول: بيروت، داراحياء التراث العربى،
ابنفارس،احمد،1404ق، معجم المقاييس اللغه، چاپاول، مركز النشر مكتب الاعلام الاسلامى،قم.
احمدپور، مهدی،1392ش، فقه و اخلاق اسلامی ،مقایسه ای علم شناختی،پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، وابسته به دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم.
انصارى، مرتضى، 1415 ق، المکاسب، دارالحکمه، قم، ایران.
بجنوردی موسوی،سیدمحمد،۱۳۹۲ش،نقش اخلاق در فقه و حقوق، روز نامه اطلاعات، ۲۷بهمن.
تميمي آمدي ، عبدالواحد ابن مجد ،1366ش، غررالحكم و دررالكلم، دفتر تبليغات اسلامي، حوزه علميه قم .
جعفري لنگرودي، محمد جعفر،1382ش، مکتب هاي حقوقي در حقوق اسلام، چاپ سوم، گنج دانش، تهران.
جناتي، محمد ابراهيم، 1370ش، منابع اجتهاد از ديدگاه مذاهب اسلامي، چاپ اول، مؤسسه کیهان، تهران.
جوادی آملی، عبدالله ، 1377ش، شریعت در آینه معرفت، چاپ اول، مرکز نشر اسراء ، قم.
حسن بن زین الدین بن شهید ثانی، بی تا، معالم الدین، انتشارات جامعه مدرسین، قم ، ایران.
حکیم، محمد تقی، 1358، الاصول العامه للفقه المقارن ، چاپ دوم، موسسه آل البیت (ع) ، قم. دهخدا، على اكبر،1377، لغت نامه دهخدا، تهران، ایران......
زمخشرى، محمود بنعمر، (بىتا)، اساس البلاغه، قم، دفتر تبليغات اسلامى.
زیدان ، عبدالکریم، ۱۹۷۵م ، اصول الدعوۀ، بغداد، عراق .
ژکس، 1356ش، فلسفه اخلاق، ترجمه ابوالقاسم پور حسینی، انتشارات سیمرغ، تهران، ایران.
سبحانی،جعفر؛ رابطه اخلاق با علم فقه، درسهایی از مکتب اسلام، شهریور1391شماره 6 صفحه- از 7 تا12.
شهید اول، محمد بن محمد بن حامد بن مکی جزینی عاملی،1377ش، ذکری الشیعة فی احکام الشریعة، موسسه آل البیت، قم، ایران.
شيخ حسن بن زينالدين، 1378ق، معالم الدين،چاپ سنگى، ناشر المکبة العلمیة الاسلامیة، قم.
شیخ طوسی، محمد بن حسن، 1417ق، عده الاصول تحقیق انصاری، قم، ایران.
صرامی، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی،وابسته به دفترتبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم.
صرامی،سیف الله، 1391ش، مقایسه منابع و روش های فقه و حقوق، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، وابسته به دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم.
ضیائی فر، سعید، ١٣٨۵، پیش در آمدی بر مکتب شناسی فقهی، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، وابسته به دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم.
طباطبائى، سیدمحمدحسین، 1407 ق، المیزان فى تفسیر القرآن ، مؤسسة النشر الاسلامى، قم.
طباطبائی، سید محمد مجاهد، بی تا، مفاتیح الاصول، موسسه آل البیت، قم، ایران.
طبرسى، ابىعلى الفضل، 1365، مجمع البيان، چاپاول: تهران، انتشارات ناصر خسرو.
طريحى، فخر الدين، 1386 ق، مجمع البحرين: چاپ اول: تهران، انتشارات كتابفروشى مرتضوى
طوسى، خواجه نصيرالدين، بی تا ، اخلاق ناصرى، ناشرکتاب فروشی اسلامی، تهران، ایران..
عابدی شاهرودی، علی، 1385ش، گفتگو، چاپ شده در جایگاه شناسی علم اصول، به کوشش سید حمیدرضا حسنی، مهدی علی پور ، قم انتشارات مرکز مدیریت حوزه علمیه قم.
عبدالحلیم محمود، ۱۴۱۰ ق- ۱۹۹۰ م ،فقه الدعوه الی الله، الطبعه الاولی ، دار الوفاء، بیروت.
علامه حلی،جمال الدین ابو منصور حسن بن یوسف بن مطهر ،1412، منتهی المطلب، چاپ اول، بنیاد پژوهشهای اسلامی استان قدس رضوی، مشهد، ایران.
علیدوست، ابوالقاسم، 1381ش، فقه و عقل، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، تهران
فيض کاشاني، محسن، 1378ق، الحقائق في محاسن الاخلاق، تصحیح سید ابراهیم میانجی، کتاب فروشی اسلامی، تهران، ایران.
فیومی، احمد بن محمد بن علی، 1383ش، المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر،قم ، ایران.
كلينى، محمد،1411ق ، اصول الكافى، چاپاول: بيروت، دارالتعارف للمطبوعات.
لویس بن نقولا (نیکولا) معلوف، 1986م ، المنجد، مترجم احمد سیاح ،بیروت ، لبنان.
مجلسی، محمد باقر، 1403، بحار الانوار، مؤسسة الوفاء ، بیروت، لبنان.
مرتضی، علی بن حسین،1346ش، الذریعه الی اصول الشریعه، دانشگاه تهران، تهران، ایران.
مسکویه، احمدبن محمد بن یعقوب الرازی، 1375ش، تهذيب الاخلاق وتطهير الاعراق، مترجم میزا ابو
مظفر، محمدرضا، 1386ق، اصول الفقه، انتشارات المعارف الاسلامیة، تهران، ایران.
معين، محمد، 1360ش، فرهنگ معين، انتشارات اميركبير، تهران، ايران.
مغنیه، محمدجواد، 1361ش، فلسفه اخلاق در اسلام، انتشارات بدر، ایران .
مفید، محمد ابن نعمان،1414ق، التذکره باصول الفقه، دار المفید، بیروت، لبنان.
ملکیان، مصطفی،1391ش، گفتگو، مقایسه منابع و روش های فقه و حقوق، به کوشش سیف الله صرامی، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، وابسته به دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم.
میر زا قمی، بی تا، قوانین الاصول، چاپ قدیم ، ایران.
نراقى،محمدمهدى، 1368ش، جامع السعادات، تحقيق السيّدمحمدکلانتر، الطبعة الثانية، منشورات جامعة النجف الدينية، النجف، عراق.
هروي، أبو عبيدأحمد بن محمد، مخطوط، الغريبين في القرآن والحديث، بی جا.