فهرست مقالات
-
دسترسی آزاد مقاله
1 - نفس ستیزی مولوی در مثنوی
رضا حیدری نوریانسان به عنوان شریف‌ترین مخلوق عالم، و جانشین ذات باریتعالی، در قید و بند جهان مادی گرفتار شده است. او براساس فطرت حق‌جویی و خصلت کمال طلبی، در صدد اتصاف به صفات ذات اقدس الهی است، تا بتواند با حرکت در مسیر تزکیه و تهذیب نفس، به مقام قرب ربوبی و اتصال به محبوب حقیقی دست چکیده کاملانسان به عنوان شریف‌ترین مخلوق عالم، و جانشین ذات باریتعالی، در قید و بند جهان مادی گرفتار شده است. او براساس فطرت حق‌جویی و خصلت کمال طلبی، در صدد اتصاف به صفات ذات اقدس الهی است، تا بتواند با حرکت در مسیر تزکیه و تهذیب نفس، به مقام قرب ربوبی و اتصال به محبوب حقیقی دست یابد. تحقق این هدف متعالی، نیازمند پرهیز از اشتغال به جهان مادی و دوری از پیروی خواهش‌های نفسانی است. یکی از مکاتبی که انسان را در راستای چنین هدفی هدایت می‌کند، تا از مرحلة انقطاع از عالم تعینات تا مرتبة فناء فی الله نایل گردد، مکتب عرفان و تصوف است، و مولانا از جمله عارفانی است که در سراسر مثنوی به شرح و بسط آداب و شیوة سلوک الی الله پرداخته است. او مهمترین عامل و مانع دستیابی به کمال مطلق و حقیقت هستی را، نفس اماره می‌پندارد و مجاهدة با نفس را ـ که در این مقاله به بررسی کیفیت آن پرداخته شده ـ مایة تعالی روح و حیات جان آدمی محسوب می‌دارد. از منظر مولوی، ریاضت نفس و ممانعت از سرکشی آن، جهاد اکبر محسوب می‌گردد، و شرط ارتقاء سالک طریق حق، از عالم جماد تا مرحلة نفس مطمئنه، فنای عرفانی، یعنی کشتن نفس است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
2 - شاخصه‌ها و بایسته‌های رفتار فرانقشی در سازمان‌های آموزشی از منظر قرآن کریم
نیکو دیالمه منا افضلی قادیموفقیت سازمان‌ها در عصر حاضر منوط به رفتارهایی فراتر از الزامات رسمی است که پاداش رسمی به آن‌ها تعلق نمی‌گیرد؛ در مدیریت از این کنش‌ها به عنوان رفتار فرانقشی یاد می‌شود. هدف این پژوهش شناسایی شاخصه‌ها و بایسته‌های این اعمال در سازمان‌های آموزشی از منظر قرآن کریم است که چکیده کاملموفقیت سازمان‌ها در عصر حاضر منوط به رفتارهایی فراتر از الزامات رسمی است که پاداش رسمی به آن‌ها تعلق نمی‌گیرد؛ در مدیریت از این کنش‌ها به عنوان رفتار فرانقشی یاد می‌شود. هدف این پژوهش شناسایی شاخصه‌ها و بایسته‌های این اعمال در سازمان‌های آموزشی از منظر قرآن کریم است که به روش بررسی اسناد و مدارک و تحلیل محتوای کیفی و به شیوه استقرایی- قیاسی صورت گرفته است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که رفتار فرانقشی در قرآن دارای شاخصه‌هایی از جمله فرآیند‌مداری، خود‌تعالی در راستای اثر‌بخشی سازمان، ذومراتب بودن و وابستگی به توفیقات ربوبی است. بایسته‌های این رفتارها عبارتند از: غایت‌مداری، صیانت از عمل، اکتفا نکردن به منافع دنیوی، پرهیز از گرانباری نقش و رعایت اولویت‌ها در عمل. در نگاه توحیدی برخی از این بایسته‌ها ناظر به وجه ظاهری کنش است که عدم رعایت آن‌ها صورت عمل را خدشه‌دار می‌سازد و دسته دیگر وجه باطنی کنش را نشانه می‌رود که با فقدان آن‌ها، هر چند مطلوبیت ظاهری بر عمل حاکم باشد ولی به جهت باطن، فاقد ارزش است. مقایسه نتایج پژوهش با مدیریت معاصر نشان می‌دهد که علی‌رغم مشترکات موجود، عمده شاخصه‌ها و بایسته‌های رفتار فرانقش در جهان‌بینی توحیدی، در مدیریت یا اساسا مورد عنایت نبوده و یا مغفول مانده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
3 - حیاء فضیلتی بنیادین یا هیجانی زودگذر
فرزانه ذوالحسنی مریم خوشدل روحانیضرورت ترسیم الگوی اسلامی – ایرانی شرم و فرهنگ سازی بر اساس آن برای جامعه امروز ما بر کسی پوشیده نیست. این مقاله به عنوان درآمدی بر ارائه این الگو تلاش می‌کند با شیوه تحلیلی – توصیفی، به بازخوانی و تحلیل فضیلت حیاء در اخلاق روایی شیعه بپردازد. نظریه غالب در روانکاوی معاص چکیده کاملضرورت ترسیم الگوی اسلامی – ایرانی شرم و فرهنگ سازی بر اساس آن برای جامعه امروز ما بر کسی پوشیده نیست. این مقاله به عنوان درآمدی بر ارائه این الگو تلاش می‌کند با شیوه تحلیلی – توصیفی، به بازخوانی و تحلیل فضیلت حیاء در اخلاق روایی شیعه بپردازد. نظریه غالب در روانکاوی معاصر غرب این است که شرم از جمله هیجانات خودآگاه فردی منفی است. پس از ارتکاب خطا در حضور جمع پدید می‌آید، عزت نفس آدمی را هدف قرار می‌دهد و باید تعدیل شود. بندیکت با نظریه خود مبنی بر اختلاف معنای شرم بر اساس تنوع فرهنگ‌ها رهیافتی متفاوت فراروی تحقیقات شرم گشود که کمتر مورد توجه قرار گرفت. محققان در این مقاله تلاش می‌کنند به چیستی، چرایی و چگونگی حیا و کارکردها و نتایج مترتب بر آن در اخلاق روایی شیعه بپردازند. در این نظام حیاء فضیلتی پایدار و بنیادین، خویشتنداری مبتنی بر معرفت و حافظ کرامت نفس آدمی است که البته افراط و تفریط در آن زیانبار است پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
4 - تبیین نقش توجه به کرامت انسانی در افزایش معنویّت
محمدعلی راغبی محسن مهريزيمعنويّت در طول حيات بشر به عنوان يك امر مطلوب مورد توجّه بوده و تلاش زيادي در جهت تقويت آن صورت گرفته است. عوامل متعدّدي موجب تعالي و پرورش معنويّت مي‌شود امّا در بين اين عوامل، كرامت انسان از نقشی محوري و اساسي برخوردار است. در این مقاله ضمن تشریح مفهوم معنویّت، اهمیّت چکیده کاملمعنويّت در طول حيات بشر به عنوان يك امر مطلوب مورد توجّه بوده و تلاش زيادي در جهت تقويت آن صورت گرفته است. عوامل متعدّدي موجب تعالي و پرورش معنويّت مي‌شود امّا در بين اين عوامل، كرامت انسان از نقشی محوري و اساسي برخوردار است. در این مقاله ضمن تشریح مفهوم معنویّت، اهمیّت کرامت انسان در ایجاد شخصیّت معنوی مورد تأکید قرار گرفته و چگونگی تأثیر کرامت انسان در افزایش معنویت نیز بررسی خواهد شد و ثابت مي‌گردد که سرچشمه‌ي معنويّت، توجّه به كرامت ذاتي و اكتسابي و عمل به دستورات ديني است و در مقابل، منشاء بسیاری از محرومیّت‌های معنوی، غفلت و عدم توجّه به جایگاه و کرامت روح ملكوتي انسان است پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
5 - نقش عذر خواهی و بخشش در پایداری زندگی اجتماعی
مرتضی رحیمی سمیه سلیمانیتحقیق حاضر که به روش توصیفی تحلیلی انجام شده به پرسش " عذر خواهی و بخشش در پایداری زندگی اجتماعی چه نقشی دارد؟"پاسخ گفته و در تبیین پاسخ آن اشاره نموده که اسلام برای کاهش تنشها همواره مسلمانان را به صلح و دوستی، پرهيز از کینه و دشمنی، حل کردن اختلافات با تکیه بر فضایل ا چکیده کاملتحقیق حاضر که به روش توصیفی تحلیلی انجام شده به پرسش " عذر خواهی و بخشش در پایداری زندگی اجتماعی چه نقشی دارد؟"پاسخ گفته و در تبیین پاسخ آن اشاره نموده که اسلام برای کاهش تنشها همواره مسلمانان را به صلح و دوستی، پرهيز از کینه و دشمنی، حل کردن اختلافات با تکیه بر فضایل اخلاقی از جمله بخشش و عذرخواهی ترغیب نموده است. نگارش رساله‌هایی، چون الفت نامه، مصادقة الاخوان و... توسط عالمان اسلامی در همین راستا می‌باشد. در فرهنگ اهل بیت عذر خواهی مؤمنان از پیامدهای زیانبار دنیوی و اخروی جلوگیری نموده و پذیرفتن عذرِ دیگران پرتویی از اخلاق خدا، گام نهادن جای پای پیامبران و اولیای خدا و بستر تکامل آدمی و موجب صلح و همدلی بين مردم و محبوبیت انسان نزد خدا دانسته شده است. اهمیت عفو و بخشش تا بدانجاست که به موجب روايات، خداوند از مؤمن نیازمند همانند عذر خواهی برادر از برادر عذرخواهی می‌کند و مزد عذر خواهی را بر ذمه گرفته و آن را از صفات متقین بر شمرده و به مسلمانان منحصر نکرده است، همچنین به موجب روایات در مواردی معصومان از مردم عذر خواهی کرده اند، که از جمله آن‌ها می‌توان به عذر خواهی پیامبر از برخی از اصحاب صفه اشاره نمود. قبول عذر و بخشش در پایداری زندگی اجتماعی نقش بسزا دارد، زیرا اگر همه مردم در گرفتن حقوق خویش دقیق و جدی باشند و از کوچک‌ترین لغزش دیگران چشم نپوشند، زندگی، بسیار تلخ شده و روح صفا و صمیمیت به کلی از بین خواهد رفت. عذر خواهی در صورتی یک فعل اخلاقی و مطلوب است که با آداب و شرایط لازم، همچون منت نگذاشتن و... صورت گیرد و عذر خواهی بجا باشد، از این رو عذر خواهی از کارهای خوب، عذر خواهی از کسی که برای دیگران حقی قائل نیست و فاقد روحیه ادب و احترام به دیگران است و... مطلوب نبوده و یک فعل غیر اخلاقی می‌باشد، همچنین با وجود مطلوب بودن عذر خواهی و پذیرش عذر دیگران، وادار نمودن دیگران به عذر خواهی اخلاقی نیست. هدف از تحقیق حاضر تبیین اهمیت عذر خواهی و بخشش و تشویق به پایداری زندگی اجتماعی است پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
6 - بررسی نقش و تأثیر اخلاق اسلامی كار بر فرهنگ سازماني و سلامت اداري کارکنان پژوهشگاه صنعت نفت
محمدعلي رمضاني مريم ايوبيپژوهش پیش رو با هدف بررسی نقش اخلاق اسلامی کار بر فرهنگ سازماني و سلامت اداري کارکنان پژوهشگاه صنعت نفت انجام شده است. جامعه آماري این تحقیق شامل تمام کارکنان شاغل در پژوهشگاه است، که از میان آن‌ها 314 نفر با استفاده از فرمول کوکران به عنوان نمونه انتخاب شدند. روش تحقیق چکیده کاملپژوهش پیش رو با هدف بررسی نقش اخلاق اسلامی کار بر فرهنگ سازماني و سلامت اداري کارکنان پژوهشگاه صنعت نفت انجام شده است. جامعه آماري این تحقیق شامل تمام کارکنان شاغل در پژوهشگاه است، که از میان آن‌ها 314 نفر با استفاده از فرمول کوکران به عنوان نمونه انتخاب شدند. روش تحقیق، توصیفی از نوع همبستگی است و براي گردآوري اطلاعات از پرسشنامه هاي استاندارد استفاده شده است. به منظور ارزیابی روابط بین متغیرهاي مکنون اندازه گیري شده در الگوي مفهومی، روش الگویابی معادلات ساختاري به كار گرفته شد. یافته‌هاي تحلیل همبستگی میان متغیرهاي پژوهش، مويدآن است كه میان این متغیرها، همبستگی مثبت و معناداري وجود دارد. همچنین در این تحقیق، نقش میانجی فرهنگ سازمانی در رابطۀ بین اخلاق اسلامی کار و سلامت اداري تاييد شد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
7 - بررسی انتقادی تزاحمهای اخلاقی از منظر دیوید راس با تکیه برآیات و روایات
سامره شاهدی محمد رضا ضمیرییکی از مباحث مهم و مطرح در گستره معضل اخلاقی، تعارض ها یی است که گاهی میان تکالیف اخلاقی مشاهده می‌شود. در این مقاله علاوه بر بررسی جنبهها و ابعاد نظام اخلاقی دیوید راس فیلسوف شهود گرا، به تحلیل و نقد نظریه او نیز پرداخته می‌شود بنا بر معرفت شناسی نظام اخلاقی راس، هم چکیده کاملیکی از مباحث مهم و مطرح در گستره معضل اخلاقی، تعارض ها یی است که گاهی میان تکالیف اخلاقی مشاهده می‌شود. در این مقاله علاوه بر بررسی جنبهها و ابعاد نظام اخلاقی دیوید راس فیلسوف شهود گرا، به تحلیل و نقد نظریه او نیز پرداخته می‌شود بنا بر معرفت شناسی نظام اخلاقی راس، هم برای رسیدن به اصول اخلاقی که وظایف در نگاه نخست نامیده می‌شوند و هم برای داوری اخلاقی موجه در شرایط معین که وظایف واقعی را مشخص می‌کند، تنها شهود است که کارگشاست؛ این عصارهی تعلیمات راس است که محل انتقادات ریز و درشت فراوان و نیز تبعیتها و تحسینهای کثیر واقع گردیده است. شهرت عمده این فیلسوف برجسته در قلمرو فلسفه اخلاق، به دليل تعلق او به مکتب شهودگرایی است. منظور راس از شهود، منبع معرفتی است که ادراکی و غیر استنتاجی بوده و ذهن از طریق چیدن مقدمات به نتیجه نمی‌رسد. نقدهای جدی ای چون شهودهای اخلاقی بسیار متفاوت انسانها و اختلاف نظرهای شدید دربارهی اصول اخلاقی، شهودگرایان متاخر را به سمت تربیت اخلاق محور و نیز عقلانیت کشانده است. از نظر بسیاری اعتقاد به وجود وظایف در نگاه نخست عام از مهمترین ممیزات نظام اخلاقی راس است که البته مانند هر نظریهی جدی دیگر نقدهای بسیاری نیز بر آن وارد آمده است. دیدگاه راس به‌دلیل نقص در تبیین سلسله وظایف و غیرمنطقی بودن ترتیب آن و عدم ارائه معیاری فراگیر برای ترجیح افعال متزاحم، در واقع راه‌حل مناسبی برای حلّ این مسئله نیست پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
8 - ارزیابی میزان انطباق روش‌هاي ياددهي- يادگيري با اهداف برنامه‌درسی اخلاق اسلامي
سیف اله فضل الهی قمشیهدف ارزیابی میزان انطباق روش‌هاي ياددهي- يادگيري بکار گرفته شده توسط اساتید با اهداف برنامه‌درسی اخلاق اسلامي دانشگاه‌ها و روش پژوهش ترکیبی (کمی و کیفی) بود. جامعه‌آماری 273 دانشجو و نمونه‌آماری 157 نفر که به شیوه تصادفی‌طبقه‌ای انتخاب شدند. برای جمع‌آوری اطلاعات از پرس چکیده کاملهدف ارزیابی میزان انطباق روش‌هاي ياددهي- يادگيري بکار گرفته شده توسط اساتید با اهداف برنامه‌درسی اخلاق اسلامي دانشگاه‌ها و روش پژوهش ترکیبی (کمی و کیفی) بود. جامعه‌آماری 273 دانشجو و نمونه‌آماری 157 نفر که به شیوه تصادفی‌طبقه‌ای انتخاب شدند. برای جمع‌آوری اطلاعات از پرسشنامه ارزیابی دیدگاه دانشجویان حاوی 48 سؤال با پایایی 972/0، فرم مشاهده تدریس 47 سؤالی با پایایی940/0، تحلیل 178 سوال امتحانی و مصاحبه با اساتید مجرب اخلاق اسلامی استفاده شد. تحلیل داده‌ها به کمک روش‌های توصیفی و آزمون تی تک‌گروهی در قالب نرم افزار SPSS در کنار تحلیل کیفی نشان داد: از دیدگاه دانشجویان روش‌هاي ياددهي ـ يادگيري به کار گرفته‌شده در تدريس با اهداف اين درس در سطوح شناختي، عاطفي و رفتاري همسویی کمی دارد. نتایج مشاهدات بیانگر، همسویی نحوه ارتباط اساتید با دانشجویان با اهداف اين درس در سطوح شناختي، عاطفي و رفتاري است. اما فرایند تدریس اساتید، استفاده آنان از راهبردهای مناسب تدریس، و روش‌های به کار گرفته‌شده در فرایند تدریس به‌عنوان مؤلفه‌های اصلی روش‌هاي ياددهي ـ يادگيري در تدريس همسو با اهداف اين درس در سطوح شناختي، عاطفي و رفتاري نیست. روش تدریس غالب در تدریس اساتید روش توضیحی بود. روش‌هاي ارزشيابي به کار گرفته‌شده در ارزشیابی پيشرفت تحصيلي دانشجويان همسو با اهداف اين درس در سطوح شناختي، عاطفي و رفتاري نبود پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
9 - تحلیل الگوی قرآن در روش تذکر در برخورد با انحرافات اخلاقي
محمدجواد فلاح مبشره نصيري سوادکوهيقرآن به عنوان منبع معتبر و جایگاه الهی ووحیانی که دارد می‌تواند به ویژه در زمینه رفع و دفع رذایل و انحرافات اخلاقی بسیار کارگشا باشد؛ بررسی آیات الهی نشان می‌دهد قرآن اصول و روش‌هایی را برای تربیت اخلاقی جامعه متذکر گردیده است یکی از این روش‌ها روش «تذکر» است؛ اینکه این چکیده کاملقرآن به عنوان منبع معتبر و جایگاه الهی ووحیانی که دارد می‌تواند به ویژه در زمینه رفع و دفع رذایل و انحرافات اخلاقی بسیار کارگشا باشد؛ بررسی آیات الهی نشان می‌دهد قرآن اصول و روش‌هایی را برای تربیت اخلاقی جامعه متذکر گردیده است یکی از این روش‌ها روش «تذکر» است؛ اینکه این روش بر اساس آیات الهی چیست و چگونه و با چه شیوه‌هایی می‌تواند منجر به تربیت اخلاقی و به ویژه دوری از رذایل و انحرافات اخلاقی گردد مسئله مقاله پیش روست، این روش که برخی آن را به عنوان یکی از اصول اخلاقی نیز تلقی کرده‌اند با شیوه‌های؛ ایجاد پرسش و استدلال، عبرت‌آموزي، موعظه حسنه، توصيه، تمثيل، مقايسه، زمینه تذکر و غفلت‌زدایی را در افراد ایجاد کرده و سبب تربیت اخلاقی افراد گردد. قرآن کريم با بيان اين اصول و شيوه‌هاي اجراي آن در قالب قصص و برخوردهاي انبيا با انحرافات اخلاقي، به انسان مي‌آموزد تا با استفاده از اين ابزار در جهت ايجاد صفات اخلاقي مطلوب ومحو کردن انحرافات و ناهنجاري‌ها تلاش کند. تاکید این پژوهش بر ایاتی است که در قرآن انحرافات اخلاقی به ویژه در سنین جوانی صورت گرفته می‌باشد و این مقاله عهده دار توصیف و تحلیل آن‌ها در راستای مسئله پیش گفته می‌باشد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
10 - سلامت معنوی نفس از دیدگاه زکریای رازی در کتاب طب روحانی
ماریه سیدقریشی علی احمدپوریکی از مهمترین ابعاد وجودی انسان بُعد روحانی اوست که اهتمام به سالم نگه داشتن آن توصیه دین مقدّس اسلام است؛ زکریای رازی در کتاب طب روحانی خود نیز توجه ویژه‌ای به این مسأله داشته است. هدف اصلی این پژوهش، بیان نحوه‌ی حفظ سلامت معنوی از دیدگاه رازی است که با روش اسنادی و چکیده کاملیکی از مهمترین ابعاد وجودی انسان بُعد روحانی اوست که اهتمام به سالم نگه داشتن آن توصیه دین مقدّس اسلام است؛ زکریای رازی در کتاب طب روحانی خود نیز توجه ویژه‌ای به این مسأله داشته است. هدف اصلی این پژوهش، بیان نحوه‌ی حفظ سلامت معنوی از دیدگاه رازی است که با روش اسنادی و تحلیلی به راه‌های تحقق سلامت نفس و نحوه‌ی پیشگیری و درمان بیماری‌های نفسانی از دیدگاه رازی پرداخته شده است. در آموزه‌های دینی هم علم و ایمان به خدا و عمل صالح از ارکان اصلی سلامت معنوی محسوب می‌شوند. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد که زکریای رازی، حاکمیّت عقل بر سایر قوا و مبارزه با هوای نفس و تهذیب نفس از رذایل اخلاقی مثل حسد، بخل و عُجب را از نشانه‌های سالم بودن نفس بیان می‌کند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
11 - اخلاق مناظره در حکومت اسلامی
محسن ملک افضلی اردکانی احسان دباغ مرتضی مطهریفرددر نظام‌های حاکمیتی، امروزه برای آگاهی بخشی سیاسی، علمی، فرهنگی، مذهبی و... به مناظره به عنوان ابزاری کارآمد نگریسته می‌شود. در نظام و حکومت اسلامی نیز این امر پشتوانه‌های متعددی دارد و همواره مورد توجه قرار گرفته است. این تحقیق برآنست تا تبیین نماید که چه شاخص‌ها و چار چکیده کاملدر نظام‌های حاکمیتی، امروزه برای آگاهی بخشی سیاسی، علمی، فرهنگی، مذهبی و... به مناظره به عنوان ابزاری کارآمد نگریسته می‌شود. در نظام و حکومت اسلامی نیز این امر پشتوانه‌های متعددی دارد و همواره مورد توجه قرار گرفته است. این تحقیق برآنست تا تبیین نماید که چه شاخص‌ها و چارچوب‌هایی مناظره را در قالب الزامات اخلاقی به مطلوبیت می‌رساند. جهت نیل به اهداف مناظره باید قالب‌ها و چارچوب‌های اخلاقی و قانونی مد نظر قرار گیرد تا از آسیب‌های احتمالی جلوگیری شود و رویش‌هایی را به اقتضا در پی داشته باشد. گزاره‌های اخلاقی به عنوان یکی از عوامل تاثیرگذار باید مبنای تدابیر مدیران در برنامه‌ریزی‌های حکومت اسلامی در این زمینه قرار گیرد که در این تحقیق با روش توصیفی-تحلیلی سعی شده است تا حد امکان با مراجعه به منابع اصیل اسلامی و با رجوع و توجه به آیات و روایات و سیره معصومین پژوهشی در رابطه با موضوع مزبور ارائه شود تا در سیاستگذاری‌های نظام اسلامی مورد توجه قرار گیرد. پرونده مقاله