نصیحة الملوک سعدی و مرزباننامه، اثر مرزبانبنرستم که بعدها توسط وراوینی، به نثر فنّی پیچیدهای آراسته و نگارش یافت، دو اثر از گنجینه تاریخی ادب فارسی محسوب میشوند که هر کدام از آنها به سبک و شیوه ی مخصوص به خود، مبانی و اصول مدیریّتی و الگوهای اخلاقی مدیریّتی را که چکیده کامل
نصیحة الملوک سعدی و مرزباننامه، اثر مرزبانبنرستم که بعدها توسط وراوینی، به نثر فنّی پیچیدهای آراسته و نگارش یافت، دو اثر از گنجینه تاریخی ادب فارسی محسوب میشوند که هر کدام از آنها به سبک و شیوه ی مخصوص به خود، مبانی و اصول مدیریّتی و الگوهای اخلاقی مدیریّتی را که در آن دوران، بهشدّت در تشابه و تقارن با طرق کشورداری و حکمرانی بوده، نشان دادهاند. در هر دو اثر، لزوم مراعات و پاسداشت آموزههای اخلاقی و دینی و متخلّق بودن پادشاه به فضایل و خصلتهای پسندیده ی اخلاقی چون احسان و بخشش، عدل و انصاف، اعتدال و میانهروی، خوشخُلقی و مردمداری و نظایر آن، گوشزد شده است. همچنین، توجّه به اطرافیان و زیردستان، چگونگی رفتار و سلوک با آنان، کیفیّت مراوده و رفتار با بخشها و طبقات مختلف مردم و نیز چگونگی مواجهه با دشمنان و بدخواهان، از مهمترین و عمدهترین مسائلی بوده است که این دو اثر، بدان پرداختهاند. مطالعهی این آثار به روشنی نشان میدهد که سعدی در نصیحة الملوک، بی هیچ تکلّف و اطنابی، مقصود خود را در قالب نصایحی کاملاً روشن و صریح و خطاب به حاکم و سلطان جامعه بیان کرده است درحالیکه در مرزباننامه، این مهم با استفاده از زبانی فنّی و به شدّت متکلّف و سنگین و مشحون از صنایع مختلف ادبی و در قالب تمثیلات و افسانههایی از زبان حیوانات و جانوران مختلف و در لفافه ی سخنان چندپهلو و رمزگونه بیان شده است که البته با وجود اختلافات و تفاوتهایی در دو اثر، میتوان قرابت و مشابهت بسیاری را در مفاهیم و مضامین کلی و بنیادین آنها که عبارت از چگونگی مدیریّت، سیاست و حکمروایی بوده است یافت.
پرونده مقاله
اندرزنامههای سیاسی اگرچه آثاری هستند که در زمینه سیاست و تأملات سیاسی در ایران و اسلام و با هدف توصیه رفتار مناسب در زندگی سیاسی و تأثیرگزاری بر رفتار سیاسی صاحبان قدرت به رشته تحریر درآمده است، اما این اندرزنامه ها به مباحث اخلاقی و اجتماعی نیز می پردازد. محور مباحث ا چکیده کامل
اندرزنامههای سیاسی اگرچه آثاری هستند که در زمینه سیاست و تأملات سیاسی در ایران و اسلام و با هدف توصیه رفتار مناسب در زندگی سیاسی و تأثیرگزاری بر رفتار سیاسی صاحبان قدرت به رشته تحریر درآمده است، اما این اندرزنامه ها به مباحث اخلاقی و اجتماعی نیز می پردازد. محور مباحث اندرزنامهنویسان سیاسی، ارائه چارچوب قدرت حاکم، حفظ و اصلاح آن است. اندرزنامه ها به تفاسیر و توجیهات خود مبتنى بر اصولى چون توأمان بودن دین و سیاست، عدالت، اخلاق و دین، تجربیات پیشینیان و پند و حکمت قرار پرداخته اند. هدف اندرزنامهها ارائه چگونگی رفتار مناسب در «کسب قدرت» و «حفظ قدرت» است. اندرزنامههای سیاسی به چگونگی کارکرد نظام سیاسی و تأثیر عوامل موجود در تولید و توزیع قدرت سیاسی میپردازند. یافته های این مطالعه نشان داد هدف عمدة اندرزنامه های دوران قاجار یافتن راه حل هایی عملی است برای خارج کردن کشور و رعیت از وضعیتی که عموماً آن را اسفناک ارزیابی می کنند. از این منظر اندرزنامه های عصر قاجار تفاوت های زیادی با نوشته های پیشینیان دارند. از دلایلی که باعث شده رسائل عصر قاجار در زمره اندرزنامه نویسی جای داده شوند آن است که مخاطب بسیاری از آنها، همچون متون پیشینیان، اول شخص کشور است. مهمترین وجوه عنصر تداوم در سیاست نامه های قاجار مباحثی چون عدالت، تمرکز بر قدرت پادشاه، قانون، رابطه شاه و رعیت (مردم) و پیوند دین و سیاست می باشد.
پرونده مقاله